Ξένη λογοτεχνία
Από την τρυφερή του ηλικία, ο Φερνάντο Πεσσόα θα έρθει αντιμέτωπος με την εμπειρία της απώλεια στις πιο οδυνηρές της εκφάνσεις και η θεματική του θανάτου θα απασχολήσει εξίσου τον ορθώνυμο συγγραφέα και τους ετερώνυμούς του: τον Αλμπέρτο Καέιρο, τον Ρικάρντο Ρέις, τον Άλβαρο ντε Κάμπος, τον Μπερνάντο Σοάρες, τον Μπαράο ντε Τέιβε.
Σ’ αυτά τα ανέκδοτα μέχρι προσφάτως διηγήματα που φέρουν την υπογραφή του Φερνάντο Πεσσόα –ορισμένα εκ των οποίων συναγωνίζονται σε λυρικότητα την ποίησή του και άλλα μαρτυρούν τις κοινωνιολογικές, ψυχολογικές και εν γένει επιστημολογικές ανησυχίες του– προαναγγέλλονται και αναπαριστώντα ι αυτοκτονίες, διαπράττονται φόνοι, συμβαίνουν θάνατοι αιτιολογημένοι και αναιτιολόγητοι, ενώ πάντα στο βάθος ακούγεται η απαράμιλλη φωνή του ποιητή που ορίζει:
Θάνατος είναι η στροφή του δρόμου
Πεθαίνω είναι δεν με βλέπουν πια
Ξένη λογοτεχνία
Αυτοβιογραφία χωρίς γεγονότα, αποσπάσματική, ημιτελής, όπου η παραίτηση είναι ο μόνος τρόπος δράσης και η ασυνειδησία η βάση της ζωής: “Αν η καρδιά μπορούσε να σκεφτεί, θα σταματούσε”. Δεν είναι μυθιστόρημα, ούτε ημερολόγιο, ούτε σημειωματάριο. Είναι το Βιβλίο της ανησυχίας του Fernando Pessoa, ένα από τα σημαντικότερα κείμενα όλων των εποχών.
“Για να πραγματοποιήσεις ένα όνειρο πρέπει να ξεχάσεις, να μην του δίνεις πια καμιά προσοχή. Γι’ αυτό πραγματοποιώ είναι δεν πραγματοποιώ. Η ζωή είναι γεμάτη με παραδοξότητες, όπως τα τριαντάφυλλα με αγκάθια”.
Ξένη λογοτεχνία
Αυτοβιογραφία χωρίς γεγονότα, αποσπάσματική, ημιτελής, όπου η παραίτηση είναι ο μόνος τρόπος δράσης και η ασυνειδησία η βάση της ζωής: “Αν η καρδιά μπορούσε να σκεφτεί, θα σταματούσε”. Δεν είναι μυθιστόρημα, ούτε ημερολόγιο, ούτε σημειωματάριο. Είναι το Βιβλίο της ανησυχίας του Fernando Pessoa, ένα από τα σημαντικότερα κείμενα όλων των εποχών.
“Για να πραγματοποιήσεις ένα όνειρο πρέπει να ξεχάσεις, να μην του δίνεις πια καμιά προσοχή. Γι’ αυτό πραγματοποιώ είναι δεν πραγματοποιώ. Η ζωή είναι γεμάτη με παραδοξότητες, όπως τα τριαντάφυλλα με αγκάθια”.
Ξένη λογοτεχνία
Το διήγημα με τον προκλητικό για την κοινή λογική τίτλο Ο Αναρχικός Τραπεζίτης δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1922. Παραβολή, διαλεκτική σάτιρα, υποδειγματικό οικοδόμημα μιας αυστηρής επαγωγικής λογικής, διαθέτει την εγγενή επικαιρότητα που χαρακτηρίζει ολόκληρο το έργο του Πεσσόα.
Στους αντίποδες του Βιβλίου της Ανησυχίας, Ο Αναρχικός Τραπεζίτης πραγματεύεται την πρακτική πλευρά της ζωής: την κοινωνία και τα επινοήματά της, το χρήμα, την άσκηση της εξουσίας και τους νόμους της. Ο Πεσσόα δίνει αυτή τη φορά τον λόγο στο πολιτικό ετερώνυμο του ποιητή.
