Τα ποιήματα που έκαναν τον Όσιαν Βουόνγκ διάσημο σε όλο τον κόσμο και του χάρισαν το σημαντικότερο βραβείο αγγλόφωνης ποίησης, το T.S. Eliot, σε ηλικία μόλις 27 ετών.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Το “Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι” είναι το γράμμα ενός γιου προς την αναλφάβητη μητέρα του. Ο Λιτλ Ντογκ, Αμερικανός βιετναμέζικης καταγωγής, φέρνει στο φως την ιστορία της οικογένειάς του απ’ τον πόλεμο του Βιετνάμ ως την εγκατάστασή της στην Αμερική, εστιάζοντας στη δραματική ζωή της στοργικής αλλά συχνά βίαιης μητέρας του και της γιαγιάς του. Παράλληλα, ψηλαφώντας τα τραύματα του παρελθόντος αποκαλύπτει σκέψεις και πλευρές της ζωής του που η μητέρα του αγνοούσε: αγωνίες, φόβους του, έναν δυνατό έρωτα. Μια ωμή, αλλά βαθιά λυρική και ειλικρινή εξομολόγηση που φτάνει στη θαρραλέα αποκάλυψη συγκλονιστικών προσωπικών στιγμών.
Ο Ocean Vuong γεννήθηκε το 1988 σ’ έναν ορυζώνα στο Βιετνάμ. Σήμερα συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο ταλαντούχους νέους συγγραφείς της αμερικανικής λογοτεχνίας. Η ποιητική του συλλογή Νυχτερινός ουρανός με τραύματα εξόδου τιμήθηκε με το σημαντικό βραβείο T.S. Eliot.
Ξένη λογοτεχνία
Ρώμη, Αύγουστος 2010. Σε μια παλιά πολυκατοικία η Ιλάρια ανεβαίνει με δυσκολία τους έξι ορόφους που τη χωρίζουν από το διαμέρισμά της. Όμως όταν φτάνει στην πόρτα της διαπιστώνει ότι την περιμένει μια έκπληξη. Είναι ένας μαύρος νεαρός που της δείχνει ένα διαβατήριο. “Με λένε Σιμέτα Ιετμεγκέτα Ατιλαπροφέτι”, της λέει, “και είσαι θεία μου”. Η Ιλάρια σκέφτεται πως πρόκειται για αστείο. Ατίλα Προφέτι η ίδια ξέρει μονάχα έναν, τον πατέρα της, τον μυστηριώδη Ατίλιο που τώρα πια έχει γεράσει αρκετά. Ο Σιμέτα εξηγεί ότι είναι εγγονός του Ατίλιο και της γυναίκας με την οποία ήταν μαζί στα χρόνια της ιταλικής κατοχής στην Αιθιοπία. Κι αν είναι αλήθεια;
Η Ιλάρια αρχίζει να αμφιβάλλει, να ψάχνει, να προβληματίζεται. Οι απαντήσεις βρίσκονται στο παρελθόν, στο παρελθόν μια χώρας που απωθεί τη συλλογική μνήμη ώστε να μην αναγκαστεί να την αντιμετωπίσει, μιας χώρας που γνώρισε όχι μόνο τον Μουσολίνι αλλά και τον Μπερλουσκόνι, μιας χώρας που, εσχάτως, έχει καταστεί το ευρωπαϊκό επίκεντρο των μεγάλων μεταναστεύσεων. Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα κοινωνικού ρεαλισμού που ακτινογραφεί τις αντιφάσεις της ιστορίας και της ταυτότητάς μας.
Το βιβλίο της Ζουανά καταδύεται στις αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων περί θανάτου, περί μετά θάνατον ζωής και ψυχής, σ’ ένα εύρος αρκετών αιώνων ιστορίας και γραμματείας. Η εξέλιξη των ιδεών σχετικά με τον θάνατο, όπως αποτυπώνονται σε έργα λογοτεχνίας, ιστορίας, φιλοσοφίας και ρητορικής, δεν αποκαλύπτει μόνο το ανάγλυφο των τελετουργιών και των συνηθειών στο πέρασμα των εποχών, αλλά επίσης το πλέγμα αξιών και νοημάτων που γεννιούνται, αναπτύσσονται και πεθαίνουν γύρω από αυτό το κορυφαίο γεγονός: ζητήματα κοινωνικής τάξης και καταγωγής, κοινωνικού φαντασιακού, σχέσεων εξουσίας, αντιλήψεων περί δικαιοσύνης, φιλοσοφικών και μεταφυσικών παραδοχών ανακύπτουν καθώς περιδιαβαίνουμε στα κείμενα από τον Όμηρο μέχρι τον Πλούταρχο και τους Λατίνους στοχαστές.
