Ξένη λογοτεχνία
Υπήρξε μια από τις πιο εμβληματικές μορφές του εικοστού αιώνα. Σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας, μαχητικός διανοούμενος αλλά και αντισυμβατικός άνθρωπος (ο γάμος του με τη Μέριλιν Μονρόε ακόμα απασχολεί τα μίντια), ο Άρθουρ Μίλερ έγραψε και λίγα αλλά εξαιρετικά διηγήματα. Η συλλογή αυτή, που εκδόθηκε μετά θάνατον, περιλαμβάνει τα έξι τελευταία διηγήματα που ο ίδιος δεν πρόλαβε να εκδώσει και θεωρούνται η αρτιότερη συνεισφορά του στον πεζό λόγο.
Από το Μπουλντόγκ (που αναφέρεται στα σεξουαλικά σκιρτήματα ενός έφηβου) ως το Αποστακτήριο Τερεβινθίνης (στο οποίο αναρωτιέται για την επιρροή της πολιτικής στη ζωή μας) ο Μίλερ στήνει όπως πάντα χαρακτήρες ζωντανούς, με αίμα και σάρκα, αποδεικνύοντας ότι η ικανότητα που επέδειξε στα θεατρικά του αριστουργήματα εύκολα μεταφέρονται από το σανίδι στον περιορισμένο χώρο ενός διηγήματος.
Ελληνική λογοτεχνία
Αυτή είναι μια ιστορία έρωτα και πολιτικής, και μαζί μια ιστορία έρωτα για την πολιτική, με πρωταγωνιστές γυναίκες και άνδρες με πάθος και όραμα, που συνεργάστηκαν για να αλλάξουν τη χώρα τους και τον κόσμο γύρω τους, και μοιραία άλλαξαν και την ίδια τη ζωή τους. Πιθανόν να θεωρηθεί ότι όσα αφηγούμαι εδώ είναι όλα αληθινά, μια ακριβής καταγραφή πραγματικών προσώπων, σχέσεων και συμβάντων. Δεν είναι. Δεν πρόκειται για μια προσωπική εξιστόρηση – κάτι που μπορεί να σε εγκλωβίσει σε έναν περιορισμένο κύκλο γεγονότων.
Είναι απλώς μια απόπειρα αναπαράστασης ενός κόσμου στον οποίο έζησα και έμοιαζε σε μεγάλο βαθμό ειδυλλιακός. Για να μη χαθεί αυτός ο κόσμος, και για να ζήσουν για πάντα οι γνωστοί και άγνωστοι ήρωες εκείνης της εποχής, θέλησα να τους επαναφέρω στη ζωή με τον μόνο τρόπο που γνωρίζω: τη μυθιστορηματική αφήγηση. Γιατί, όπως είπε ο Καμύ, το μυθιστόρημα είναι το ψέμα μέσα απ’ το οποίο μαθαίνεις την αλήθεια.
Αν και μπορεί να διαβαστεί αυτοτελώς, αυτό το βιβλίο είναι το πρώτο μιας τριλογίας που έχει για αφετηρία τη μεταπολίτευση και καταλήγει στο σήμερα.
Ξένη λογοτεχνία
Η μέρα αρχίζει άσχημα για την Αδέλα, μια νεαρή Νεοϋορκέζα κουβανικής καταγωγής, όταν την παίρνει τηλέφωνο η μητέρα της Λορέτα. Οι δύο γυναίκες είναι πάνω από έναν χρόνο τσακωμένες, επειδή η κόρη όχι μόνο έχει μετακομίσει στο Μαϊάμι αλλά ζει και με έναν τύπο που η μητέρα δεν εγκρίνει, τον γοητευτικό Μάρκος από την Αβάνα, ο οποίος έχει φτάσει πρόσφατα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Μάρκος διηγείται στην Αδέλα ιστορίες από την παιδική του ηλικία στο νησί, τότε που ζούσε προστατευμένος μέσα σε μια ομάδα φίλων των γονιών του, γνωστή και ως Συμμορία. Κάποια στιγμή εκείνος της δείχνει μια φωτογραφία τραβηγμένη πριν από είκοσι πέντε χρόνια, μια σημαδιακή εικόνα από την τελευταία φορά που βρέθηκαν όλοι μαζί. Εκείνη, που είχε ένα προαίσθημα ότι η μέρα της θα στράβωνε, ανακαλύπτει ανάμεσα στα πρόσωπα και κάποιο που της είναι οικείο. Και τότε μια άβυσσος ανοίγεται κάτω από τα πόδια της.
