Η εξέγερση μέσα από τις καταθέσεις συγγενών νεκρών, τραυματιών και αυτοπτών μαρτύρων – Aστυνομικά ντοκουμέντα για τους νεκρούς και τους τραυματίες.
Πολυτεχνείο 1973. Πενήντα χρόνια μετά, 23 συγγενείς νεκρών, 133 τραυματίες, 2 συγγενείς τραυματιών και 25 αυτόπτες μάρτυρες δολοφονιών και τραυματισμών παίρνουν ξανά τον λόγο. Οι ξεχασμένες καταθέσεις τους στα δικαστήρια ζωντανεύουν το μεγαλείο της εξέγερσης μέρα τη μέρα, ώρα την ώρα, δρόμο τον δρόμο, αλλά και τη δολοφονική καταστολή της από την αστυνομία και τον στρατό, η οποία είχε όλα τα χαρακτηριστικά ατιμώρητων καθεστωτικών εγκλημάτων πολέμου.
Μέσα από την πολυφωνική αφήγηση προσωπικών βιωμάτων, αναδεικνύονται όλες οι συνισταμένες της διαλεκτικής ενός λαϊκού ξεσηκωμού, από τη συνειδητή μάχιμη συμμετοχή μέχρι τη συμπτωματική παρουσία στα διαρκώς μετατοπιζόμενα πεδία των ταυτόχρονων συγκρούσεων. Αποτυπώνονται λεπτομέρειες και στιγμιότυπα, πολύτιμες ψηφίδες της εξέγερσης, αναγκαίες για μια κατά το δυνατόν ολιστική εξιστόρηση της ενιαίας και αδιαίρετης δράσης των «εντός» και των «εκτός» του Πολυτεχνείου εξεγερμένων.
Μέσα από τη φωτιά των φραγμάτων πυρός ξεπροβάλλουν το μέγα πάθος, η επίμονη μαχητικότητα και η συντροφική αλληλεγγύη των ανθρώπων που βρέθηκαν να διαδηλώνουν δίπλα δίπλα, να σώζουν τραυματίες και τελικά να πεθαίνουν ή να τραυματίζονται και οι ίδιοι, χωρίς να ξέρει ο ένας το όνομα τουάλλου: στοιχεία που προσέδωσαν στην αυθόρμητη εκκίνηση της φοιτητικής κατάληψης τον χαρακτήρα γνήσιας λαϊκής εξέγερσης.
Η έκταση της φονικής καταστολής επιπλέον τεκμηριώνεται με άκρως απόρρητα αστυνομικά και άλλα έγγραφα από τον «Φάκελο 650» του Γραφείου Εθνικής Ασφάλειας τα οποία αναφέρονται:
στους «αναγνωρισμένους» από την αστυνομία νεκρούς,
σε 320 τραυματίες που καταγράφτηκαν σε καταστάσεις νοσοκομείων και κλινικών,
σε 510 τραυματίες που περιλαμβάνονταν σε καταστάσεις της Ασφάλειας.
Ιστορία
Μια προφορική ιστορία της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
To βιβλίο αυτό είναι μια συλλογή ατομικών βιωματικών αφηγήσεων με θέμα την Εξέγερση του Πολυτεχνείου (14-18 Νοεμβρίου 1973). Αποτελείται από ογδόντα τέσσερα απομαγνητοφωνημένα κείμενα προφορικών μαρτυριών-συνεντεύξεων με ισάριθμους αφηγητές, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από τα τέλη του 2010 έως και το φθινόπωρο του 2020. Πρόκειται για μια συστηματική μελέτη προφορικής ιστορίας με βάση επάλληλα κριτήρια αντιπροσωπευτικότητας όσον αφορά τη συμμετοχή στα γεγονότα, που τη συναπαρτίζουν μαρτυρίες από γυναίκες και άντρες, φοιτήτριες και φοιτητές, συνδικαλιστές του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος, μέλη παράνομων οργανώσεων, μαθητές, εργάτες, διαδηλωτές που τραυματίστηκαν από σφαίρες, αυτόπτες μάρτυρες και στρατιωτικούς. Βασικός στόχος του βιβλίου είναι να αποτελέσει ένα σώμα πληροφοριών, που θα καλύψει ορισμένα από τα κενά της έρευνας γύρω από την Εξέγερση του Πολυτεχνείου, και παράλληλα να συμβάλει στη διατήρηση της μνήμης ενός από τα πιο εμβληματικά γεγονότα της νεότερης ελληνικής ιστορίας, το οποίο συνεχίζει να είναι αντικείμενο έντονων φορτίσεων αλλά και να υπόκειται σε διάφορες στρεβλώσεις και ποικίλες αναθεωρήσεις.
