Λογοτεχνία

Τέσσερις νεαροί Ισπανοί ξεκινούν ένα καλοκαίρι για τη νότια Γαλλία, προκειμένου να δουλέψουν σεζόν στον τρύγο. Όμως η πραγματικότητα τους επιφυλάσσει κάτι πολύ πιο παράξενο: αντί για τα αμπέλια, βρίσκονται να δουλεύουν σε εκτροφεία πουλερικών και σε γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, σε ένα σύμπαν που δοκιμάζει τις αντοχές τους, τις μεταξύ τους σχέσεις, την αντίληψή τους για τον κόσμο. Αναδεικνύοντας συνειδητά τις επιρροές του Μπόρχες και του Μπολάνιο, ο Ατσέμι γράφει ένα μυθιστόρημα που διερευνά με χιούμορ τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία, ανάμεσα στην αυτογνωσία και τη φιλία, ανάμεσα στην ταυτότητα και την εργασία, με την πίστη ότι η αφήγηση μιας ιστορίας είναι, στην καλύτερη περίπτωση, εκείνο που κάνουμε ενστικτωδώς όσο καταρρέει ό,τι βρίσκεται γύρω μας.

«Η πραγματικότητα δεν έχει την υποχρέωση να είναι ενδιαφέρουσα – ούτε η μνήμη· η λογοτεχνία την έχει. Οι αναμνήσεις μου πιάνουν όλο το χώρο που χρειάζονται οι μυστηριώδεις λεπτομέρειες και η έκπληξη. Θα μπορούσα να τις αναδιατάξω, πράγματι, αλλά αν το έκανα, θα πρόδιδα κατά κάποιο τρόπο την αλήθεια.»

Ένα παραδεισένιο βιβλιοπωλείο.
Δυο άσπονδοι φίλοι.
Και ένα ολόκληρο καλοκαίρι μπροστά τους…

Η Κλερ πίστευε πως μέχρι τώρα θα τα είχε πια όλα λυμένα. Αντιθέτως, ζει με τη μητέρα της και δεν έχει βρει τι πραγματικά θέλει να κάνει στη ζωή της.

Όταν βλέπει μια αγγελία για τρίμηνη απασχόληση σε ένα μικρό βιβλιοπωλείο σε μια παραλία στο Μπαλί, κάνει αίτηση χωρίς να περιμένει και πολλά. Κι όμως, παίρνει τη δουλειά και φτάνει εκεί, όπου συνειδητοποιεί ότι δεν θα δουλεύει μόνη της. Μοιράζεται το βιβλιοπωλείο, όπως και το διαμέρισμά της, με τον Τζακ, έναν ωραίο –πλην όμως εκνευριστικό– Αμερικανό, που από κάθε άποψη είναι το ακριβώς αντίθετο από κείνη. Και φυσικά αυτό δημιουργεί εντάσεις και τριβές.

Έχουν όμως και έναν κοινό στόχο: να γίνει το βιβλιοπωλείο και πάλι δημοφιλές. Και στην προσπάθειά τους να το πετύχουν είναι θέμα χρόνου η σχέση τους να πάψει να είναι αυστηρά επαγγελματική…

O Μπιλ Πλανταγενέτης, Βρετανός πιανίστας της τζαζ, αλκοολικός, φανατικός αναγνώστης του Χέρμαν Μέλβιλ, παθιασμένος με τα καράβια, φτάνει στη Νέα Υόρκη και ανακαλύπτει ότι όλη του η ζωή είναι ένα ναυάγιο – έχει χάσει την μπάντα του, έχει χάσει τη σύντροφό του. Μετά το προσκύνημά του στις ταβέρνες του λιμανιού καταλήγει στο ψυχιατρείο ή μάλλον στην Κόλαση, όπου θα περάσει τον καιρό του και θα μοιραστεί την τύχη του με ναυτικούς, μέθυσους, φτωχούς. Κοιτάζοντας τα καράβια που αρμενίζουν στο Ιστ Ρίβερ, ο Μπιλ καταλαβαίνει ότι ο ψυχίατρος που τον έχει αναλάβει δεν θα καταφέρει να γιατρέψει ποτέ την άρρωστη ψυχή του.

Σε αυτή τη συναρπαστική νουβέλα ο Malcolm Lowry αντλεί από την προσωπική του εμπειρία και μιλά με σφοδρότητα για τις ψευδαισθήσεις της τρέλας και για την πραγματική σημασία της λογικής. Ένα συγκινητικό έργο τέχνης όπου περιέχονται όλες οι κεντρικές ιδέες που τον ανέδειξαν σε έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα.