Ξένη λογοτεχνία
Ο ανυποψίαστος έφηβος που ζει ανέμελα στο πατρικό του σπίτι ξεκινά με την προτροπή του αινιγματικού Άντρα με τα Μαύρα ένα ταξίδι μύησης. Μέσα από τις διαδοχικές συναντήσεις που του επιφυλάσσει ο Δρόμος, θα γνωρίσει την ταραχή του έρωτα, την οδύνη του αποχωρισμού, την ευγένεια της δόξας, την μεγαλοπρέπεια της εξουσίας, την αταραξία της σοφίας, την υπέρτατη γαλήνη του θανάτου, την μοναχικότητα του αναχωρητή και τέλος την ίδια του την Προσωπικότητα.
Στους αντίποδες του Αναρχικού Τραπεζίτη, την ορθολογιστική επιχειρηματολογία αντικαθιστά εδώ η διαισθητική σκέψη, τον λόγο η δράση, αλλά μια δράση αλληγορική, που εκτυλίσσεται μέσα από τη σαγηνευτική διήγηση ενός κλασικού παραμυθιού απ’ όπου δεν λείπουν ούτε οι πριγκίπισσες ούτε τα μαγικά δαχτυλίδια ούτε οι σκοτεινοί λαβύρινθοι.
Μην κοιτάζεις τον Δρόμο: ακολούθησέ τον μέχρι τέλους.
Φιλοσοφία
«Θα πρέπει να βάλουμε στο παιχνίδι όλα όσα στερούνται οι θιασώτες του μίσους: την ικανότητα για ειρωνεία, την αμφιβολία, και το όραμα μιας ανοιχτής κοινωνίας». (Carolin Emcke)
Στο δοκίμιό της “Εναντίον του μίσους”, η Καρολίν Έμκε, μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες Γερμανίδες διανοούμενες, ασχολείται με τα μεγάλα θέματα του καιρού μας: τον ρατσισμό, τον φανατισμό, την αποστροφή για τη δημοκρατία. Σε μια ολοένα πιο πολωμένη και κατακερματισμένη κοινωνία, έχει πλέον επικρατήσει ένας τρόπος σκέψης που αμφισβητεί τις θέσεις των άλλων αλλά ποτέ δεν αναρωτιέται για τις δικές του.
Στη δογματική αυτή προσέγγιση, που αγνοεί την πολυπλοκότητα των ζητημάτων, η Έμκε αντιπαραθέτει έναν ύμνο στην πολυφωνία και τη «μη καθαρότητα», πεπεισμένη ότι έτσι περιφρουρείται η ελευθερία των ατόμων, ακόμα και όσων αποκλίνουν από τον κανόνα. Και μόνο η επίδειξη θάρρους απέναντι στο μίσος και η διάθεση υποστήριξης και υπεράσπισης της πολυφωνίας θα επιτρέψουν την επιβίωση της δημοκρατίας· μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αντιπαρατεθούμε αποτελεσματικά στον θρησκευτικό και εθνικιστικό φανατισμό.
Ξένη λογοτεχνία
Ο πολυτάραχος 20ός αιώνας μόλις ξεκινά και ο μεγάλος ιρλανδός συγγραφέας, έχοντας πλήρη επίγνωση της αγκυλωμένης πραγματικότητας που παραλύει τη χώρα του, τρυπώνει στις πιο ανύποπτες γωνιές του αγαπημένου του Δουβλίνου και με τα απλούστερα μυθοπλαστικά μέσα –την αβίαστη μα απαράμιλλη οξυδέρκειά του, τα μουντά, ρεαλιστικά χρώματα και τον αφοπλιστικό δισταγμό των ηρώων του την κρίσιμη στιγμή– κατορθώνει να συνθέσει τη σπουδαιότερη ίσως συλλογή διηγημάτων στην ιστορία της αγγλόφωνης λογοτεχνίας.
«Έβρισκε ασήμαντα όλα εκείνα που κανονικά θα τον γοήτευαν και δεν απάντησε στα βλέμματα που προκαλούσαν την τόλμη του. Ήξερε πως θα ’πρεπε να μιλήσει πολύ, να επινοήσει και να διασκεδάσει, αλλά το μυαλό και ο λαιμός του ήταν πολύ στεγνά για μια τέτοια δουλειά. Δεν μπορούσε να σκεφτεί κάτι άλλο πέρα από το να συνεχίσει να περπατάει…»
Ο Τζέιμς Τζόις, ο συγγραφέας που όρισε τον μοντερνισμό στη λογοτεχνία, γεννήθηκε στο Δουβλίνο το 1882 και πέθανε στη Ζυρίχη σε ηλικία 59 ετών. Μιλούσε δεκαεφτά γλώσσες, κατήργησε τη γραμμική αφήγηση τελειοποιώντας την τεχνική του εσωτερικού μονολόγου και ταλαιπωρήθηκε από χρόνιες παθήσεις των ματιών. Ο Οδυσσέας, το magnum opus και ασύγκριτο λογοτεχνικό επίτευγμά του, χαρακτηρίστηκε πορνογράφημα στην Αγγλία και στις ΗΠΑ και διαβαζόταν παράνομα για πάνω από δέκα χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του το 1922 στο Παρίσι.