Στο νέο του μυθιστόρημα ο Λεονάρδο Παδούρα μιλάει για τους Κουβανούς που επιβίωσαν στην εξορία και στη διασπορά, σε μέρη όπως η Βαρκελώνη, η βορειοδυτική άκρη των ΗΠΑ, η Μαδρίτη, το Πουέρτο Ρίκο, το Μπουένος Άιρες. Τι έκανε η ιστορία σε αυτούς τους ανθρώπους που κάποτε είχαν αγαπηθεί τόσο πολύ; Τι συνέβη με αυτούς που έφυγαν αλλά και με όσους αποφάσισαν να μείνουν; Πώς τους άλλαξε ο χρόνος; Θα τους ξαναφέρει κοντά ο μαγνητισμός που ασκεί το αίσθημα του ανήκειν και η δύναμη των συναισθημάτων; Ή μήπως είναι όλοι τους πια σαν σκόνη στον άνεμο; Ένα βιβλίο για το τραύμα της διασποράς και τη ρήξη των σχέσεων, και παράλληλα ένας ύμνος στη φιλία, στους αόρατους και πανίσχυρους δεσμούς της στοργής και της εμπιστοσύνης, στην αφοσίωση που έρχεται από παλιά. Ένα ακόμη θαυμάσιο, συγκινητικό έργο από τον Λεονάρδο Παδούρα.
Ξένη λογοτεχνία
Ο Εμίλ Ζάτοπεκ, ο θρυλικός δρομέας των μεγάλων αποστάσεων, για πολλούς διεκδικεί επάξια τον τίτλο του πιο σημαντικού ολυμπιονίκη όλων των εποχών. Η ικανότητα που είχε ο άνθρωπος αυτός να διευρύνει τα όριά του, την ίδια την αντοχή του σώματός του, τον ανέδειξε ως έναν από τους κορυφαίους αθλητές της σύγχρονης ιστορίας. Το 1948, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, όταν κέρδισε την κούρσα των δέκα χιλιομέτρων αλλά στην αντίστοιχη των πέντε χιλιομέτρων τερμάτισε δεύτερος, δεν ικανοποιήθηκε απολύτως. Όμως το κατόρθωμά του λίγα χρόνια αργότερα, το 1952, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ελσίνκι, εκεί όπου κατέκτησε τρία χρυσά μετάλλια, στα πέντε χιλιόμετρα, στα δέκα χιλιόμετρα και στον μαραθώνιο, αποτελεί ένα σπουδαίο επίτευγμα άνευ προηγουμένου. Η εντυπωσιακή του επιτυχία τον κατέστησε τότε εθνικό ήρωα.
Νωρίτερα ωστόσο, ο Ζάτοπεκ είχε ήδη προλάβει να επιδείξει και το ποιόν του χαρακτήρα του, την ευθύτητα, την ακεραιότητα και το θάρρος του σε ένα άλλο κρίσιμο επίπεδο, ως δημόσιο πρόσωπο. Αντιστεκόμενος με τον τρόπο του στο κομμουνιστικό καθεστώς της χώρας του και πιέζοντάς το αποτελεσματικά, κατάφερε να βοηθήσει ουσιαστικά τον συναθλητή του Στάνισλαβ Γιούνγκβιρτ. Τον τελευταίο τον άφησαν εντέλει να συμμετάσχει σε εκείνη την ολυμπιάδα, παρότι ήταν αποκλεισμένος για πολιτικούς λόγους. Στο Ζάτοπεκ, αυτό το ατμοσφαιρικό και συναρπαστικό graphic novel με φόντο την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, ο Γιαν Νόβακ με τις λέξεις του και ο Γιάρομιρ 99 με τις εικόνες του αναπλάθουν την πορεία ενός εμβληματικού αθλητή ο οποίος εξακολουθεί να εμπνέει και να συγκινεί, από την πρώτη του συνάντηση με την ακοντίστρια Ντάνα Ίνγκροβα, τη μοναδική αγάπη της ζωής του, μέχρι όλα όσα δημιούργησαν τη στέρεη, πολύτιμη και επίκαιρη κληρονομιά του.
Ελληνική λογοτεχνία
Εμμανουήλ και Αικατερίνη. Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια
Σ’ αυτό το μυθιστόρημα αναζητώ ποιοι υπήρξαν οι «γνωστοί-άγνωστοι» γονείς μου – όπως συνήθως είναι οι γονείς. Τι διαμόρφωσε τον Εμμανουήλ και την Αικατερίνη πριν παντρευτούν, πριν τους γνωρίσω, πριν συγκρουστούμε με σφοδρότητα, πριν συμφιλιωθούμε αργότερα. Από πού άντλησαν εκείνο το φορτίο πολιτισμών, νοοτροπιών, συμπεριφορών, ακόμη και ιστορικής οπτικής, που μοιραία μου κληροδότησαν.
