Κοινωνιολογία
“Ο φεμινισμός δεν σκότωσε ποτέ κανέναν”. Αυτή η φράση έχει διατυπωθεί εδώ και δεκαετίες από την πλειοψηφία του φεμινιστικού λόγου. Λες και οι φεμινίστριες προσπαθούσαν να καθησυχάσουν μια αγχωμένη πατριαρχία ή να υποστηρίξουν την ιδέα -που είναι ήδη ευρέως διαδεδομένη- ότι μια γυναίκα δεν μπορεί να είναι τρομακτική, ότι μια γυναίκα δεν μπορεί να είναι επικίνδυνη. Αλλά είναι αλήθεια ότι ο φεμινισμός δεν έχει σκοτώσει ποτέ κανέναν; Τα ονόματά τους είναι Μαρία, Νούρα, Ιουδήθ, Ντιάνα, Κρίσταμπελ. Έχουν χρησιμοποιήσει βία κατά της πατριαρχίας. Έχουν αγγίξει το μεγάλο ταμπού. Για να θρέψει έναν προβληματισμό σχετικά με τη θέση της βίας στον αγώνα κατά της πατριαρχίας, η IRENE μας διηγείται την ιστορία αυτών των βίαιων γυναικών
Κοινωνιολογία
Πώς θα είναι ο φεμινισμός του 21ου αιώνα; Το νέο κύμα μαχητικού φεμινισμού που ξεσπά σε κάθε γωνιά του πλανήτη απαντά στο ερώτημα διεκδικώντας την ανατροπή της έμφυλης καταπίεσης μέσα από τον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού· του συστήματος που συναρθρώνει την ταξική εκμετάλλευση με την έμφυλη βία, τον ρατσισμό και την αποικιακή βία, τον πόλεμο και τον ιμπεριαλισμό, την περιβαλλοντική καταστροφή.
Είναι ένας φεμινισμός ευθέως ανταγωνιστικός προς τον φιλελεύθερο φεμινισμό, ο οποίος οραματίζεται ίσες ευκαιρίες στην κυριαρχία και στη διαχείριση της εκμετάλλευσης, επιχειρώντας να αποπολιτικοποιήσει τους αγώνες για την έμφυλη δικαιοσύνη και να θέσει τον φεμινισμό στις υπηρεσίες του κεφαλαίου.
Ο Φεμινισμός για το 99% συνιστά πράγματι ένα μανιφέστο, που διακηρύσσει τις αρχές και τους στρατηγικούς στόχους ενός φεμινισμού ο οποίος είναι λόγος και πράξη από και για την κοινωνική πλειονότητα· συνιστά ένα μαρξιστικό μανιφέστο, που πιάνει το νήμα της αναζήτησης μιας επαναστατικής ρήξης νοηματοδοτώντας εκ νέου την ταξική πάλη υπό το πρίσμα αντιθέσεων γύρω από ζητήματα που για χρόνια αποσιωπούνταν, όπως το φύλο, η σεξουαλικότητα, η αναπηρία, η οικολογία.
Κοινωνιολογία
Η μητρότητα αποτελεί σημείο συνάντησης και τριβής κοινωνικών δυναμικών, πολιτικών αντιλήψεων και πολιτισμικών μεταβολών. Οι πολυσήμαντοι τρόποι με τους οποίους αναπαρίσταται στην κυρίαρχη κουλτούρα, οι λόγοι που αρθρώνονται γύρω από αυτή και εγγράφονται σε ποικίλες ιδεολογικές αφετηρίες και κατευθύνσεις, το αναπαραγωγικό σώμα που άλλοτε γίνεται τόπος καταπίεσης και άλλοτε απελευθέρωσης, μαρτυρούν τη φορτισμένη πραγμάτευση του θέματος και τη δυσκολία απαγκίστρωσής του από στερεοτυπικές προκείμενες. Έτσι η μητρότητα γίνεται κάτι το άπιαστο, μολονότι είναι διαρκώς παρούσα. Η ανά χείρας μελέτη, προϊόν μιας ανεξάρτητης ερευνητικής διαδικασίας, επιχειρεί να καταδείξει πώς συναρθρώνονται οι πολλαπλές μορφές καταπίεσης στον τρόπο που βιώνεται η μητρότητα, να εντοπίσει τα σημάδια της κρίσης που ρευστοποιούν και οριοθετούν εκ νέου το πεδίο αλλά και να συνομιλήσει με τους εγχώριους και διεθνείς φεμινισμούς της εποχής μας.
