Χτίστες, νοικοκυρές και η οικοδόμηση της σύγχρονης Αθήνας
€22.00
Κείμενα: Ιωάννα Θεοχαροπούλου (συγγραφέας), Kenneth Frampton (Εισαγωγή), Αφροδίτη Παναγιωτάκου (Πρόλογος)
Μετάφραση: Βασιλική Κατσανίκου
Σελίδες: 192
Μια μελέτη για την πολυκατοικία, τον πιο χαρακτηριστικό κτιριακό τύπο της Αθήνας, και τους τρόπους που αυτή έχει περιγραφεί μέσα στον χρόνο – από ένα αδιάφορο και άσχημο στοιχείο της πόλης μέχρι τον ρόλο που μπορεί να παίξει για μια βιώσιμη πόλη του μέλλοντος.
Σε αντιδιαστολή με τον έντονο θαυμασμό που προκαλεί η Ακρόπολη, η σύγχρονη Αθήνα περιγράφεται συνήθως με αρνητικούς όρους – μια άσχημη πόλη, με αδιάφορα κτίρια και ασφυκτική ατμόσφαιρα. Η μελέτη «Χτίστες, νοικοκυρές και η οικοδόμηση της σύγχρονης Αθήνας» θέτει αυτά τα στερεότυπα υπό αμφισβήτηση και αποτιμά εκ νέου την οικοδομική έκρηξη που καθόρισε τη μορφή της μεταπολεμικής πόλης, εστιάζοντας στον πιο χαρακτηριστικό κτιριακό τύπο της, την πολυκατοικία.
Η Ιωάννα Θεοχαροπούλου επανεξετάζει την πολυκατοικία, τονίζοντας τα καινοτόμα χαρακτηριστικά αυτού του κτιρίου, το οποίο κατασκευαζόταν εύκολα και με στοιχειώδη τεχνικά μέσα. Η πολυκατοικία έδωσε ώθηση στην οικονομία της μεταπολεμικής πόλης και αποτέλεσε μοχλό για τον μετασχηματισμό της αθηναϊκής κοινωνίας στα μέσα του 20ού αιώνα. Ιδιαίτερα οι εσωτερικοί χώροι των διαμερισμάτων αντανακλούσαν την επιθυμία των νοικοκυρών να υιοθετήσουν τον μοντέρνο τρόπο ζωής που προβαλλόταν μέσα από τις ταινίες και τα περιοδικά της εποχής. Συγχρόνως, οι εργολάβοι και οι χτίστες συμμετείχαν ενεργά στον σχεδιασμό αυτών των εσωτερικών χώρων, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους ενοίκους να διαμορφώσουν την καθημερινή ζωή τους και τη μεταπολεμική πόλη ανάλογα με τις ανάγκες τους.
Σε αυτή την αναθεωρημένη έκδοση της πρωτότυπης έρευνάς της, η συγγραφέας αντλεί στοιχεία από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, τη θεωρία του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού, τις πολιτισμικές σπουδές και την ανθρωπολογία. Επιπλέον, στον απόηχο της πρόσφατης δημοσιονομικής κρίσης στην Ελλάδα, το επικαιροποιημένο επίμετρο του βιβλίου διερευνά τον πιθανό ρόλο της πολυκατοικίας στην πόλη του μέλλοντος, μια πόλη που θα ανταποκρίνεται στα περιβαλλοντικά και κοινωνικά αιτήματα του 21ου αιώνα.
Ένα βιβλίο που εκδίδεται για πρώτη φορά στα ελληνικά για την Αθήνα, μια πυκνή και ζωντανή πόλη.
Το βιβλίο έγινε ταινία από τους Τάσο Λάγγη και Γιάννη Γαϊτανίδη και μαζί παρουσιάστηκαν πρόσφατα στη Βραζιλία, κατέκτησαν τη Νέα Υόρκη, το Τορόντο και το Βανκούβερ, και ακολουθούν Λος Άντζελες, Ουάσινγκτον, Σικάγο, Χιλή και Ρότερνταμ.
