Στο πνεύµα αλλαγής και έντονης αντιπαράθεσης που εκφράστηκε στη Μεταπολίτευση ως ρήξεις µε την παράδοση, τον κανόνα, αλλά και µε τις καλλιτεχνικές πρακτικές προηγούµενων ετών ή γενεών, η Ρένα Παπασπύρου πρότεινε µια ριζικά διαφορετική και αµιγώς εννοιολογική προσέγγιση του αστικού τοπίου, η οποία αποκλίνει σηµαντικά από τους τρόπους απεικόνισης που επικράτησαν µεταπολεµικά.
Η παρούσα µελέτη επιχειρεί να αναδείξει τους ευρετικούς κώδικες της Παπασπύρου διερευνώντας τις βασικές τυπολογίες που εντοπίζονται στο έργο της και λειτουργούν ως οργανωτικές αρχές. Η ενδελεχής µελέτη συγκεκριµένων έργων αποκαλύπτει τον µηχανισµό σκέψης της καλλιτέχνιδας. Μέσα από τη δηµιουργική αναγνώριση των µικροστοιχείων της δοµής της ύλης και τη σύλληψη της επιφάνειας ως φορέα καταστάσεων, η Ρένα Παπασπύρου προσέδωσε µια διαφορετική νοηµατοδότηση στη σύγχρονη αστική εµπειρία, παράγοντας ένα έργο πολύπλευρο, ιδιοσυγκρασιακό, αενάως επίκαιρο και αφήνοντας το δικό της ίχνος στο µωσαϊκό της σύγχρονης ευρωπαϊκής τέχνης.
Η έκδοση συµπληρώνεται από αναλυτική εργοβιογραφία της καλλιτέχνιδας, που περιλαµβάνει όλες τις ατοµικές εκθέσεις που πραγµατοποίησε και τις οµαδικές που συµµετείχε. Εδώ έχουν ενσωµατωθεί πληροφορίες που ο συγγραφέας έχει αποσπάσει από τις πολυάριθµες συνεντεύξεις του µε την Παπασπύρου.
Ο Χριστόφορος Μαρίνος (γενν. 1975, Αθήνα) είναι ιστορικός της τέχνης και επιµελητής εκθέσεων. Έχει δηµοσιεύσει πλήθος άρθρων και µελετών για τη σύγχρονη τέχνη. Έχει επιµεληθεί πολλές οµαδικές εκθέσεις, καθώς και αναδροµικές εκθέσεις σηµαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών. Είναι συνιδρυτής και αρχισυντάκτης του διαδικτυακού περιοδικού τέχνης Kaput. Έχει επιµεληθεί πολλά βιβλία και καταλόγους εκθέσεων, µεταξύ των οποίων: Πιθανότητες: Συνεντεύξεις µε νέους Έλληνες καλλιτέχνες (2006) και Το έργο της επιµέλειας (2011). Την περίοδο 2012–2015 διετέλεσε πρόεδρος του Ελληνικού Τµήµατος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης (AICA Hellas). Είναι επιµελητής εικαστικών εκθέσεων και δράσεων του Οργανισµού Πολιτισµού, Αθλητισµού και Νεολαίας του Δήµου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ).
Κοινωνιολογία
Η παρούσα έρευνα αφορά τη θηλυκή αρρενωπότητα, τον θηλυκό ανδρισμό, και κατ’ επέκταση την έμφυλη διαφορά εντός των γυναικείων ομοερωτικών/λεσβιακών σχέσεων.
Η ετεροκανονική κοινοτοπία θέλει τη λεσβία, την ομοφυλόφιλη γυναίκα, απριόρι ανδροπρεπή, έμφυλα παραβατική, περιθωριακή και θνησιγενή. Η ορατή λεσβία, για το στερεοτυπικό ετεροφυλόφιλο βλέμμα, «αυτή που φαίνεται», είναι η ανδροπρεπής. Η απριόρι σύνδεση της λεσβιακής σεξουαλικότητας με τον ανδρισμό συνοδεύεται με τη θεώρηση της γυναικείας σεξουαλικότητας ως παθητική και ετεροπροσδιορίσιμη. Για την κινητοποίησή της χρειάζεται την ενεργητική αρρενωπότητα.