Fiction/Μυστηρίου
Προφητεία, εφιάλτης ή αναπόδραστη πραγματικότητα;Πολύ πριν από τους Αγώνες πείνας και τον Άνθρωπο στο ψηλό κάστρο του Φίλιπ Ντικ ή τον Χ. Φ. Λάβκραφτ, αυτό το κλασικό pulp μυθιστόρημα του 1919 εξερεύνησε μια εφιαλτική εναλλακτική πραγματικότητα και συνέβαλε στο να εδραιωθεί ως είδος η δυστοπική μυθοπλασία.
Φιλαδέλφεια 1918: Τρεις φίλοι–η θαρραλέα και γεμάτη αυτοπεποίθηση Βαϊόλα Τρένμορ, ο έξυπνος αλλά ντροπαλός Ρόμπερτ Ντρέιτον και ο ρωμαλέος και ευέξαπτος αδελφός της Βαϊόλα, ο Τέρι– ανακαλύπτουν μια μυστηριώδη σκόνη που τους μεταφέρει διακόσια χρόνια στο μέλλον. Η Φιλαδέλφεια του 2118 δεν είναι πλέον μια πολύβοη μητρόπολη, αλλά μια πόλη σε πλήρη απομόνωση ως επακόλουθο μιας άγνωστης καταστροφής. Οι πολίτες έχουν αριθμούς αντί για ονόματα και η κοινωνία είναι χωρισμένη σε μια πλούσια και ισχυρή μειοψηφία, από τη μια, και σε μια καταπιεσμένη κατώτερη τάξη από την άλλη. Η ανώτατη εξουσία είναι στα χέρια μιας δράκας «Υπηρετών του Πεν» που διοργανώνουν αγώνες για να ορίσουν ποιος θα κυβερνά στο πλευρό τους. Όταν η Βαϊόλα, ο Τέρι και ο Ρόμπερτ αναγκάζονται να λάβουν μέρος σ’ αυτούς τους παράξενους και θανάσιμους αγώνες, θα χρειαστεί να επιστρατεύσουν όλη τους την ευφυΐα για να δραπετεύσουν από τούτον τον αλλόκοτο κόσμο και να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
Μια ευφάνταστη ιστορία με γρήγορο ρυθμό από τη γυναίκα που, κατά πολλούς, επινόησε το είδος της σκοτεινής φαντασίας (dark fantasy), Οι κεφαλές του Κέρβερου μνημονεύονται ως το πρώτο μυθιστόρημα στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν παράλληλοι κόσμοι σε μια αφήγηση επιστημονικής φαντασίας.
Ξένη λογοτεχνία
Το αεροπλάνο γνωρίζει δέκα ατελείωτα δευτερόλεπτα ελεύθερης πτώσης προτού εισχωρήσει στο χειρότερο σημείο του σωρειτομελανία, στα νοτιοδυτικά της στήλης, παίρνοντας μιαν απίστευτη κλίση, μια γωνία τριάντα μοιρών όπως του επιβάλλει το σύστημα αυτόματης πλοήγησης που υποκαθιστά το χειριστήριο. Αμέσως το Boeing περιστρέφεται μέσα σε στροβιλώδη ρεύματα νεφών, την ίδια στιγμή το κόκπιτ φωτίζεται επειδή πέφτει η νύχτα, σκέτη πίσσα, κι ακούγεται ένας τρομερός πάταγος: εκατοντάδες τεράστιοι χαλαζόκοκκοι γαζώνουν τα τζάμια, αφήνοντας εδώ κι εκεί χαρακιές στο γυαλί ασφαλείας. Λίγες στιγμές που μοιάζουν δίχως τέλος και, παρά τις ριπές του ανεμοστρόβιλου, το Boeing ξαναβρίσκει το ανοδικό θερμό ρεύμα και λίγη άνωση? αυτή τη φορά, είναι μια έντονη αίσθηση συντριβής όπως στο μεγάλο οχτάρι.»
«Υπάρχει ένα πράγμα θαυμαστό, που πάντα ξεπερνάει τη γνώση, την ευφυΐα, ακόμα και την ιδιοφυΐα: η ακατανοησία.»