Σχετικά προϊόντα
Κοινωνιολογία
Η αθέατη εργασία των γυναικών στη συγκρότηση της πόλης. Όψεις της Αθήνας μετά τη μεταπολίτευση
Tο βιβλίο αυτό επιχειρεί μια προσέγγιση της πόλης μέσα από την αθέατη, μη αμειβόμενη και υποτιμημένη εργασία των γυναικών. Η εργασία αυτή, που επιτελείται ως «αγάπη, προσφορά και φροντίδα», καθιστά την πόλη και επιμέρους περιοχές της χώρο βιώσιμο και βιωμένο, στον οποίο εγγράφονται κύκλοι επένδυσης κεφαλαίου και πραγματοποίησης κερδών, συγκροτούνται ανεκτές, αν και συχνά δύσκολες, συνθήκες ζωής, οικοδομούνται τρόποι συμβίωσης και κοινωνικής συνοχής.
Η έρευνα εστιάζει ρητά στον κόσμο των γυναικών, χωρίς να συμμερίζεται κοινότοπες αντιλήψεις για μια σταθερή και σχεδόν ακίνητη έμφυλη ταυτότητα. Αντίθετα, μέσα από την οπτική του χώρου ως πεδίου (συν)ύπαρξης της πολλαπλότητας και την εστίαση στην Αθήνα (από τη Μεταπολίτευση μέχρι την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ), αναδεικνύονται οι μεταλλασσόμενες ιδέες για το τι συγκροτεί τις «γυναίκες» σε διαφορετικούς τόπους και χρόνους, καθώς και οι προσωπικοί και συλλογικοί προσδιορισμοί που επιχειρούν διαφορετικές γυναίκες μέσα από συγκεκριμένους συνδυασμούς δημόσιου και ιδιωτικού/προσωπικού, κίνησης και στάσης (ή και εγκλωβισμού), αποδοχής και απόρριψης καθιερωμένων απόψεων και πρακτικών, καθημερινών ανατροπών και συλλογικών αγώνων.
Όλα τα παραπάνω, εντέλει, οδηγούν σε σύνθετες έμφυλες υποκειμενικότητες, αλλά και διαμορφώνουν αστικότητες, που διερευνώνται σε συγκεκριμένα χωρικά και χρονικά συμφραζόμενα: στο Πέραμα τα χρόνια μετά την πτώση της Δικτατορίας, στην Ηλιούπολη όταν ανοικοδομούνται εντατικά οι περιφερειακές συνοικίες της Αθήνας, και στην Κυψέλη, όπως γίνεται αντιληπτή από παλαιούς και νέους κατοίκους της ως πολυεθνική γειτονιά όπου εδώ και τρεις δεκαετίες οικοδομούνται, με αντιφατικούς τρόπους, σχέσεις γειτονίας και συνύπαρξης.
Κοινωνιολογία
Η εξαιρετική μελέτη του Θάνου Μούρραη-Βελλούδιου πραγματεύεται έθιμα φαλλικά, στα οποία η μεταμόρφωση και η μεταμφίεση παίζουν σημαντικό τελετουργικό ρόλο, κατάλοιπα λατρείας του Διονύσου και της Δήμητρας που επιβίωναν έως τη δεκαετία του ’50 και μερικά επιβιώνουν έως τις μέρες μας, αναμειγνυόμενα με σύγχρονα λατρευτικά έθιμα της Ορθοδοξίας. Ο Θάνος Βελλούδιος ταξίδεψε στα μέρη των εθίμων της ευγονίας που περιγράφει με τους φίλους του που φωτογράφιζαν ‒τον Ανδρέα Εμπειρίκο, τον Σουηδό Φιν Στολ και τον Χ. Γουίνσλο‒ μοναδικά τοπικά φαλλικά έθιμα από κάθε περιοχή της Ελλάδας, π.χ. τον Λυδινό, τα Αναστενάρια και τον Καλόγερο, τον Χαροκόπο, τη Γονούσα, το Μπουρρανί, τη Βάβω ή τον Μακαρώνα.