Ιστορία
Ποια ήταν η σχέση των νέων στην Ελλάδα της Δικτατορίας με την κουλτούρα της διαμαρτυρίας του Μάη του ’68; Σε ποιο βαθμό ήταν σε επαφή με τον πολιτικό ριζοσπαστισμό, αλλά και με τη μαζική κουλτούρα της εποχής, ή αλλιώς με “τα παιδιά του Μαρξ και της Κόκα Κόλα”;
Αυτή η μελέτη ανιχνεύει τις πολιτισμικές ροές και τη διάδραση ανάμεσα στις διεθνείς και τις τοπικές διαστάσεις του ελληνικού φοιτητικού κινήματος στη “μακρά” δεκαετία του εξήντα, υπογραμμίζοντας τη σχέση του με τα κινήματα αμφισβήτησης στο εξωτερικό. Παρουσιάζει διεξοδικά τη νεανική έκρηξη της “Γενιάς του Ζήτα”, τη δράση των παράνομων οργανώσεων ενάντια στο καθεστώς των Συνταγματαρχών και τη μαζική φοιτητική κινητοποίηση στις αρχές του ’70. Αναλύει πώς “τα παιδιά της Δικτατορίας”, κινούμενα στο μεταίχμιο μεταξύ πρωτοπορίας και παράδοσης, αξιοποίησαν τα κενά και τις ασυνέχειες του αυταρχικού καθεστώτος, συνδιαμορφώνο ντας το αριστερό παράδειγμα της εποχής, συχνά σε αντίθεση με την κοινωνική τους προέλευση. Το βιβλίο περιγράφει τις διαδικασίες με τις οποίες ο πολιτισμός συνυφάνθηκε με την πολιτική – δημιουργώντας ένα νέο “τρόπο ζωής”, όπου το όραμα μιας ευρύτερης πολιτικής αλλαγής συνδυαζόταν με το μετασχηματισμό της καθημερινής πραγματικότητας. Έτσι, χαρτογραφεί την πορεία προς την εξέγερση του Πολυτεχνείου, εντάσσοντας για πρώτη φορά την ελληνική περίπτωση στο ευρύτερο πλαίσιο των σίξτις. Kαταδεικνύει επίσης -χωρίς να εξωραΐζει- πώς, σε αντίθεση με την πρόσφατη δαιμονοποίησή της, η περίφημη “Γενιά του Πολυτεχνείου” αναδείχτηκε σε βασικό φορέα εκσυγχρονισμού της ελληνικής κοινωνίας τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Καίρια συμβολή της μελέτης είναι η ανάλυση της μνήμης των γεγονότων αυτών μέσα από την προσωπική μικροϊστορία και τη βιωμένη εμπειρία των πρωταγωνιστών τους, η οποία αναδεικνύει τον κομβικό ρόλο που κατέχει το παρελθόν στο σήμερα.
Αυτό που έκανε το Πολυτεχνείο να γίνει το «Πολυτεχνείο», δεν είναι εκείνα που συνέβησαν μέσα στο υπό κατάληψη ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, αλλά όσα διαδραματίστηκαν έξω από αυτό. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν αρχικά γύρω από το Πολυτεχνείο και στη συνέχεια ξεχύθηκαν στους δρόμους της Αθήνας, συγκρότησαν διαδηλώσεις απ’ άκρου σ’ άκρο της πόλης, πανικόβαλαν τη φρουρά του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως, έστησαν οδοφράγματα για να εμποδίσουν τη διέλευση των τεθωρακισμένων, πνίγηκαν στα δακρυγόνα και ξυλοφορτώθηκαν αγρίως από την Αστυνομία, στάθηκαν -κυριολεκτικά- μπροστά στις κάνες και δεν έκαναν πίσω παρά μόνο όταν πλέον μετρούσαν στις τάξεις τους εκατοντάδες τραυματίες και τους πρώτους νεκρούς. Πρόκειται για αυτούς που, ακόμη πιο εντυπωσιακό, τις επόμενες ημέρες, ενώ η εστία του Πολυτεχνείου είχε πλέον συντριβεί, εγκατέλειψαν τα σχολεία τους και τις δουλειές τους και διαδήλωναν ανάμεσα στα πυρά των αστυνομικών, των ακροβολιστών και των τεθωρακισμένων, μετρώντας νέα -και περισσότερα- θύματα. Την ιστορία εκείνων των αφανών ηρώων της εξέγερσης του 1973 επιχειρεί να καταγράψει (με ασυγχώρητη καθυστέρηση πενήντα ετών) αυτό το βιβλίο.