Πρόκειται για το πιο ζοφερό έργο του Λόουρι, πιο αποπνικτικό και αδιέξοδο ακόμα και από το Κάτω από το ηφαίστειο, και ταυτόχρονα για μια πολυφωνική λογοτεχνική παρτιτούρα με την αριστοτεχνικά δοσμένη τραχύτητα μιας διαδοχής από διάφωνες συγχορδίες. Ο συγγραφέας, αντλώντας υλικό από την εμπειρία της σύντομης νοσηλείας του στο νοσοκομείο Bellevue της Νέας Υόρκης τον Μάιο του 1936, ξετυλίγει μια ιστορία εγκλεισμού, ψυχικής ασφυξίας και πνευματικής αδυναμίας χωρίς δυνατότητα διαφυγής.
από τον πρόλογο της Κατερίνας Σχινά

Ο Φρόυντ ίδρυσε την ψυχανάλυση σε μια ιστορική φάση της ανθρωπότητας όπου οι ευρωπαικές κοινωνίες έχαιραν σχετικής γαλήνης και προόδου. Είναι ενδεικτικό ότι η προώθηση της ψυχανάλυσης εντάχθηκε σε μια περίοδο όπου το ψυχικό σύμπτωμα τέθηκε ως αντικείμενο θεραπείας διαμέσου της λειτουργίας της σκέψης και της ομιλίας ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, έξω από το οικογενειακό περιβάλλον και τους θρησκευτικούς θεσμούς.

Η υστερία και οι υστερικές ασθενείς οδήγησαν τον Φρόυντ να δομήσει το εργαλείο της ψυχανάλυσης εντυπωσιασμένος από τη δύναμη της ασυνείδητης σεξουαλικότητας, η οποία δημιουργούσε συμπτώματα ως διέξοδο στη μη πραγμάτωση μιας ασυνείδητης απαγορευμένης επιθυμίας. Βρήκε στην τραγωδία του Οίδίποδα την πυρηνική ανθρώπινη φαντασίωση, που αφορά τον οικογενειακό πυρήνα.

Ο Φρόυντ πρωτοέγραψε για την υστερία γύρω στα 1893, μετά από τα χρόνια εκπαίδευσης που πέρασε στο Παρίσι, με καθηγητή τον φημισμένο Charcot. Είχε αντιληφθεί ότι το υστερικό σύμπτωμα, παρ’ όλη τη σωματικότητά του, συνδέεται με ψυχικό δημιουργήματα, και μάλιστα συμβολικής φύσης, με σεξουαλικό χαρακτήρα.

Εν αρχή είναι το σώμα με τις διεγέρσεις του, τα ερεθίσματα, τον αισθητηριακό κόσμο του, την κινητικότητά του, την ευχαρίστηση και τη δυσαρέσκεια. Έρχεται σε επαφή με τους άλλους και τα πράγματα που θα εγγράφουν προοδευτικό ως εσωτερικές αναπαραστάσεις κι αντικείμενα.

Ο Φρόυντ παρακολούθησε την Ντόρα το 1900, έγραψε για την περίπτωση το 1901, και τη δημοσίευσε αργότερα, το 1905, για λόγους εχεμύθειας, υπό τον τίτλο Απόσπασμα μιας ανάλυσης υστερίας.

Στη συζήτηση των ψυχοσωματιστών, αυτό που διαφαίνεται είναι οι δυσκολίες της Ντόρας να απαντήσει στις ψυχικές συγκρούσεις, ελλείψει μιας ευκαμψίας και ρέουσας επικοινωνίας ανάμεσα στις διάφορες πλευρές που συνιστούν τον ψυχικό της κόσμο. Το σώμα της γίνεται το πεδίο έκφρασης των συγκρούσεων, όχι μόνο της επίλυσής τους, αλλά κυρίως της μη δυνατότητάς τους ψυχικής απορρόφησης.

Μέσα από τη συζήτηση των ψυχοσωματιστών, η Ντόρα μοιάζει να χρησιμοποιεί τα συμπτώματά της ως ασπίδα απέναντι στη βαριά ατμόσφαιρα της παιδικής ηλικίας της και στα υπερδιεγερτικά γεγονότα της εφηβείας της.Υπ’ αυτή την έννοια, η υστερία της αποτελεί συχνά ένα είδος αλεξιδιεγέρσιου, που αποδεικνύεται με τον καιρό χρόνιο και εύθραυστο.Όταν, μάλιστα, δεν είναι ούτε κι αυτό ικανό να αμυνθεί και να προστατέψει, τότε η σωματική αρρώστια μπορεί να εμφανιστεί ως αποτέλεσμα της ψυχικής καταστροφικότητας.