Το μέλλον δεν έχει συμβεί ακόμη.
Η ιδέα πως ο πολιτισμός μας είναι καταδικασμένος δεν έχει αποδειχθεί.
Πρόκειται για μια ιστορία που εμείς τη λέμε στον εαυτό μας.
Κατά τη δεκαετία του 1980 εγκαταλείψαμε το μέλλον. Τώρα το μόνο που βλέπουμε μπροστά μας είναι οικονομική κατάρρευση, περιβαλλοντική καταστροφή και η Αποκάλυψη των ζόμπι. Αν όμως κάνουμε λάθος; Αν υπάρχει ακόμη μέλλον για μας;
Από τη διαστημική περιπέτεια του Star Trek στην τεχνητή νοημοσύνη, το βασικό εγγυημένο εισόδημα και την επιρροή των κοινωνικών δικτύων, αλλά και από τις αντιλήψεις της γενιάς των μπούμερ σε εκείνες των μιλένιαλ και της Γενιάς Ζ, ο John Higgs μας παρασέρνει σε ένα ταξίδι πέρα από την τεχνολογική τρέλα και τα πρωτοσέλιδα προκειμένου να ανακαλύψουμε γιατί δεν θα πρέπει να εμπιστευόμαστε τις προβλέψεις της επιστημονικής φαντασίας, γιατί η φύση δεν είναι όσο απροστάτευτη θεωρούμε και γιατί η δύναμη που μας ωθεί να δημιουργήσουμε δεν θα αυτοματοποιηθεί ποτέ. Στη διαδρομή τον συντροφεύουν άνθρωποι που συναντά στις περιπλανήσεις του στους δρόμους της πόλης του, του Μπράιτον, και οι συζητήσεις τους μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα τι μας περιμένει και πώς μπορούμε να φτιάξουμε ένα καλύτερο μέλλον.
Κοινωνιολογία
Ο συγγραφέας συνεχίζει την έρευνα των ξεχασμένων πειραϊκών μνημονικών τόπων, καταθέτοντας ένα πλήθος νέων τεκμηρίων. Παράλληλα, δίνει τον πρώτο λόγο στα υποκείμενα που έζησαν και διαμόρφωσαν το ιστορικό παρελθόν.
Μέσα από συναρπαστικές βιωματικές αφηγήσεις, το βιβλίο χαρτογραφεί την ανθρωπογεωγραφία του κοινωνικού περιθωρίου του περασμένου αιώνα με τις διαδρομές των γυναικών και των ανδρών που το πλαισίωσαν.
Οι μαρτυρίες τους αποτελούν πολύτιμες πηγές συλλογικής μνήμης για το περιβάλλον της μαγκιάς, τις πτυχές της ερωτικής εργασίας, την ταξική της διαστρωμάτωση, τις έμφυλες σχέσεις και τις πολιτισμικές εκφάνσεις μίας εποχής που ανασύρεται από τη λήθη.
Κοινωνιολογία
Υπάρχει µια πεποίθηση βαθιά ριζωµένη στη δυτική σκέψη που ενώνει όλους: µαθαίνουµε ότι οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους εγωιστές και ιδιοτελείς. Σε αυτό το βιβλίο προτείνεται ένα νέο επιχείρηµα: ότι είναι ρεαλιστικό και συνάµα επαναστατικό να θεωρούµε πως οι άνθρωποι είναι καλοί.
Το ένστικτο της συνεργασίας, αντί για τον ανταγωνισµό, της εµπιστοσύνης, αντί για τη δυσπιστία, έχει µια εξελικτική βάση που φτάνει έως την απαρχή του είδους µας. Το να πιστεύουµε το χειρότερο για τους άλλους δεν επιδρά µόνο στο πώς τους βλέπουµε αλλά και στην πολιτική και την οικονοµία.