«“I’ve got you under my skin”. Στακάτο, ευθύβολο, απολύτως τίμιο και απαλλαγμένο από αυταρέσκεια, αληθινό και αληθές μαζί, το τενόρο του Joe Henderson οικοδομεί το γνωστό στάνταρντ του Cole Porter και μου απευθύνεται προσωπικά. Ειδικά τώρα. Αυτή την ειδική στιγμή, στις 7 και 19 μ.μ. της 28ης Δεκεμβρίου 2016. Τώρα που πιάνω να κοιτάξω κατάματα το ίχνος της τζαζ στην ψυχή μου, να ψηλαφήσω το σώμα μου εντοπίζοντας “υποδορίως” τα σημάδια, τις ουλές από τις γλυκές πληγές αυτής της μουσικής που ακούω αφοσιωμένα εδώ και 45 χρόνια. Να αναλογιστώ γιατί δεν είχα αρχίσει να την ακούω νωρίτερα, να συνειδητοποιήσω ποια ήταν τα αφετηριακά σκιρτήματα, να αναρωτηθώ ποιες θα είχαν υπάρξει οι απώλειες αν δεν είχα εμβαπτιστεί στο σύμπαν της».
Βαθιά βιωματική, διεισδυτική, συγκινησιακή, τρυφερή και παιδευτική, η σχέση του Άρι Γεωργίου με την τζαζ και την αυτοσχεδιαζόμενη μουσική συνέβαλε καθοριστικά στη διάπλαση των κατευθύνσεων που υιοθέτησε στα ποικίλα εικαστικά, φωτογραφικά, συγγραφικά, ακόμη και αρχιτεκτονικά του εγχειρήματα. Μέσα από φωτογραφίες και κείμενα, το βιβλίο Hic et Nunc / Hip ’n’ Funk / Jazz σαρώνει μια μεγάλη χρονική περίοδο, από την δεκαετία του ’70 και μετά, που συμπίπτει με την οικοδόμηση της σκηνής της τζαζ στην Ελλάδα. Παράλληλα συμπαρατάσσει εξέχουσες στιγμές και προσωπικότητες της ίδιας εποχής από την Αμερική και τη Γαλλία κυρίως, αναβιώνοντας την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που επικρατούσε στις μεγάλες αυτές σκηνές της τζαζ. Εμβληματικοί μουσικοί, όπως οι Horace Silver, Sonny Rollins, Archie Shepp, Pharoah Sanders στην Αμερική, οι Michel Portal, Henri Texier, Daniel Humair στη Γαλλία, ή οι Joe Henderson, Steve Lacy, Peter Kowald, Gunter Sommer με την παρουσία τους στην Ελλάδα, περνούν, μαζί με πλήθος άλλες προσωπικότητες, από τις σελίδες του, ενώ εξετάζεται και η διαμόρφωση της ανατρεπτικής σκηνής της αυτοσχεδιαζόμενης μουσικής στην Ελλάδα, με κύριο εκφραστή της τον Σάκη Παπαδημητρίου, στον οποίο εξάλλου αφιερώνεται η έκδοση.