Αναζήτηση επιτρεπτή, αν όχι και απαραίτητη στην ώριμη ηλικία ενός παιδιού, ενός συγγραφέα – όπως είναι πλέον η δική μου. Παραδόξως, μόνο τώρα αφέθηκαν σε εξομολογήσεις τα κατάλοιπα των νεκρών γονέων, μόνο τώρα αποκρίθηκαν στις ερωτήσεις μου οι παλιές μαυρόασπρες φωτογραφίες τους. Η μνήμη μουανακάλεσε πιο εύκολα τις οικογενειακές προφορικές εξιστορήσεις, που τόσο πολύ διαφέρουν από στόμα σε στόμα, απόάντρα σε γυναίκα, από δωμάτιο σε δωμάτιο, από εποχή σε εποχή. Βρέθηκα στους τόπους, όπου σε ποικίλουςχρόνους και σε καιρούς δύσκολους είχαν ζήσει: ιστορικά χωριά της Κρήτης, προπολεμική Βιέννη και Μπορντό, Αθήνα, Ηράκλειο κι άλλους ακόμη. Τόπους-σκηνικά, αφού ανέκαθεν η οικογένεια είναι ο βαθύς εκρηκτικός πυρήνας κάθε δράματος στη ζωή, στην τέχνη.
Σ’ αυτά τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια αμφισβητώ, επινοώ, κατανοώ, εικάζω, σαρκάζω, και μάλλον συγχωρώ. Στο κάτω-κάτω οι γονείς είναι ο ένας μόνο από τους πολλούς καθρέφτες της αυτογνωσίας μας, ίσως ο πιο σκληρός αλλά και τρυφερός καθρέφτης.
Ξένη λογοτεχνία
Ο Χανς Γκίμπενρατ είναι ένας ιδιαίτερα προικισμένος έφηβος που γεννιέται σε κάποιο ειδυλλιακό χωριό του Μέλανα Δρυμού στις αρχές του περασμένου αιώνα. Οι εξαιρετικές του ικανότητες στα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά προσελκύουν το έντονο ενδιαφέρον των δασκάλων του, ταυτόχρονα όμως τον αποξενώνουν από όλα όσα συνιστούν το πλαίσιο της ομαλής μετάβασης από την παιδικότητα στην ενηλικίωση. Αφού περνάει με επιτυχία τις σχετικές εξετάσεις, αρχίζει να φοιτά στη Θεολογική Σχολή του Μάουλμπρον, όπου η αυστηρή σχολική πειθαρχία και τάξη έρχονται σε σύγκρουση με την προσωπική του ορμητική ανάγκη για ελευθερία.
Το εκπαιδευτικό σύστημα και οι υπερβολικές του απαιτήσεις καταρρακώνουν τον νεαρό έφηβο, τον αποσπούν βίαια από τις μικροχαρές της παιδικής ηλικίας, τον απομακρύνουν από την ομορφιά της φύσης, του απαγορεύουν ουσιαστικά κάθε σχέση με τους συνομηλίκους του, οδηγώντας τον τελικά στην καταστροφή. Σχεδόν έναν ολόκληρο αιώνα μετά, το Κάτω από τον τροχό αποτελεί ένα δριμύτατο, σαρκαστικό και ταυτόχρονα λυρικό Κατηγορώ εναντίον γονέων και παιδαγωγών που, τυφλωμένοι από τις προσωπικές τους φιλοδοξίες, είναι ανίκανοι να συναισθανθούν τις ευαισθησίες και τις ανάγκες της ευάλωτης εφηβικής ψυχής. Nέα, ολοκληρωμένη μετάφραση από τα Γερμανικά.
Ξένη λογοτεχνία
O Μωρίς, ένα συνηθισμένο και απλό παιδί, έχει τις εμπειρίες που έχουν και χιλιάδες άλλα παιδιά – εκτός από τη βαθύτερη εκείνη συναίσθηση της έλξης από το ίδιο του το φύλο. Kαι μόνο πολύ αργότερα, όταν στο Πανεπιστήμιο θα γνωρίσει έναν έξυπνο και καλλιεργημένο αριστοκράτη φοιτητή, αφυπνίζεται και υποχρεώνεται να οδηγηθεί προς μία πρώτη συνειδητοποίηση του εσώτερου εαυτού του: είναι ερωτευμένος με τον Kλάιβ. H ιδιότυπη και ιδεαλιστική σχέση που διαμορφώνεται μεταξύ τους διαρκεί τρία χρόνια, μέχρι που ο Kλάιβ τον εγκαταλείπει στρεφόμενος προς τις γυναίκες. Aπομένοντας μόνος, ο Μωρίς ή θα καταστραφεί ή θα αναλάβει να ακολουθήσει την άγουσα «διά της στενής πύλης» προς την πλήρη συνείδηση, προς τη ζωή.