Ο Rutger Bregman παίρνει µερικές από τις πιο γνωστές µελέτες και τα πιο διάσηµα γεγονότα στον κόσµο βλέποντας με νέα οπτική τα τελευταία 200.000 χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας και δείχνοντάς μας πώς το να πιστεύουµε στην ανθρώπινη καλοσύνη και στον αλτρουισµό µπορεί όχι μόνο να αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόµαστε αλλά και να αποτελέσει το θεµέλιο για να αλλάξουµε πραγµατικά την κοινωνία µας. Είναι καιρός για µια νέα άποψη για την ανθρώπινη φύση.
Κοινωνιολογία
ΠΟΡΝΕΣ. Γυναίκες χαμένες στην ανυπαρξία. Ενώ η ερωτική πράξη είναι ζωή, αυτές ζουν έναν αργό θάνατο. Χαμένες από τον εαυτό τους. Ούτε τα σώματά τους προλαβαίνουν να γνωρίσουν. Ξεχασμένες από τις οικογένειές τους, ζουν πάντα με τον φόβο μήπως τις ανακαλύψουν. Χωρίς ταυτότητα. Πολλές φορές, ξεχνάνε το πραγματικό τους όνομα.
Πίνοντας καφέ μ’ αυτά τα κορίτσια, στους οίκους ανοχής, η Εύα Νικολαΐδου, δημοσιογράφος-συγγραφέας, καταγράφει την καθημερινότητά τους. Κρατούσε σαράντα χρόνια στο αρχείο της ένα δημοσιογραφικό ημερολόγιο με συνεντεύξεις, φωτογραφίες, ταυτότητές τους, βιβλιάρια υγείας τους, έγγραφα…
Στο βιβλίο Στα σπίτια της αμαρτίας: χθες και σήμερα, η συγγραφέας δημιούργησε ένα πλέγμα υφασμένο από νήματα που ενώνουν τον εταιρισμό από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο μέχρι σήμερα, δίνοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα της πορνείας.
Τι ψάχνουν οι πελάτες; Γιατί τις επιλέγουν; Τι τους ζητάνε; Πώς συμπεριφέρονται; Το χθες ήταν διαφορετικό; Τι μετατοπίστηκε με το πέρασμα του χρόνου; είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία θα βρείτε απαντήσεις. Ο ορατός και ο αόρατος κόσμος τους.
Μεταξύ άλλων, θα σας συναρπάσει για τον ρεαλισμό της η μοναδική συνέντευξη της Γαβριέλλας Ουσάκοβα. Μια πόρνη θρύλος που είχε πει τη γνωστή φράση: «Έγινα πόρνη διότι εγεννήθην έτσι».
Πώς οι άνθρωποι τοποθετούν, φαντάζονται και διαπραγματεύονται τη συγγένεια, τι καθιστά κάποια ή κάποιον συγγενή, πώς και με ποια υλικά δημιουργούνται οικογένειες; Η υιοθεσία αποτελεί τρόπο «ολοκλήρωσης» της οικογένειας, όταν τα παιδιά δεν «έρχονται» με τον «φυσικό» τρόπο. Πρόκειται για τόπο έντονων διαπραγματεύσεων, αμφισημιών και συγκρούσεων, προκειμένου να μετασχηματιστούν οι συγγενειακές σχέσεις, να μετακινηθούν τα παιδιά και να δημιουργηθούν οικογένειες μη βιογενετικά συνδεδεμένες.
Αυτή η εθνογραφική μελέτη για την υιοθεσία στη σύγχρονη Ελλάδα εστιάζει στους πολιτισμικούς, νομικούς και κοινωνικούς μηχανισμούς, μέσα από τους οποίους κάποια άτομα γίνονται γονείς παιδιού τη στιγμή που κάποια άλλα χάνουν τη γονεϊκή τους ιδιότητα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νέα συγγενειακά σενάρια.