Ο Άρις Γεωργίου (Θεσσαλονίκη, 1951) είναι αρχιτέκτων. Έχει στο ενεργητικό του πολυάριθμες εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας, όπως και πλήθος εκδόσεων και βιβλίων με τα έργα του και τα κείμενά του. Υπήρξε ο ιδρυτής και επί δεκαπενταετία διευθυντής του διεθνούς φεστιβάλ φωτογραφίας Φωτογραφική Συγκυρία (1988–2003), καθώς και ο πρώτος διευθυντής (1998–2002) του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
ΚΑΘΩΣ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΑΛΛΑΖΕΙ ΚΟΡΥΦΑΙΕΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΣΕ ΜΟΝΑΔΙΚΕΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕ ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΠΩΣ ΒΙΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΩΝ ΗΧΩΝ
Έπειτα από 40 χρόνια στη δημοσιογραφία, ο Φώτης Απέργης αποθησαυρίζει άγνωστες ιστορίες και εξομολογήσεις διάσημων καλλιτεχνών, που φανερώνουν ότι η παραγωγή της τέχνης είχε κάποτε μεγαλύτερη σημασία από την τέχνη της παραγωγής. Αφηγείται πώς μοιράστηκε μια σχεδόν μεταφυσική εμπειρία με τον Μίκη Θεοδωράκη στο μνήμα του Πάμπλο Νερούδα στη Χιλή. Πώς συνάντησε τον Τζέιμς Μπράουν λίγο μετά την αποφυλάκισή του, αλλά και τον Άκη Πάνου ενώ ήταν υπόδικος στις Φυλακές Κομοτηνής. Συνομιλεί με δεκάδες μουσικούς, αποστάζει την ουσία της εμπειρίας τους, τους εκμαιεύει περιστατικά και βιώματα που τους καθόρισαν.
Ο Μάνος Χατζιδάκις θυμάται τις ιερόδουλες που τον έκρυψαν στη δίνη του Εμφυλίου του 1945, όταν ήταν νεαρός επονίτης. Ο Μικ Τζάγκερ μιλά για την επεισοδιακή συναυλία των Rolling Stones στην Αθήνα το 1967. Ο Πολ Μακ Κάρτνεϊ ανακαλεί εφηβικές ιστορίες που μοιράστηκε με τον Τζον Λένον. Η Μαντόνα εξομολογείται τον μεγαλύτερο εφιάλτη της. Η Ζιλιέτ Γκρεκό δίνει τον δικό της ορισμό του ερωτισμού. Ο Λούτσιο Ντάλα εξιστορεί πώς ηχογράφησε τον Μαρτσέλο Μαστρογιάννι να κάνει ραπ. Η Φλέρυ Νταντωνάκη αποκαλύπτει τους φόβους της μπροστά στο κοινό. Και ο Έρικ Κλάπτον, πώς αντιμετώπισε τον θάνατο του τετράχρονου γιου του.
Διαβάστε τις φαρμακερές ατάκες που αντάλλαξαν ο Ιάννης Ξενάκης και ο Πιερ Μπουλέζ σε δύο συνεντεύξεις τους με μία ημέρα διαφορά. Πώς ο Διονύσης Σαββόπουλος ηχογράφησε παράνομα, λίγο μετά το πραξικόπημα του 1967, κάποια από τα «Νέγρικα» του Μάνου Λοΐζου. Πώς ο Λέοναρντ Μπέρνσταϊν τραγούδησε τη «Γερακίνα» σε πρόβα ορχήστρας. Πώς, εντέλει, προσήλθε ο καθένας τους στη μουσική και πώς τη βίωσε, σαν υπαρξιακό αποτύπωμα, αινιγματικό γρίφο, ενδόμυχη συνομιλία, πηγαίο ξεχείλισμα, πεδίο πειραματισμών.
Ποίηση
Σαν τα παιδιά, η Ντίκινσον ρουφάει τον κόσμο αφιλτράριστο – κάθε χαρά της είναι απέραντη, κάθε της λύπη απαρηγόρητη. Οι στίχοι της είναι ένα διαρκές ανάκρουσμα οριακών συναισθημάτων, μια ακροβασία πάνω στο δίκοπο ξυράφι της συντριβής και της ευδαιμονίας. Δεν υπάρχει τίποτε νερωμένο εδώ, τίποτε το χλιαρό, τίποτε το μέτριο.
Τα θέματά της είναι συναφή με την ποιητική της κι αυτή πάλι ταυτίζεται με τη βιοθεωρία της. Καθαρά ρομαντική, τρεις θεούς προσκυνά: τη Λέξη, την Έκσταση και την Αλήθεια. Πάει να πει, κατά σειρά: τη δύναμη της έκφρασης, τη μέθη της ζωής και την αυθεντικότητα του βιώματος.