Κοινωνιολογία
– Τι σχέση έχουν οι FARC της Κολομβίας με τη Μέρκελ;
– Πόσο συνδέεται ο Σόκρατες με το κίνημα Γκεζί της Κωνσταντινούπολης;
– Τι κοινό έχουν ο Ερυθρός Αστέρας Παρισιού με το απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική ή την αντίσταση στον φασισμό της Μπεϊτάρ Ιερουσαλήμ του Ισραήλ;
– Πως το γυναικείο ποδόσφαιρο “έσωσε” το άθλημα από την εξαφάνιση την επαύριον του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και πόσο μοιάζει ο Λουκασένκο με τις “Τίγρεις” του Αρκάν στη Σερβία;
– Ποιοι τόλμησαν να σηκώνουν τη σημαία των Βάσκων επί Φράνκο στο Σαν Σεμπαστιάν και πώς οι Σοβιετικοί “επιστημονικοποίησαν” ό,τι συνέβαινε μέσα στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου;
– Πώς η Αφρική αναθάρρησε μέσα από τα “αδάμαστα λιοντάρια” του Καμερούν και γιατί ο Πούτιν ένιωθε την πίεση να φουντώνει στο Μουντιάλ της Ρωσίας;
Η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα είναι το ποδόσφαιρο. Το λαϊκότερο και δημοφιλέστερο άθλημα της ανθρωπότητας, που καταφέρνει να διατρέχει τις φλέβες των κοινωνιών, να γεννά πάθη και ελπίδες, συγκρούσεις και διεξόδους, με τρόπο συναρπαστικό όσο και αναπάντεχο. Σκοτεινές προσωπικότητες, καρτέλ ναρκωτικών, αιμοσταγείς πολέμαρχοι, δικτάτορες, απελευθερωτικά κινήματα και ένοπλες ομάδες επιχείρησαν να εκμεταλλευτούν, να χρησιμοποιήσουν ή να αξιοποιήσουν τη δύναμη και επιρροή του ποδοσφαίρου για να ενισχύσουν το δικό τους αφήγημα και να καθορίσουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. Μέσα σε αυτή την αέναη πάλη του καλού με το κακό, το ίδιο το παιχνίδι, η μπάλα, η “pelota” του Μαραντόνα, συνεχίζει να συναρπάζει και να επαληθεύει τη ρήση του Μπομπ Μάρλεϊ ότι “το ποδόσφαιρο είναι ελευθερία”.
Σε αυτό το βιβλίο, κάνουμε μια βόλτα σε ιστορίες απ’ όλο τον κόσμο που σημάδεψαν το άθλημα και αποδεικνύουν ότι το ποδόσφαιρο είναι κάτι παραπάνω από ένα παιχνίδι, ότι “it is more than a game”, όπως λένε και οι φίλοι μας οι Άγγλοι.