Ο Ερβέ Λε Τελιέ χαίρεται ν’ αποπροσανατολίζει τον αναγνώστη, να τον οδηγεί αλλού — σ’ ένα «αλλού» που θυμίζει το «εδώ». Σ’ αυτό το μυθιστόρημα —κανονική ανωμαλία αφ’ εαυτού που δικαιολογεί και τον τίτλο— ο συγγραφέας θέτει υπό αμφισβήτηση κάποιες «κεκτημένες έννοιες» — θρησκευτικές, επιστημονικές και φιλοσοφικές. Όλα αρχίζουν με μια πτήση της Air France που συνδέει το Παρίσι με τη Νέα Υόρκη και, την ίδια στιγμή, συνδέει μεταξύ τους και τους ήρωες αυτού του μυθιστορήματος με τις πολλαπλές προοπτικές. Ένας συγγραφέας, ένας τραγουδιστής, ένας αρχιτέκτονας και η σύντροφός του, ένα κοριτσάκι με την οικογένειά του, μία δικηγόρος, ένας ετοιμοθάνατος πιλότος, ένας πληρωμένος δολοφόνος και διάφοροι άλλοι χαρακτήρες διασταυρώνονται σ’ ένα ιλιγγιώδες μπαλέτο διάρκειας τετρακοσίων σελίδων. Επικοινωνούν μεταξύ τους, μοιράζονται την «ακατανοησία» και την πικρία τους για την κατάσταση στην οποία έχουν βρεθεί, ενώ ο αναγνώστης, ίδιος παντοδύναμος Θεός, τους κατοπτεύει ενοχλημένος και ο ίδιος από την ξαφνική αποκάλυψη των πιο κρυφών πτυχών της ζωής τους.
Το εξαιρετικό ενδιαφέρον της Ανωμαλίας έγκειται, λοιπόν, στον τρόπο σκέψης που προτείνει και στα ερωτήματα που θέτει, αφήνοντας την πόρτα ανοιχτή στις άφθονες διαφορετικές εκδοχές που προκύπτουν. Η επιστήμη, η φιλοσοφία και η θεολογία αναμειγνύονται, αλληλεπιδρούν και αντηχούν η μία πάνω στην άλλη χωρίς να παραβιάζουν τα όριά τους. Αν εξαιρέσει κανείς τις τελευταίες σελίδες, που προσφέρονται σε πολλαπλές ερμηνείες, Η ανωμαλία είναι ένα βιβλίο που συνδυάζει μια συμβατική γραφή μ’ ένα απολύτως ανατρεπτικό θέμα – μια «ανωμαλία», δηλαδή, που τράβηξε την προσοχή των επιτροπών της Ακαδημίας Γκονκούρ, του Βραβείου Μεντισίς και του Βραβείου Ρενοντό, για να τιμηθεί τελικά με το σπουδαιότατο βραβείο της πρώτης.
Ξένη λογοτεχνία
Υποψήφιο για το βραβείο Booker το 1998 το βιβλίο England, England του Τζούλιαν Μπαρνς είναι ένα από τα πιο ευφυή και απολαυστικά μυθιστορήματα της σύγχρονης αγγλικής λογοτεχνίας.
Με αφετηρία την παραδοχή ότι η σύγχρονη Αγγλία ζει ουσιαστικά από τον τουρισμό της και ότι οι περισσότεροι τουρίστες ενδιαφέρονται μόνο για τα βασικά αξιοθέατα της πόλης και ικανοποιούνται εξίσου με ένα ομοίωμα του αληθινού, ο ιδιόρρυθμος μεγιστάνας σερ Τζακ Πίτμαν συλλαμβάνει την εξαιρετική ιδέα να μεταφέρει εικονικά την Αγγλία στη Νήσο Γουάιτ και να επωφεληθεί επιχειρηματικά από αυτό. Για την υλοποίηση αυτού του μεγαλόπνοου Σχεδίου προσλαμβάνει τη Μάρθα Κοχρέιν ως Επαγγελματία Κυνική για να συνεργαστεί με τον Υπεύθυνο έργου, τον Καταγραφέα Ιδεών και τον Επίσημο Ιστορικό.
