Κοινωνιολογία
Στις 29 Δεκεμβρίου του 2019, ο σπουδαίος Αμερικανός ιστορικός Τίμοθυ Σνόιντερ αρρώστησε σοβαρά. Ανίκανος να σταθεί όρθιος, σε διανοητική σύγχυση, περίμενε επί ώρες στα επείγοντα περιστατικό προτού διαγνωστεί το πρόβλημά του και μπει εσπευσμένα στο χειρουργείο. Τις επόμενες μέρες, καθώς το πρώτο φως της καινούργιας χρονιάς έμπαινε από το παράθυρό του και η ζωή του κρεμόταν από μια κλωστή, άρχισε να σκέφτεται το ιδιαίτερα κρίσιμο και εύθραυστο ζήτημα της υγείας, “που δεν αναγνωρίζεται στην Αμερική ως ανθρώπινο δικαίωμα, αλλά χωρίς την οποία όλα τα δικαιώματα και οι ελευθερίες δεν έχουν νόημα”, όπως χαρακτηριστικά γράφει.
Κι αυτό ήταν πριν από την πανδημία. Έκτοτε παρακολουθήσαμε τα αμερικανικά νοσοκομεία, υποστελεχωμένα και ανεπαρκώς εφοδιασμένα, να λυγίζουν κάτω από τα αλλεπάλληλα κύματα των προσβεβλημένων από τον κορονοϊό ασθενών. Η κυβέρνηση Τραμπ έκανε τα πράγματα χειρότερα, ποντάροντας στην παραπληροφόρηση και προσβλέποντας στην κερδοσκοπία. Το σύστημα της “εμπορευματοποιημένης” ιατρικής, όπως χαρακτηρίζει ο Σνάιντερ το ιδιωτικό σύστημα υγείας, απέτυχε παταγωδώς.
“Η δική μας ασθένεια” είναι μια κραυγή αγωνίας. Εξετάζοντας μερικές από τις πιο σκοτεινές στιγμές της πρόσφατης ιστορίας της χώρας και της προσωπικής του εμπειρίας, ο Σνάιντερ δεν αναζητά απλώς μια διέξοδο από την “υγειονομική κακοδαιμονία” της Αμερικής, αλλά και εξηγεί πώς μπορεί να ανασταλεί ο εκπεσμός της υγείας σε ένα σύστημα που αποσκοπεί αποκλειστικά στο κέρδος και να ανακτήσει το ανθρωποκεντρικό του περιεχόμενο. Η υγεία είναι ζήτημα δημοκρατίας, υπογραμμίζει ο Σνάιντερ. Μόνο αν κατοχυρώσουμε την υγειονομική περίθαλψη ως ανθρώπινο δικαίωμα, ανυψώνοντας το κύρος των γιατρών και αναγνωρίζοντας την ιατρική γνώση ως καθοδηγητική αρχή, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια ελεύθερη και πραγματικά δημοκρατική κοινωνία.
Μεταξύ Μόσχας και Βερολίνου, στη ζώνη αυτή που ο συγγραφέας αποκαλεί «αιματοβαμμένες χώρες», περίπου 14 εκατομμύρια άμαχοι εξοντώθηκαν από το ναζιστικό και το σοβιετικό καθεστώς. Καθώς, μετά το 1945, οι χώρες αυτές βρέθηκαν όλες κατευθείαν από τα χέρια των Ναζί πίσω από το λεγόμενο Σιδηρούν Παραπέτασμα, η Ιστορία αυτών των μαζικών εκκαθαρίσεων και εκτελέσεων έμεινε επί αρκετά χρόνια στο ημίφως.
Ο Timothy Snyder, ιστορικός διεθνούς κύρους, εξετάζει εξονυχιστικά τα στοιχεία που τεκμηριώνουν αυτά τα εγκλήματα, επιχειρώντας παράλληλα να εμβαθύνει στα κίνητρα και τα πολιτικά σχέδια τόσο του Χίτλερ όσο και του Στάλιν. Αξιοποιώντας αρχεία και στοιχεία από πολλές χώρες, ο Snyder δεν παραλείπει συγχρόνως να εστιάσει σε γραπτές ή προφορικές προσωπικές μαρτυρίες θυμάτων, εβραίων και μη.
Προϊόν πολύχρονης και εις βάθος έρευνας σε πηγές και σε αρχεία, έχοντας πάντα επίκεντρο τον άνθρωπο, οι “Αιματοβαμμένες χώρες” είναι βιβλίο αναφοράς για όλους όσοι θέλουν να ενημερωθούν για μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της Νεότερης Ιστορίας, αλλά και να εμβαθύνουν στα συμφραζόμενά της, στρατιωτικά, πολιτικά, ιδεολογικά.