Είναι η νταλίκα, η «μυθική ανδροπρεπής λεσβία», όπως υπονοεί και το όνομά της, ένας ταξικά —πέρα από έμφυλα— προσδιορισμένος όρος; Υπάρχει σύνδεση μεταξύ πολιτισμικών, ταξικών, εντέλει εθνικών ιδανικών με τις έμφυλες ταυτότητες, τις σεξουαλικές πρακτικές, τους τρόπους που το σώμα βιώνει/βιώνεται και απολαμβάνει/απολαμβάνεται;
Και πιο συγκεκριμένα, τι σημαίνει νταλίκα και αντρογυναίκα στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία; Πώς σχετίζεται με την ταυτότητα της λεσβίας; Πώς συνομιλεί με τις σύγχρονες ελληνικές ανδρικές και γυναικείες ταυτότητες; Πώς γίνεται διαπραγματεύσιμη η έμφυλη διαφορά ως ερωτική επικοινωνία μεταξύ υποκειμένων που (αυτο)χαρακτηρίζονται ομόφυλα; Εντέλει, πώς οι τρόποι με τους οποίους τα υποκείμενα συγκροτούνται έμφυλα, διαμορφώνουν την ψυχοσύνθεσή τους, βιώνουν το σώμα τους και απολαμβάνουν, συσχετίζονται με τις κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές στην ελληνική κοινωνία;
Η Άννη Σιμάτη σπούδασε Ιστορία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Παρακολούθησε το ΠΜΣ Φύλο, Κοινωνία, Πολιτισμός στο τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, όπου και υποστήριξε με επιτυχία το διδακτορικό της.
Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια και εργαστήρια σχετικά με το φύλο και τη σεξουαλικότητα. Έχει συνδιοργανώσει αρχειακές εκθέσεις σχετικές με τις ζωές των λεσβιών γυναικών στην Αθήνα, όπως και εκδηλώσεις σχετικές με την ιστορία του φεμινισμού. Εργάζεται ως διδάσκουσα μέσω ΕΣΠΑ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Μεταφράσεις και μέρος της δουλειάς της έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και journals στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Κύρια ερευνητικά της ενδιαφέροντα αποτελούν οι πολιτικές της επιθυμίας και του τραύματος, το σώμα, τα θραυσματικά αρχεία κουήρ ζωών, η αποικιοκρατία, ο εθνικισμός, οι ανδρισμοί και η συγκρότηση της έμφυλης διαφοράς. Τέλος, εξερευνά διαφορετικές κειμενικές μορφές έκφρασης όπως η ποίηση και η λογοτεχνία της επιστημονικής φαντασίας.
Λέσχη Ανάγνωσης
«Στην αμερικάνικη έρημο ο περιηγητής αναγνωρίζει στο αρνητικό της πολιτισμένης γης το θρίαμβο της λήθης επί της ιστορικής μνήμης και της κουλτούρας. Αναγνωρίζει όμως ταυτόχρονα τα σημεία ενός σπάταλου πολιτισμού που καταναλώνει τον πάγο, το ουίσκι, τα αυτοκίνητα όπως η άμμος το νερό, που αψηφά την περιορισμένη ενέργεια του πλανήτη και απαιτεί αναμμένα φώτα και κλιματιστικά, αναμμένες τηλεοράσεις ακόμα και στα αδειανά κτίρια…». Η «Αμερική των εμμονών», των «ηλεκτρισμένων, κινηματογραφικών πόλεων» και των «γαληνεμένα αδειανών» ερήμων ως μια «υπερπραγματικότητα», ένα οικουμενικό σημείο αναφοράς για το καλύτερο ή/και το χειρότερο, μια ουτοπία «που εξαρχής βιώθηκε σαν πραγματοποιημένη» και που η αλήθεια της οποίας μπορεί, κατά τον Γάλλο φιλόσοφο, να εμφανιστεί μόνο σε έναν Ευρωπαίο: «Κι αν οι Αμερικανοί δεν έχουν ταυτότητα, έχουν ωστόσο υπέροχα δόντια!», χαριτολογεί. Εκδοθέν το 1986 σαν μικρό οδοιπορικό, διαβάζεται απνευστί.