Στην περιήγηση αυτή παρατίθενται πλείστα αποσπάσματα της αρχαϊκής, κλασικής, ελληνιστικής και λατινικής γραμματείας, τα οποία -πέρα από τον σχολιασμό της συγγραφέως που τα συνοδεύει πιστά- αποκαλύπτουν αυτούσιες τις ιδέες που πλαισιώνουν τις αφηγήσεις και τις αναπαραστάσεις για τον κάτω κόσμο σε κάθε χρονική περίοδο.
Με μια πρωτοποριακή προσέγγιση που απευθύνεται τόσο στον μελετητή όσο και στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, ο συγγραφέας διερευνά τη διάρθρωση της αγοράς του έρωτα στην αρχαία Αθήνα, εξετάζοντας στοιχεία που αφορούν την οικονομική και κοινωνική ιστορία, αλλά και την ιστορία του φύλου και του δικαίου, βασισμένος στις πηγές.
Έτσι, μέσα από περιπτώσεις γυναικών που διηύθυναν επιχειρήσεις πορνείας, οι οποίες συχνά διατηρούνταν από γενιά σε γενιά, σε μητρογραμμική βάση, εξετάζεται ο ρόλος που διαδραμάτισε το ανθηρό εμπόριο του έρωτα στην αθηναϊκή κοινωνία.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Νέα σημαντικά στοιχεία για τον Νίκο Καββαδία έρχονται στην επιφάνεια σαραντατέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του.
Ύστερα από πολύχρονη έρευνα του δημοσιογράφου και μελετητή Μιχάλη Γελασάκη, παρουσιάζεται ένας τόμος με ανέκδοτο και αθησαύριστο έργο, άγνωστες συνεντεύξεις του ποιητή, τον ναυτικό του φάκελο, τα καράβια που ταξίδεψε, ανέκδοτη αλληλογραφία, σπάνιες μαρτυρίες, χειρόγραφα και αρχειακά έγγραφα, αδημοσίευτες φωτογραφίες, τη σχέση του με τον Γιώργο Σεφέρη και άλλα ευρήματα με επεξηγηματικά κείμενα.
Η έκδοση αυτή επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση και τη μελέτη γύρω από τον «Ιδανικό κι ανάξιο εραστή, των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων», ο οποίος παραμένει ένας από τους δημοφιλέστερους και πιο διαβασμένους Έλληνες ποιητές.
Ο μυστηριώδης ανθρωπογεωγραφικός κόσμος του Κόλια, όπως τον έλεγαν οι φίλοι, γίνεται ακόμα πιο συναρπαστικός, με σταθερό φόντο τις ατελείωτες ώρες μοναξιάς «στην πλάτη της θαλάσσης», όπου μόνη συντροφιά ήταν ο ήχος των μορσικών σημάτων.
Ελληνική λογοτεχνία
Πότε πεθαίνει ένας άνθρωπος; Ως τι εξακολουθεί να ζει αν χάσει τη μνήμη και την προσωπικότητά του; Κατά πόσο η γλώσσα ενυπάρχει σε όλα και κατά πόσο εμείς μέσα της; Πώς βρίσκει κανείς τη θέση του σε έναν κόσμο που συνεχώς ρέει; Υπάρχει άραγε κάποιο φωτεινό σημάδι στον ουρανό που να οδηγεί τα βήματά μας;
Ο Μεγάλος Σκύλος βρίσκεται στο νότιο ημισφαίριο του νυχτερινού ουρανού και περιλαμβάνει το πιο λαμπρό άστρο του στερεώματος, τον Σείριο. Στην ελληνική μυθολογία ο αστερισμός αναπαριστά τον Σκύλο του κυνηγού Ωρίωνα που καταδιώκει τον Λαγό. Μυθολογικές δοξασίες των Ρωμαίων συνδέουν τον Μεγάλο Σκύλο με τον Κέρβερο της Κόλασης.