Κοινωνιολογία
Γεωπολιτική των τροφίμων και της γαστρονομίας. Από το δίκρανο στην τεχνολογία τροφίμων
Από την εμφάνιση των σχέσεων ανταλλαγής έως την παγκοσμιοποίηση της εποχής μας, η τροφή είναι συγχρόνως αντικείμενο αλλά και δείκτης των τάσεων και του συσχετισμού δυνάμεων που συνδιαμόρφωσαν την ιστορία της ανθρωπότητας. Στις μέρες μας, η υγειονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία της Covid-19 από το 2019, αλλά και ο πόλεμος στην Ουκρανία από τον Φεβρουάριο του 2022, γέννησαν σοβαρές ανησυχίες για τη σταθερότητα του κυρίαρχου αγροδιατροφικού μοντέλου και την επάρκεια σε βασικά τρόφιμα διεθνώς. Συνειδητοποιούμε πλέον ότι η σχεδόν απεριόριστη πρόσβαση στα τρόφιμα δεν αποτελεί κάποια απαραβίαστη πραγματικότητα, πως τα γεωργικά προϊόντα και τα τρόφιμα διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη διεθνή σκηνή, καθώς και στη σταθερότητα των κρατών. Όσο η τροφή απογυμνώνεται από το ψυχαγωγικό της ένδυμα στις κοινωνίες της αφθονίας, όλο και πιο ξεκάθαρα αποκαλύπτεται η γεωπολιτική της ουσία.
Το βιβλίο του Pierre Raffard αναδεικνύει τις πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές προκλήσεις που παρουσιάζονται στα χωράφια ή στους αμπελώνες, σε όλο το μήκος των αλυσίδων μεταποίησης και διανομής, στα ράφια των σούπερ μάρκετ, αλλά επίσης μέσα στο πιάτο μας και γύρω από αυτό. Η τροφή ως μέσο επιβίωσης αλλά και ως εργαλείο ήπιας ή σκληρής ισχύος, οι προκλήσεις τις οποίες θέτει στην παραγωγή τροφίμων η κλιματική αλλαγή, η παγκόσμια ηγεμονία συγκεκριμένων εταιρειών ειδών διατροφής, ο ρόλος της τεχνολογίας τροφίμων, το διαδίκτυο και οι στρατηγικές μάρκετινγκ που επιδιώκουν να προβλέψουν και να ελέγξουν τις πιο προσωπικές επιλογές μας, τα κινήματα για μια πιο βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση της τροφής, είναι όψεις μιας πολυσύνθετης πραγματικότητας και δείχνουν ότι το πιάτο μας αποτελεί έναν προνομιακό χώρο για να κατανοήσουμε τον κόσμο και να αναλογιστούμε την εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών στο μέλλον. (
Κοινωνιολογία
Η παρούσα μελέτη εστιάζει στη συλλογή διηγημάτων Ο μπιντές και άλλες ιστορίες, καθώς σε αυτήν εντοπίζεται η ρηξικέλευθη συνεισφορά του Χάκκα στην ανανέωση της νεοελληνικής πεζογραφίας. Η προτεινόμενη ανάλυση αναδεικνύει την πρωτοτυπία της γραφής του Χάκκα, η οποία συνδυάζει τον ρεαλισμό με την κριτική της γλώσσας, και εξετάζει τις νεωτερικές καταβολές της σε κινήματα όπως ο ντανταϊσμός, ο υπερρεαλισμός και οι πρόδρομοί τους, καθώς και σε τάσεις που διαμορφώθηκαν στην παγκόσμια τέχνη και λογοτεχνία κατά τη δεκαετία του 1960.
Η γραφή του Χάκκα επιχειρεί τη ριζοσπαστική αντιμετώπιση της απογοήτευσης και της μελαγχολίας, κινητοποιούμενη από τη γνώση της ασθένειας και της διαφαινόμενης εγγύτητας του θανάτου και ενστερνιζόμενη μια συστηματική επιθετικότητα προς κάθε μορφή κοινωνικού ελέγχου και οργάνωσης, απ’ όπου κι αν αυτή προέρχεται. Οι κατηγοριοποιήσεις του Εμφυλίου πολέμου αντιμετωπίζονται αιρετικά και διαβάζονται όπως μια καρκινική επιγραφή: και από τα δεξιά προς τα αριστερά και από τα αριστερά προς τα δεξιά. Έτσι ο αριστερός και ο δεξιός στο ίδιο λεωφορείο μετά από είκοσι χρόνια ξαναγράφουν το παρελθόν τους συμφωνώντας ότι “όσοι μπλεχτήκαμε τότε… βράζουμε στο ίδιο καζάνι”.