Έπειτα από επαγγελµατικές απογοητεύσεις και προσωπικές διαψεύσεις, η µοναχική ηρωίδα της Εύα Μπαλταζάρ βρίσκει δουλειά ως µαγείρισσα σε εµπορικό πλοίο. Ο συγκεκριµένος τρόπος ζωής την κάνει ευτυχισµένη: απολαµβάνει την ελευθερία του ταξιδιού στον ωκεανό χωρίς να λογοδοτεί σε κανέναν, αναζητώντας ενίοτε κάποια ερωµένη στα διάφορα λιµάνια. Μέχρι που ερωτεύεται τη Σάµσα, µια γεωλόγο που θα της χαρίσει το προσωνύµιο Μπόουλντερ, από τους µοναχικούς βράχους που στέκουν σιωπηλά καταµεσής της θάλασσας αέναα εκτεθειµένοι στα στοιχεία της φύσης.

Όταν παρουσιάζεται µια εξαιρετική επαγγελµατική ευκαιρία για τη Σάµσα στο Ρέικιαβικ, η Μπόουλντερ ξεµπαρκάρει για να την ακολουθήσει. Ύστερα από δέκα χρόνια ανέφελης, πλην συµβατικής, συµβίωσης, η Σάµσα αποφασίζει να αποκτήσουν παιδί µε τη µέθοδο της υποβοηθούµενης αναπαραγωγής. Η Μπόουλντερ συναινεί απρόθυµα και βιώνει δύσκολα την εµπειρία της µητρότητας, που επιπλέον την αποξενώνει ερωτικά από τη γυναίκα που αγάπησε. Καλείται εν τέλει να αποφασίσει τι έχει µεγαλύτερη αξία γι’ αυτήν: η λαχτάρα της για ελευθερία ή µια αγάπη που θα τη φυλακίσει στις συµβάσεις της οικογενειακής ζωής;

Ποταμός Μισισιπής, 1861. Όταν ο σκλάβος Τζιμ μαθαίνει ότι το αφεντικό του πρόκειται να τον πουλήσει σ’ έναν άγνωστο στη Νέα Ορλεάνη, χωρίζοντάς τον για πάντα από τη γυναίκα και την κόρη του, καταφεύγει στο κοντινό Νησί του Τζάκσον μέχρι να καταστρώσει ένα σχέδιο διαφυγής. Στο μεταξύ, ο Χάκλμπερι Φιν έχει σκηνοθετήσει τον θάνατό του, προκειμένου να ξεφύγει από τον βίαιο πατέρα του που μόλις επέστρεψε στην πόλη. Έτσι ξεκινάει για τους δυο τους ένα επικίνδυνο ταξίδι με σχεδία στον Μισισιπή, με προορισμό την ελευθερία. Καθώς ο Τζιμ και ο Χακ πλέουν σε νερά γεμάτα θανάσιμες παγίδες, κάθε στροφή του ποταμού μπορεί να κρύβει πίσω της την πολυπόθητη σωτηρία ή ένα οδυνηρό τέλος.

Με τις φήμες του πολέμου να εξαπλώνονται, ο Τζιμ καλείται να αντιμετωπίσει το προσωπικό του άχθος: την οικογένεια που πρέπει να προστατέψει πάση θυσία και το συνεχές ψέμα που βιώνει. Και μαζί, το αταίριαστο ζευγάρι οφείλει να αντικρίσει κατάματα την πιο επικίνδυνη οδύσσεια…

Μέσα από τις σκιές που κουβαλάει το ατίθασο, σκανταλιάρικο πνεύμα του Χακ Φιν, αναδύεται ο Τζιμ για να διεκδικήσει την ίδια του τη φωνή, αψηφώντας τους κανόνες που τον έχουν εξοστρακίσει στο περιθώριο.

Πλημμυρισμένο από το διεγερτικό χιούμορ και τις οξυδερκείς παρατηρήσεις που ανέδειξαν τον Έβερετ σε λογοτεχνικό είδωλο και έναν από τους πλέον αναγνωρισμένους συγγραφείς της εποχής μας, το μυθιστόρημα JAMES είναι προορισμένο να γίνει ακρογωνιαίος λίθος της αμερικανικής λογοτεχνίας του εικοστού πρώτου αιώνα.