Ένα βιβλίο που ψηλαφεί τη σχέση του εγώ με τον τόπο και τον χρόνο και αναδεικνύει τη μνήμη ως μοναδικό όπλο άμυνας απέναντι στην τρωτότητά μας. Ένα βιβλίο για το πέρασμα από το φως στο σκοτάδι και τανάπαλιν. Για αυτό το μάταιο, συνεχές –και κατ’ ουσίαν απερίγραπτο– πηγαινέλα μας.
Ελληνική λογοτεχνία
Παράξενες κοχυλόμορφες πολιτείες, αλαφιασμένοι φαροφύλακες, ψάλτες κορακόμορφοι και κοράκια- βουτηχτές, πόλεις που σαπίζουν, θάλασσες που ναρκοθετούνται και τάματα που υπεξαιρούνται, καπνισμένες δεσποσύνες και εφευρετικοί φτεροσυλλέκτες, πρίγκιπες των αλγόριθμων και εμμονικές εντομολόγοι, αλησμόνητοι πρόγονοι και εγκλωβισμένοι σε λαβυρίνθους, συνθέτουν, μεταξύ άλλων, τον δραματικό κόσμο στον οποίο εκτυλίσσονται οι 24 ευφάνταστες ιστορίες αυτής της συλλογής.
Με γλώσσα που κατάγεται από τον μαγικό ρεαλισμό, με γνήσια μεταφυσική αγωνία αλλά και συναίσθηση του τραγικού αδιεξόδου στο οποίο έχει φτάσει η σχέση ανθρώπου-φύσης, η Έλσα Κορνέτη βουτά θεαματικά και γενναία στα έγκατα της φαντασίας περιγράφοντας με εκφραστική ακρίβεια και οξυδερκή ποιητική ματιά έναν κόσμο που ακροβατεί μεταξύ ονείρου και εφιάλτη και αφηγείται την οδυνηρή μετάβαση από την ψευδαίσθηση της σύγχρονης ευδαιμονίας στην καταστροφή, από τα τεχνολογικά επιτεύγματα στην εμπέδωση της αλλοτρίωσης αλλά και από την αποδοχή της απόγνωσης στην απροσδόκητη λύτρωση. Μια γραφή πίστης στη νέα αρχή που πάντα θα οραματίζεται ο άνθρωπος, νοσταλγώντας κάποιο κήπο γαλήνης, σε όποιο τεχνολογικό λαβύρινθο κι αν κλειστεί, σε όποιο γκρέμισμα κι αν πέσει
H “Ζωόπολις” εγκαινιάζει μια νέα αντίληψη για τα δικαιώματα των ζώων. Δεν αρκεί, όπως κάνουν οι κλασικές ηθικές θεωρίες, να καταγγέλλουμε την κακομεταχείριση των ζώων, όταν, στην πραγματικότητα, τα ζώα αντιμετωπίζονται ως αντικείμενα και απλά μέσα για την εξυπηρέτηση των σκοπών μας.
Η Ζωόπολις μετατοπίζει τη συζήτηση από το πεδίο της ηθικής στο πεδίο της πολιτικής, εστιάζοντας σε συγκεκριμένες υποχρεώσεις απέναντι στα ζώα, που πηγάζουν από τους ποικίλους και διαφοροποιημένους τρόπους με τους οποίους τα ζώα σχετίζονται με τις ανθρώπινες κοινωνίες και τους θεσμούς. Υποστηρίζει ότι διαφορετικές κατηγορίες ζώων βρίσκονται σε διαφορετικές σχέσεις με τις πολιτικές κοινότητες των ανθρώπων.
Θα πρέπει να βλέπουμε τα εξημερωμένα ζώα ως συμπολίτες μας, ως πλήρη μέλη μεικτών κοινωνιών που απαρτίζονται από ανθρώπους και ζώα, τα οποία συμμετέχουν στο συνεργατικό εγχείρημα της κοινής ιδιότητας του πολίτη. Τα ζώα της άγριας φύσης, αντιθέτως, σχηματίζουν τις δικές τους κυρίαρχες κοινότητες που δικαιούνται προστασία απέναντι στην αποικιοποίηση, την εισβολή, την κυριάρχηση και άλλες απειλές για τον αυτοκαθορισμό τους. Τα ζώα “οριακής ταξινόμησης” -τα οποία είναι μεν άγρια, ζουν όμως μέσα σε ανθρώπινους οικισμούς (όπως τα κοράκια και τα ρακούν)- θα πρέπει να θεωρούνται “μέτοικοι”, που κατοικούν στις κοινωνίες μας και απολαμβάνουν την ασφάλεια του κράτους δικαίου, αλλά δεν διαθέτουν τα πλήρη δικαιώματα ούτε υπέχουν τις ευθύνες που απορρέουν από την ιδιότητα του πολίτη.