Οι “ιστορίες” αναδεικνύουν το σεξουαλικό στοιχείο ως κυρίαρχο στη ζωή και αποδέχονται το σωματικό στοιχείο με τον πιο απόλυτο τρόπο, από το άγγιγμα μέχρι τα περιττώματα. Έχουν ανατρεπτικό χαρακτήρα, επειδή αφηγητής και χαρακτήρας είναι “εκτός” συστήματος, και μελαγχολικό τόνο, επειδή συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για μια χρονικά περιορισμένη ανατροπή – για όσο χρόνο κρατά η ανάγνωση.
Κοινωνιολογία
«Δεν ξέρουμε τι μας συμβαίνει, και ακριβώς αυτό είναι που μας συμβαίνει», γράφει ο Χοσέ Ορτέγα υ Γκασσέτ.
Τι μας συμβαίνει; Τι συμβαίνει στη Γαλλία; Στον κόσμο; Τι είναι αυτή η άγνοια; Είναι μυωπία απέναντι σε καθετί που ξεπερνά την αμεσότητα; Μια ανακριβής αντίληψη της πραγματικότητας; Μια γενικευμένη υπνοβασία;
Πόσες βεβαιότητες έχουν σαρωθεί!
Πώς να πλεύσουμε σε έναν ωκεανό αβεβαιότητας; Πώς να καταλάβουμε την ιστορία που ζούμε; Πώς να δεχτούμε, τέλος, ότι υποβαθμίζοντας την οικολογία του πλανήτη μας, υποβαθμίζουμε τις ζωές μας και τις κοινωνίες μας; Πώς να συλλάβουμε τον κόσμο μας που μεταλλάσσεται από κρίση σε κρίση; Πώς να αντιληφθούμε την απίστευτη περιπέτεια της ανθρωπότητας; Είναι πηγή θανάτου ή μεταμόρφωσης; Ή και τα δύο μαζί;
Ας ξυπνήσουμε!
Κοινωνιολογία
Η εμφάνιση της Σεξολογίας και η κατασκευή της ανδρικής ομοφυλοφιλίας στην Ευρώπη και την Ελλάδα 1830-1940
Θεωρούμενη για αιώνες ως αμάρτημα και ποινικό αδίκημα, η ανδρική ομοφυλοφιλία παθολογικοποιείται τον 19ο αι. και αποτελεί το αντικείμενο μιας νέας ιατρικής ειδικότητας που αναδύεται στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη: της σεξολογίας. Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται τα κεντρικά ερωτήματα, τα εξηγητικά σχήματα και οι θεραπευτικές προτάσεις που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών σεξολογικών παραδόσεων, καθώς και η σύνδεση εκπροσώπων της σεξολογίας με το κίνημα για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων.
Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα, παρά την πρόσδεσή της στο ευρωπαϊκό ιατρικό πρότυπο, δεν διαπιστώνεται ανάπτυξη της σεξολογίας. Απουσιάζουν από την ελληνόγλωσση βιβλιογραφία ειδικές μελέτες για την ομοφυλοφιλία, ενώ οι σύντομες σχετικές αναφορές σε εγχειρίδια και άρθρα ιατροδικαστικής και ψυχιατρικής παρουσιάζουν αφενός τη γενετήσια ζωή του ανθρώπου ως άρρηκτα συνδεδεμένη με την αναπαραγωγή και αφετέρου τις ομόφυλες σεξουαλικές σχέσεις αποκλειστικά ως ασθένεια. Επιπλέον, στο κοινωνικό πεδίο απουσιάζει ένα ελληνικό κίνημα για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων.
Ένα βιβλίο για τη συγκρότηση της έννοιας της ανδρικής ομοφυλοφιλίας στον ιατρικό λόγο των μέσων του 19ου αι. έως και τον Μεσοπόλεμο, στην Ευρώπη και την Ελλάδα.