Κοινωνιολογία
Ποια είναι η ιστορία της μεσαίας τάξης στη Δύση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; Ποια η σχέση της με την κατανάλωση, τον ατομικισμό και τη χειραφέτηση; Με ποιον τρόπο φτάσαμε στην πανθομολογούμενη πλέον υπαρξιακή της κρίση; Ποια η ιστορική πορεία των μεσαίων στρωμάτων στην Ελλάδα από τη δεκαετία του ’60 και μετά; Μέσα από ποιες εμπειρίες συνάφθηκε το κοινωνικό συμβόλαιο της μεταπολιτευτικής μεσαίας τάξης; Πώς γίνεται η ελληνική οικογένεια να είναι ταυτόχρονα ο βιότοπος και η καταδίκη της; Υπάρχει ακόμα κάποια ταυτότητα μεσαίων στρωμάτων στη χώρα μας ή πλέον έχουν διασπαστεί σε αντίπαλες μικρο-κοινότητες ανθρώπων οι οποίοι με δυσκολία συνυπάρχουν σήμερα στους τόπους της κοινωνικής και συναισθηματικής ερήμωσης; Η κρίση της πανδημίας θα επικυρώσει τις ανισότητες που διέπουν τις σχέσεις των μελών της παλιάς μεσαίας τάξης στην Ελλάδα ή μήπως θα αποδειχτεί ευκαιρία για μια νέα κοινωνική και πολιτισμική σύγκλιση;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θέτει και πασχίζει να απαντήσει αυτό το βιβλίο.
Κοινωνιολογία
Ένα βιβλίο για τις Πρωτοπορίες, τους μόδιστρους, τις υποκουλτούρες, τα κινήματα και τις μόδες του δρόμου που διαμόρφωσαν την ενδυματολογική αισθητική του 20ού αιώνα.
Κοινωνιολογία
Εκατό χιλιάδες χρόνια πριν τουλάχιστον έξι “ανθρώπινα” είδη κατοικούσαν στη γη. Σήμερα υπάρχει μόνο ένα: ο Homo Sapiens, δηλαδή εμείς. Πώς τα κατάφερε το είδος μας στη μάχη για την κυριαρχία; Πώς βρέθηκαν οι τροφοσυλλέκτες πρόγονοί μας να στήνουν πόλεις και βασίλεια; Πώς φτάσαμε να πιστεύουμε σε θεούς, σε έθνη και σε ανθρώπινα δικαιώματα; Να εμπιστευόμαστε χρήματα, νόμους και βιβλία; Να υποδουλωνόμαστε σε γραφειοκρατίες, χρονοδιαγράμματα και καταναλωτικά μοντέλα; Και πώς θα είναι ο κόσμος μας στις χιλιετίες που θα έρθουν;
Ο καθηγητής Γιουβάλ Νώε Χαράρι διατρέχει όλη την ανθρώπινη ιστορία, από τους πρώτους ανθρώπους που περπάτησαν στη γη μέχρι τις ριζοσπαστικές -και ενίοτε καταστροφικές- καινοτομίες της Γνωστικής, της Αγροτικής και της Επιστημονικής Επανάστασης. Αντλώντας από ένα τεράστιο φάσμα επιστημών (βιολογία και γενετική, παλαιοντολογία και ιστορία, ανθρωπολογία, κοινωνιολογία και οικονομικά), προσφέρει πρωτότυπες και συχνά διασκεδαστικές απαντήσεις στα πιο κρίσιμα ερωτήματα. ολμηρό, πολυδιάστατο, προκλητικό, το “Σάπιενς” θέτει υπό αμφισβήτηση όλα όσα νομίζαμε ότι ξέρουμε για την ανθρώπινη κατάσταση: τις πεποιθήσεις μας, τις πράξεις μας, τη δύναμή μας… και το ίδιο μας το μέλλον.