Eάν το βιβλίο είναι η δύσκολη, αργή, επώδυνη συνειδητοποίηση ενός κοινού ανθρώπου ότι είναι ομοφυλόφιλος και, συνεπώς, απορρίπτεται από το κοινωνικό σύνολο, είναι επίσης η ιστορία της προσωπικής μας απελευθέρωσης από τη σωρεύουσα σκόνη των κοινωνικών συμβάσεων. Έργο βαθύτατα ηθικό, είναι η αντιπαράθεση συμβατικότητας και αλήθειας, σύγχυσης και συνείδησης, αυταπάτης και ειλικρίνειας. Γραμμένο με τρόπο μαγευτικό, το 1914, παρέμεινε ανέκδοτο μέχρι το θάνατο του συγγραφέα, το 1970, αφού ο ίδιος ο Φόρστερ δε θέλησε ποτέ να το δημοσιεύσει.
Ξένη λογοτεχνία
Σε πολύ νεαρή ηλικία, ο Ρικάρντο βλέπει να πραγματοποιείται το όνειρο που έτρεφε ενδόμυχα στη Λίμα από τότε που θυμόταν τον εαυτό του: να ζήσει στο Παρίσι. Αλλά η συνάντηση με έναν εφηβικό του έρωτα θα αλλάξει τα πάντα. Η κοπέλα, αντισυμβατική, τυχοδιώκτρια, πραγματίστρια και ανήσυχη, θα τον τραβήξει έξω από το μικρόκοσμο των φιλοδοξιών του. Μάρτυρες ταραγμένων εποχών σε πόλεις όπως το Λονδίνο, το Παρίσι, το Τόκιο ή η Μαδρίτη, που εδώ δεν λειτουργούν ως απλά σκηνικά, οι δύο ήρωες θα δουν τις ζωές τους να σμίγουν χωρίς να συμπίπτουν απόλυτα. Ωστόσο, αυτός ο χορός συναντήσεων και απομακρύνσεων αυξάνει την ένταση της αφήγησης σελίδα τη σελίδα ώσπου ο αναγνώστης να γίνει ένα με τον συναισθηματικό κόσμο των πρωταγωνιστών.
Δημιουργώντας μια αξιοθαύμαστη ένταση μεταξύ του κωμικού και του τραγικού, ο Μάριο Βάργκας Λιόσα γράφει μια ιστορία στην οποία ο έρωτας αποδεικνύεται απροσδιόριστος, ρευστός, με χίλια πρόσωπα, όπως η ηρωίδα του, το παλιοκόριτσο. Πάθος και απόσταση, τύχη και πεπρωμένο, πόνος και ευχαρίστηση… Ποιο αλήθεια είναι το αληθινό πρόσωπο του έρωτα;
Ελληνική λογοτεχνία
Εμμανουήλ και Αικατερίνη. Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια
Σ’ αυτό το μυθιστόρημα αναζητώ ποιοι υπήρξαν οι «γνωστοί-άγνωστοι» γονείς μου – όπως συνήθως είναι οι γονείς. Τι διαμόρφωσε τον Εμμανουήλ και την Αικατερίνη πριν παντρευτούν, πριν τους γνωρίσω, πριν συγκρουστούμε με σφοδρότητα, πριν συμφιλιωθούμε αργότερα. Από πού άντλησαν εκείνο το φορτίο πολιτισμών, νοοτροπιών, συμπεριφορών, ακόμη και ιστορικής οπτικής, που μοιραία μου κληροδότησαν.
Αναζήτηση επιτρεπτή, αν όχι και απαραίτητη στην ώριμη ηλικία ενός παιδιού, ενός συγγραφέα – όπως είναι πλέον η δική μου. Παραδόξως, μόνο τώρα αφέθηκαν σε εξομολογήσεις τα κατάλοιπα των νεκρών γονέων, μόνο τώρα αποκρίθηκαν στις ερωτήσεις μου οι παλιές μαυρόασπρες φωτογραφίες τους. Η μνήμη μουανακάλεσε πιο εύκολα τις οικογενειακές προφορικές εξιστορήσεις, που τόσο πολύ διαφέρουν από στόμα σε στόμα, απόάντρα σε γυναίκα, από δωμάτιο σε δωμάτιο, από εποχή σε εποχή. Βρέθηκα στους τόπους, όπου σε ποικίλουςχρόνους και σε καιρούς δύσκολους είχαν ζήσει: ιστορικά χωριά της Κρήτης, προπολεμική Βιέννη και Μπορντό, Αθήνα, Ηράκλειο κι άλλους ακόμη. Τόπους-σκηνικά, αφού ανέκαθεν η οικογένεια είναι ο βαθύς εκρηκτικός πυρήνας κάθε δράματος στη ζωή, στην τέχνη.