Οφείλουμε να σεβόμαστε τα θεμελιώδη και απαραβίαστα δικαιώματα όλων των ζώων, είναι ωστόσο αναπόφευκτο να διατηρούμε διαφορετικές σχέσεις με αυτά, οι οποίες βέβαια αντιστοιχούν σε διαφορετικά είδη δικαιωμάτων και υποχρεώσεων απέναντί τους. Άνθρωποι και ζώα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένοι σε ένα σύνθετο δίκτυο σχέσεων· η Ζωόπολις προσφέρει ένα πρωτότυπο και θετικό όραμα για τοπώς μπορούμε να θεμελιώσουμε αυτό το δίκτυο σχέσεων πάνω σε αρχές δικαιοσύνης και συμπόνιας.
Ελληνική λογοτεχνία
Ο Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης γεννήθηκε το 1882 στην –τότε οθωμανική– Κοζάνη. Νομικός, με πλούσιες σπουδές στην Αθήνα, στην Κωνσταντινούπολη, στη Βιέννη και στη Λειψία, υπήρξε επίσης δραστήριος δημοσιογράφος. Διετέλεσε βουλευτής για δύο πολύ κρίσιμα χρόνια του διχασμού. Άφησε πρωτότυπο σε σκέψη και μορφή έργο, με κείμενα λογοτεχνικά, λαογραφικά, ιστορικά.
Διαβάζοντάς τον βλέπει κανείς ότι είναι ένας σύγχρονός μας, που παίζει στα δάχτυλα τα γλωσσικά επίπεδα, γνωρίζει σε βάθος τα ήθη και τις ιστορικές συγκυρίες, ψυχογραφεί όσο λίγοι τους άντρες και τις γυναίκες, τους πολιτικούς και τους στρατιωτικούς. Ο κοσμοπολίτης Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης είναι μια περίπτωση λησμονημένου συγγραφέα που λαμπρύνει την εξαιρετική παράδοση της διηγηματογραφίας μας.
Ο Φίλιπ Λάρκιν (1922-1985) είναι χωρίς αµφιβολία ένας από τους κορυφαίους Άγγλους ποιητές της µεταπολεµικής περιόδου, και σίγουρα ο πιο δηµοφιλής. Αν και ολιγογράφος, κατάφερε να καθιερωθεί ως η πιο αυθεντική και στιβαρή φωνή της γενιάς του. Ο ανά χείρας τόµος περιέχει πενήντα ποιήµατα, µια εκτενή επιλογή όχι µόνο από τις τέσσερις συλλογές που δηµοσίευσε ο Λάρκιν στη διάρκεια της ζωής του, αλλά και από τα αθησαύριστά του. Ανάµεσα στα ποιήµατα αυτά συγκαταλέγονται µερικά από τα πιο γνωστά και αξιοµνηµόνευτα, όπως το «Ένας τάφος των Άραντελ», «Ψηλά παράθυρα», «Ας είναι αυτός ο στίχος», «Annus Mirabilis» και «Εωθινό τραγούδι». Τα ποιήµατα του Λάρκιν διακρίνονται για τη σφιχτή δοµή τους, την άρτια τεχνοτροπία τους –την ιδιοφυή χρήση της οµοιοκαταληξίας σε λόγο απολύτως φυσικό και ανεπιτήδευτο–, το στωικό χιούµορ τους, που πολλές φορές µετατρέπεται σε ανηλεή αυτοσαρκασµό, αλλά και τον βαθύ σκεπτικισµό τους, που φτάνει στα όρια της ακραίας απαισιοδοξίας. Όπως σηµειώνει χαρακτηριστικά ένας άλλος σηµαντικός ποιητής, ο Αµερικανός Ρόµπερτ Λόουελ, «η ποίηση του Λάρκιν κάνει τους άλλους ποιητές να µοιάζουν παρωχηµένοι. Υπήρξε ανανεωτής της ποιητικής τέχνης. Καµία τεχνοτροπία ή ποιητική σχολή δε θα µπορούσε να έχει δώσει στις λέξεις του τέτοια σπαραχτική δύναµη».