Ο καιρός και ο τόπος στάθηκαν φιλέταιροι για το κορίτσι απ’ το Άμχερστ. Έζησε στη βαθιά επαρχία όταν όλη η Αμερική ήταν τέτοια – μακριά από τον θόρυβο και τους περισπασμούς, προστατευμένη από τον «αρχόμενο αιώνα της εξυπνάδας». Είχε την πρόνοια μάλιστα, ή την τύχη, να μη συναγελαστεί το λογοτεχνικό συνάφι, που ανθρώπους της δικής της φτιαξιά πάντοτε τους μολύνει.
Τι ήταν και τι ήθελε το λένε μόνο τα ποιήματά της. Αυτό το θαύμα του ατόφιου λυρισμού, αυτό το διαρκές τραγούδι που λάμπει ανεξαρτήτως της αφορμής, στον ενθουσιασμό ή την πικρία, στην αλγηδόνα ή τη χαρά, στη γνώση ή την απόγνωση, σ’ ό,τι μικρό ή μεγάλο.
Ποίηση
O τόμος αυτός περιέχει τα περισσότερα ποιήματα που έγραψε ο Αρτύρ Ρεμπώ σε παραδοσιακό στίχο. Σε τούτη τη φόρμα εκφράστηκε –φέρνοντάς την πολλές φορές μέχρι τα άκρα– από την αρχή της τόσο σύντομης, αλλά και τόσο βαρύνουσας ποιητικής του σταδιοδρομίας, μέχρι σχεδόν το τέλος της –έστω κι αν την εγκαταλείπει στις μείζονες συνθέσεις του (Μια εποχή στην Κόλαση, Εκλάμψεις) για τον ελεύθερο στίχο.
Μπορούμε να παρακολουθήσουμε εδώ τη καθοριστική εξέλιξη που γνώρισε η ποιητική του προσωπικότητα, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ακόμη και οι βαθύτεροι οραματισμοί του, ο πλέον ατίθασος λυρισμός του, οι τολμηρότερες τομές που φέρνει στον ειρμό της ποιητικής σύνθεσης, κατόρθωσαν να χωρέσουν –με έναν γοητευτικά εκρηκτικό τρόπο– στα καλούπια των κληροδοτημένων από την παράδοση ποιητικών μορφών.
Μπορεί η θεματική του να αρχίζει με την περιγραφή της φτώχειας, τη στηλίτευση της αστικής ηθικής, την επαγγελία της εξέγερσης, τον οίστρο της φυγής, τις αμφίβολες τύχες της ερωτικής σαγήνης, είναι έκτυπες όμως, τελικά, κι εδώ οι χαρακτηριστικές ρε-μπωικές τάσεις: η δίψα για το απόλυτο της γλωσσικής έκφρασης, η παράφορη αναζήτηση ενός νοήματος για την ομορφιά και τη ζωή.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
«Κυρία Ζέη, είστε σαν τη γαλάζια θάλασσα» της είπε μια φορά ένας μικρός μαθητής στη Χίο. Ο μαθητής μεγάλωσε, θα έγινε πατέρας, ίσως παππούς τώρα πια. Είμαι βέβαιη πως δεν την ξέχασε, πως έδωσε τα βιβλία της στα παιδιά του, τα ίδια βιβλία που θα διαβάσετε κι εσείς, αναγνώστες.
Δεν έχει σημασία που δεν τη γνωρίσατε προσωπικά όπως εκείνος.
Θα σας μιλήσει από τούτες τις σελίδες και θα ’ναι λίγο σαν να είσαστε μαζί γιατί θα σας πει ιστορίες, αυτές που έγραψε και άλλες που λίγοι άκουσαν.
Θα τη συναντήσετε πάντα με μάτια που έλαμπαν!
Τα μάτια της Άλκης Ζέη,
μάτια αεικίνητα σαν τη θάλασσα, άλλαξαν χρώματα και χρώματα,
άλλοτε φωτεινά ανοιχτογάλανα
άλλοτε ανταριασμένα, σκοτεινά και γκρίζα σαν τη χτυπούσαν τα κύματα.
Μάτια που φέγγουν κάθε που διαβάζουμε τις ιστορίες της.