Ο σερ Τζακ Πίτμαν μετατρέπει τη Νήσο Γουάιτ σε ένα κολοσσιαίο πάρκο – κέντρο εθνικής κληρονομιάς – όπου υπάρχουν από τον Ρομπέν των Δασών και την αγαπημένη του Μάριον, μέχρι τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, το Στόουνχεντζ, τα μαύρα ταξί, η βασιλική οικογένεια, οι πράκτορες της Σκότλαντ Γιάρντ, η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και τα Βράχια του Ντόβερ. Η νήσος Γουάιτ μετονομάζεται σε England-England και το Σχέδιο, τερατώδες, ριψοκίνδυνο και εφιαλτικό γνωρίζει απόλυτη επιτυχία. Τόση που το England-England ανταγωνίζεται την αληθινή Αγγλία και απειλεί να την εκτοπίσει. Ο κόσμος της τρίτης χιλιετίας είναι αναπόφευκτα μοντέρνος και είναι πνευματικό μας χρέος να υποταχτούμε σ’ αυτόν το μοντερνισμό και να απορρίψουμε ως μελοδραματική και εγγενώς απατηλή κάθε λαχτάρα για το διφορούμενα αποκαλούμενο αυθεντικό. Πρέπει να απαιτήσουμε τη ρεπλίκα καθώς η πραγματικότητα, η αλήθεια, η αυθεντικότητα της ρεπλίκας είναι αυτό που μπορούμε να κατακτήσουμε, να αποικήσουμε, να αναδιατάξουμε…, λέει σε ένα παραληρηματικό μονόλογο ο γάλλος διανοούμενος του μυθιστορήματος.
Ο Τζούλιαν Μπαρνς μάς δίνει ένα ανελέητο μυθιστόρημα. Αιχμηρό και διεισδυτικό τόσο στους χαρακτήρες όσο και στη μυθοπλασία του England, England είναι το ευαγγέλιο του σύγχρονου κόσμου. Δραματικό όσο και σατιρικό το βιβλίο του Τζούλιαν Μπαρνς θα σας οδηγήσει σε ανατροπές και απολαύσεις υψηλής αισθητικής.
Ξένη λογοτεχνία
Το πνεύμα των γονιών μου εξακολουθεί να υψώνεται μέσα στη βροχή
Ένας νεαρός συγγραφέας επιστρέφει στην Αργεντινή για να αποχαιρετήσει τον ετοιμοθάνατο πατέρα του. Στο σπίτι των γονιών του, βρίσκει έγγραφα, χάρτες, φωτογραφίες… και ανακαλύπτει την άγνωστη ιστορία της οικογένειάς του, καθώς και το εμμονικό ενδιαφέρον του πατέρα του σχετικά με την περίεργη εξαφάνιση ενός άνδρα.
Ξαφνικά, έρχεται αντιμέτωπος με τα φαντάσματα του σκοτεινού πολιτικού παρελθόντος της Αργεντινής και με τις αναμνήσεις της οικογένειάς του από την αντίσταση ενάντια στο καταπιεστικό στρατιωτικό καθεστώς.
Τα θραύσματα της έρευνας του αφηγητή δεν αποκαλύπτουν μόνο ένα μέρος της ζωής του πατέρα του −την οποία είχε προσπαθήσει να ξεχάσει−, αλλά και την κληρονομιά μιας ολόκληρης γενιάς, γεμάτη από βαρβαρότητες και παρανομία.
Fiction/Μυστηρίου
Η Ιστορία της Λίσι μεταφέρθηκε σε μίνι σειρά σε σενάριο Stephen King με πρωταγωνιστές τους Julian Moore και Clive Owen, σε σκηνοθεσία Pablo Larain.
Η Λίσι έχασε πριν από δύο χρόνια τον άντρα της, τον Σκοτ, μετά από είκοσι πέντε χρόνια γάμου. Ο Σκοτ ήταν πολυβραβευμένος συγγραφέας μπεστ σέλερ και πολύπλοκος άνθρωπος. Ήδη από την αρχή της σχέσης τους, προτού παντρευτούν, η Λίσι ήξερε ότι ο Σκοτ αποτραβιόταν σε κάποιο μέρος –ένα μέρος που τον τρόμαζε και τον γιάτρευε συγχρόνως, που μπορούσε να τον καταβροχθίσει ζωντανό ή να του δώσει τις ιδέες που χρειαζόταν για να παραμείνει ζωντανός.
Τώρα είναι η σειρά της Λίσι να έρθει αντιμέτωπη με τους δαίμονες του Σκοτ και να επισκεφθεί αυτό το τρομακτικό μέρος. Σύντομα, αυτό που στην αρχή μοιάζει με την προσπάθεια μιας χήρας να βάλει σε τάξη τις σημειώσεις του διάσημου συζύγου της εξελίσσεται σε ένα μοιραίο ταξίδι στα σκοτάδια της ζωής του.
Η Ιστορία της Λίσι, ίσως το πιο προσωπικό και δυνατό έργο του Στίβεν Κινγκ, έχει θέμα την πηγή της δημιουργικότητας, τους πειρασμούς της παράνοιας και τη μυστική γλώσσα της αγάπης.