Εκτός από ποιήµατα ο Λάρκιν δηµοσίευσε δύο µυθιστορήµατα, έναν τόµο µε δοκίµια για την τζαζ, και υπήρξε ο επιµελητής της ανθολογίας The Oxford Book of Twentieth Century English Verse (1973), έργο που φανερώνει την ισχυρή αγάπη του Λάρκιν για την ποίηση του Γ. Μπ. Γέιτς, του Τόµας Χάρντυ και του Γ. Χ. Ώντεν. Δικαίως έχει χαρακτηριστεί «ο πλέον Άγγλος των Άγγλων ποιητών», αφού πολλά ποιήµατά του καυτηριάζουν τα ήθη της χώρας του, αλλά ταυτόχρονα εκθειάζουν τη µοναδικότητα της πολιτισµικής της παράδοσης.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Ακόμα και να διαβάζεις κάτι τέτοιο είναι ανείπωτα δύσκολο. Ας με πιστέψουν οι αναγνώστες, μου είναι εξίσου δύσκολο να το γράφω. Μπορεί κάποιος να ρωτήσει: “Για ποιο λόγο να τα γράφουμε, για ποιο λόγο να το θυμίζουμε όλ’ αυτά;”
Το χρέος του συγγραφέα είναι να διηγείται τη φρικτή αλήθεια, το χρέος του πολίτη-αναγνώστη είναι να τη γνωρίζει. Όποιος στρέψει το βλέμμα από την άλλη, όποιος κλείσει τα μάτια και προσπεράσει, θα προσβάλει τη μνήμη των νεκρών.
Το κείμενο “Η Κόλαση της Τρεμπλίνκα” του Βασίλι Γκρόσσμαν είναι η πρώτη μαρτυρία στον κόσμο για στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο συγγραφέας είναι πολεμικός ανταποκριτής του ρωσικού στρατού που φτάνει στην Τρεμπλίνκα το καλοκαίρι του 1944. Ο Γκρόσσμαν προσπαθεί να περιγράψει στην Κόλαση της Τρεμπλίνκα το αδύνατο να ειπωθεί. Αγγίζει τα όρια της γραφής.
Εξετάζοντας τα αφηγηματικά χαρακτηριστικά της Κόλασης της Τρεμπλίνκα που καλούνται να υπογραμμίσουν το πρωτόγνωρο και ανίερο της εξόντωσης χιλιάδων ανθρώπων, παρατηρεί κανείς ότι οι πληροφορίες ξεδιπλώνονται σιγά σιγά, διαδοχικά, παράλληλα με την πορεία θανάτου των πρωταγωνιστών αυτής της τρομακτικής αφήγησης. Ξεκινώντας από το ήρεμο, ειδυλλιακό τοπίο του πευκόφυτου, “πληκτικού”, καθώς λέει ο αφηγητής, τοπίου της πολωνικής επαρχίας, η πληροφόρηση του αναγνώστη ακολουθεί σαν σε κάποιου είδους θρίλλερ τη σταδιακή αποκάλυψη και συνειδητοποίηση της πραγματικότητας σε μια μαρτυρική διαδρομή προς το θάνατο και συγχρόνως προς την αλήθεια.
Στην Κόλαση της Τρεμπλίνκα ο Γκρόσσμαν παρατηρεί με ενάργεια και φρικιάζει με τη μεθοδικότητα και την οργάνωση της μαζικής δολοφονίας, την οποία παρομοιάζει επανειλημμένως με βιομηχανία: Πρόκειται, τονίζει, για το στρατόπεδο ως εργοστάσιο παραγωγής θανάτου, για “σφαγείο-ιμάντα παραγωγής”.
Με τον τίτλο ήδη του κειμένου του, ο Γκρόσσμαν αναφέρεται στην Τρεμπλίνκα ως “κόλαση” μιλώντας για “κύκλους” σε μια σαφή σύνδεση με την Κόλαση του Δάντη: “Ας περιηγηθούμε λοιπόν στους κύκλους της κόλασης της Τρεμπλίνκα”. Λίγο αργότερα αυτή ακριβώς τη μετωνυμία θα χρησιμοποιήσει και ο Πρίμο Λέβι.