Κοινωνιολογία
Ένα βιβλίο για τις Πρωτοπορίες, τους μόδιστρους, τις υποκουλτούρες, τα κινήματα και τις μόδες του δρόμου που διαμόρφωσαν την ενδυματολογική αισθητική του 20ού αιώνα.
Κοινωνιολογία
Η τελετουργία είναι ίσως το αρχαιότερο, και σίγουρα το πιο αινιγματικό, γνώρισμα της ανθρώπινης κουλτούρας.
Τελετές που μοιάζουν να μην έχουν κανένα απολύτως νόημα υπάρχουν σε όλες τις γνωστές κοινωνίες από τις χειραψίες και τις κατάρες μέχρι τα καψόνια και τις παρελάσεις.
Παρότι όμως οι τελετουργίες είναι πανανθρώπινες και παραμείνουν σχεδόν αναλλοίωτες ανά τους αιώνες, η λογική τους παραμείνει μυστήριο μέχρι σήμερα.
Από τις ελληνικές τελετές πυροβασίας μέχρι τις τρομακτικές τελετουργίες της Αμαζονίας, ο ανθρωπολόγος και ψυχολόγος Dimitris Xygalatas καθοδηγεί τους αναγνώστες σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στη νέα επιστήμη της τελετουργίας, εξερευνώντας και εξηγώντας την τάση όλων των ανθρώπινων κοινωνιών να τηρούν φαινομενικά παράλογα και δυσνόητα έθιμα που ενσωματώνουν τον ρυθμό, τον χορό, τη μουσική, τον πόνο και τη θυσία.
Το βιβλίο αυτό, πλούσιο σε εθνογραφικές λεπτομέρειες, προσωπικές αφηγήσεις και ψυχολογικά πειράματα, περιγράφει πως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη νέα επιστήμη, σε συνδυασμό με τη σοφία που περικλείεται στις αρχαίες παραδόσεις, ώστε να πορευτούμε με νέες προοπτικές στη ζωή μας, να βελτιώσουμε την υγεία μας και να ενδυναμώσουμε τις κοινότητές μας.
Το βιβλίο αυτό δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1998. Είναι μια πρωτότυπη και συστηματική μελέτη της εικόνας του Άλλου σε περιόδους κρίσης και πολέμου και θέτει το ζήτημα των ορίων της αναπαράστασης με παράδειγμα τη γενοκτονία των Εβραίων.
Στις σελίδες του εξετάζονται ζητήματα σχετικά με την πρόσληψη και τη λογοτεχνική αναπαράσταση του πολέμου και της γενοκτονίας των Εβραίων· διερευνάται η εικόνα του Εβραίου στη διεθνή και ελληνική λογοτεχνία σε σχέση με τα ιστορικά, κοινωνικά και λογοτεχνικά συμφραζόμενα· επιχειρείται η εικονολογική ανάλυση έργων της μυθοπλασίας της περιόδου 1945-2010 για τη γενοκτονία των Εβραίων· παρουσιάζεται επίσης μια μεθοδολογική πρόταση για τη διερεύνηση της εικόνας του Άλλου στη λογοτεχνία, ώστε να μπορεί να αποβεί χρήσιμη γενικότερα για τη μελέτη της εικόνας του ξένου.
Στη νέα έκδοσή του έχει προστεθεί μία ενότητα για την εικόνα του Εβραίου στον κινηματογράφο, ξένο και ελληνικό, από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι το 2015, με έμφαση στις ταινίες για το Ολοκαύτωμα.
«Το βιβλίο της Αμπατζοπούλου είναι η αρτιότερη εργασία που έχουμε ως τώρα πάνω στη θεματική του άλλου και του διωγμού του, αλλά και ένα δοκίμιο συγκριτικής γραμματολογίας με ευρύτατη ενημέρωση και με υποδειγματική χρήση νέων μεθόδων ανάλυσης».