Όταν έχουμε συντροφιά τον Πέτρο
της Κατοχής, το Καπλάνι της βιτρίνας του σαμιώτικου σπιτιού,
την Κωνσταντίνα απελευθερωμένη
από τις αράχνες της, τα κοριτσάκια
με τη Μωβ ομπρέλα, την Αλίκη
των Μαρμάρων, τον Παππού
που δεν έλεγε Ψέματα, τον Αννίβα,
τον Ματία που ήθελε να δώσει
την εξουσία στα παιδιά,
το Παιδί από το πουθενά.
Επιστήμες
Τον βοήθησα, αρχικά με ερωτήσεις, υποθέσεις και απαλή φωνή. Με χειρουργικές κινήσεις, τόσο προσεχτικά όσο όταν πας να αγγίξεις ένα μισάνοιχτο όστρακο, που με το που το πλησιάζεις κλείνει, ήθελα να τον προσεγγίσω, να μάθω την ιστορία του. Ήξερα ότι ανά πάσα στιγμή μπορούσα να τον χάσω. Αυτό είναι πάντα ένα από τα βασικά που δουλεύουμε στην ψυχοθεραπεία. Να μαλακώσουμε τις άμυνές μας, να καταλάβουμε ότι να λυγίζεις δεν είναι αδυναμία, αλλά δύναμη.
Θραύσματα και μονοπάτια που έχουν συναντηθεί μέσα στη θεραπευτική αίθουσα ενώθηκαν και συνέθεσαν αυτές τις διαδρομές, με μοναδικό σκοπό εκείνος που θα τις διαβάσει να συναντήσει τον εαυτό του, τον διπλανό του, το παιδί ή τον γονιό του, εκείνον που επέλεξε να περπατήσουν μαζί και εκείνον που άφησε πίσω αλλά τον κουβαλάει μέσα του.
Συχνά πιάσετε τον εαυτό σας να ψάχνει ποιος φταίει, η επικριτική μαμά, ο απόμακρος μπαμπάς, ο ασυνεπής πρώην, ο παραιτημένος νυν… Μην το κάνετε. Δεν ψάχνουμε ένοχο. Να καταλάβουμε θέλουμε, γιατί η κατανόηση είναι και το πρώτο βήμα προς τη λύτρωση.
Με πολύτιμο εργαλείο τη γνώση της κλινικής ψυχολογίας, αλλά ταυτόχρονα με απλό και εύληπτο λόγο, οι ιστορίες επιδιώκουν να κάνουν μια γενναία βουτιά στην περίπλοκη και πολύχρωμη ανθρώπινη ψυχή.
Ράμπε’ε, Μαχσάτι, Τζαχάν Μαλέκ Χάτουν, Μεχρί, Τζαμιλέ Εσφαχάνι, Σίμιν Μπεχμπαχάνι, Λομπάτ Βάλα, Φορούγ Φαροκζάντ, Σάρα Μοχαμαντί-Αρντέχαλι, Σαμπνάμ Αζάρ. Αυτά είναι λίγα μόνο από τα ονόματα των Ιρανών ποιητριών που από τον 10ο αι. μέχρι και τις μέρες μας κρατούν το νήμα μιας σπουδαίας ποιητικής παράδοσης. Μιας παράδοσης που μπορεί να μην είναι τόσο γνωστή στον ευρωπαϊκό χώρο, αλλά έχει προσφέρει στην παγκόσμια λογοτεχνία πραγματικούς θησαυρούς. Από τα βάθη του μεσαίωνα μέχρι τις σκοτεινές μέρες της σύγχρονης θεοκρατίας, οι Ιρανές ποιήτριες έχουν τολμήσει να αρθρώσουν έναν δικό τους λόγο, γεμάτο ομορφιά, έρωτα, σοφία και θάρρος. “Γυμνές σαν μαχαίρι”, όπως γράφει και μια σύγχρονη Ιρανή ποιήτρια, με ειλικρίνεια και παρρησία, κατορθώνουν να αφαιρούν τον φλοιό των πραγμάτων και να μας οδηγούν στον πυρήνα ενός κόσμου που διψά για την αλήθεια και το φως.
Γιατί μέσα από την αέναη και βίαιη διαδοχή αυτοκρατοριών, θρησκειών και εξουσιών, εκείνες βρίσκουν πάντα τον τρόπο να σηκώσουν το πέπλο των φαινομένων και να δώσουν φωνή στη σιωπή και την αιωνιότητα.