Η φωτιά μας έδωσε δύναμη. Το κουτσομπολιό μας βοήθησε να συνεργαστούμε. Η γεωργία μάς άνοιξε την όρεξη για περισσότερα. Η μυθολογία διατήρησε το νόμο και την τάξη. Το χρήμα μάς έδωσε κάτι που μπορούμε να εμπιστευτούμε. Οι αντιφάσεις δημιούργησαν τον πολιτισμό. Η επιστήμη μάς έκανε θανάσιμα επικίνδυνους. Αυτός είναι ο συναρπαστικός απολογισμός της εκπληκτικής μας ιστορίας – από ασήμαντοι πίθηκοι, άρχοντες του κόσμου.
Κοινωνιολογία
Ο Εγιάλ Βάιτσμαν, ιδρυτής και διευθυντής του ερευνητικού ινστιτούτου Forensic Architecture, παρουσιάζει την ιστορία, τις μεθοδολογικές πρακτικές, τις επιστημολογικές προκείμενες, τις δυνατότητες και τους περιορισμούς των ερευνών της ομάδας του σε περιστατικά παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το βιβλίο εντυπωσιάζει και σοκάρει με την αφηγηματική ανασυγκρότηση και τη λεπτομερή χαρτογραφική και οπτική τεκμηρίωση των υποθέσεων που έχει ερευνήσει η ομάδα και εντέλει παρουσιάζει μια νέα μορφή δημόσιας αλήθειας, η οποία έχει παραχθεί τεχνολογικά, αρχιτεκτονικά και αισθητικά, διατρέχοντας πολλαπλές χωρικές κλίμακες και χρονικές διάρκειες.
Στην Ελλάδα, η Forensic Architecture είναι γνωστή από τις έρευνες τις οποίες διεξήγαγε για τις δολοφονίες του Παύλου Φύσσα και του Ζακ Κωστόπουλου. «Στη δουλειά μας προσπαθούμε συχνά να κάνουμε δύο πράγματα ταυτόχρονα: να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία για να αποκαλύψουμε περιστατικά κατάχρησης κρατικής ή εταιρικής εξουσίας και, επίσης, να κατανοήσουμε το ίδιο το πρόβλημα με αυτές τις τεχνολογίες. […] Οι μέθοδοί μας, ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν περιορίζονται απλώς στην “τεχνολογία”.
Καθεμία από τις έρευνές μας συνδέει κοινότητες που υφίστανται άμεσα τη βία, ακτιβιστές που διεξάγουν επιτόπια έρευνα, μεμονωμένους ερευνητές και ειδικούς, καλλιτέχνες που μπορούν να παρουσιάσουν τα πράγματα με πρωτότυπο τρόπο και πολιτιστικούς θεσμούς που μπορούν να ενισχύσουν αυτή την έρευνα». Εγιάλ Βάιτσμαν
Κοινωνιολογία
«Δεν ξέρουμε τι μας συμβαίνει, και ακριβώς αυτό είναι που μας συμβαίνει», γράφει ο Χοσέ Ορτέγα υ Γκασσέτ.
Τι μας συμβαίνει; Τι συμβαίνει στη Γαλλία; Στον κόσμο; Τι είναι αυτή η άγνοια; Είναι μυωπία απέναντι σε καθετί που ξεπερνά την αμεσότητα; Μια ανακριβής αντίληψη της πραγματικότητας; Μια γενικευμένη υπνοβασία;
Πόσες βεβαιότητες έχουν σαρωθεί!
Πώς να πλεύσουμε σε έναν ωκεανό αβεβαιότητας; Πώς να καταλάβουμε την ιστορία που ζούμε; Πώς να δεχτούμε, τέλος, ότι υποβαθμίζοντας την οικολογία του πλανήτη μας, υποβαθμίζουμε τις ζωές μας και τις κοινωνίες μας; Πώς να συλλάβουμε τον κόσμο μας που μεταλλάσσεται από κρίση σε κρίση; Πώς να αντιληφθούμε την απίστευτη περιπέτεια της ανθρωπότητας; Είναι πηγή θανάτου ή μεταμόρφωσης; Ή και τα δύο μαζί;
Ας ξυπνήσουμε!