Σ’ αυτά τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια αμφισβητώ, επινοώ, κατανοώ, εικάζω, σαρκάζω, και μάλλον συγχωρώ. Στο κάτω-κάτω οι γονείς είναι ο ένας μόνο από τους πολλούς καθρέφτες της αυτογνωσίας μας, ίσως ο πιο σκληρός αλλά και τρυφερός καθρέφτης.
Ξένη λογοτεχνία
Ήταν χειμώνας και εκείνη ακόμη νεαρή όταν έχασε για πρώτη φορά την ικανότητα της ομιλίας της. Χωρίς καμία ένδειξη, χωρίς συγκεκριμένη αιτία. Αυτό που την έκανε να αρχίσει και πάλι να μιλά ήταν μια λέξη από μια άλλη, ξένη γλώσσα, τη γαλλική. Η ίδια γυναίκα, η οποία κατόπιν χώρισε, στερήθηκε την επιμέλεια του παιδιού της και έχασε ξανά την ομιλία της, αποφασίζει κάποια στιγμή να ασχοληθεί με τα αρχαία ελληνικά. Τότε λοιπόν συναντά έναν καθηγητή του οποίου η όραση φθίνει μέρα με τη μέρα.
Εκείνος, έχοντας τα δικά του υπαρξιακά αδιέξοδα, ριζωμένα στο παρελθόν, παρατηρεί προσεκτικά την αμίλητη και αγέλαστη γυναίκα που φοιτά στην Ακαδημία, συγχρόνως όμως, παρά τη συμπόνια του, αισθάνεται τρόμο μπροστά στην αδιαπέραστη σιωπή της. Και μολονότι δεν το επιδιώκουν, ούτε καν το ελπίζουν, το εγκόσμιο θαύμα συντελείται. Δύο τραυματισμένοι άνθρωποι τα καταφέρνουν, τα καταφέρνουν μαζί, ξαναβρίσκουν την επιθυμία να επικοινωνήσουν και σταδιακά έρχονται όλο και πιο κοντά ο ένας στον άλλο.
Η Χαν Γκανγκ, η πιο διάσημη συγγραφέας της σημερινής Νότιας Κορέας, αφηγείται μοναδικά την ιδιαίτερη πορεία δύο πληγωμένων ψυχών προς το φως.
Φιλοσοφία
Το σημείο όπου το παρόν συναντάει το παρελθόν αποκαλείται μέλλον. Μ’ αυτή τη λογική κείμενα σαν του Βαλερύ είναι προφητικά, αφού μιλούν για κείνο που δεν έχει ακόμα συντελεσθεί σαν να ήταν ήδη γεγονός. Η Ελλάδα και η Ευρώπη, η κρίση των αξιών, η σημασία του πολιτισμού και η θνητότητα είναι μερικά από τα κομβικά θέματα αυτού του κειμένου, που ο Βαλερύ σαν διορατικός στοχαστής σχολιάζει και μας παραδίδει υπό τον τίτλο «Η κρίση του πνεύματος». Όμως τι σημαίνει, στο κείμενο αυτό, πνεύμα;
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Oι αναμνήσεις του Χέμινγουεϊ από την περίοδο της παραμονής του στο Παρίσι τη δεκαετία του ’20, όταν ακόμα ήταν ένας άγνωστος δημοσιογράφος, είναι το βασικό θέμα αυτού του βιβλίου-χρονικού που ο νομπελίστας συγγραφέας έγραψε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Εκτός όμως από αυτοβιογραφικό χρονικό, το Μια κινητή γιορτή είναι ταυτόχρονα και χρονικό μιας ολόκληρης (ανέμελης αλλά και εξαιρετικά γόνιμης από λογοτεχνική άποψη) εποχής, στο οποίο παρελαύνουν μεγάλα λογοτεχνικά ονόματα όπως αυτά του Τζέιμς Τζόις, του Έζρα Πάουντ, του Σκοτ Φιτζέραλντ, της Γερτρούδης Στάιν.
Από τους αναγκαστικούς σταθμούς στη μελέτη και την κατανόηση του έργου του μεγάλου Αμερικανού λογοτέχνη.