Λογοτεχνία

Σ’ αυτό το μυθιστόρημα, όπου οι άνθρωποι προκαλούν τον Θεό και την κοινωνία, στον εναλλασσόμενο και απαίσιο ρυθμό του εγκλήματος και της τιμωρίας, οι διαστροφές της ανθρώπινης σκέψης και το χάος των υποσυνείδητων παρορμήσεων αποκαλύπτονται κάτω από ένα εκτυφλωτικό φως – σαν το μάτι μας να βλέπει τον παράδεισο και την κόλαση ανάμεσα από σύννεφα σκισμένα απ’ τον κεραυνό. Mέσα στον ξεχωριστό αυτόν κόσμο όπου το εξιδανικευμένο και το μελοδραματικό, το παθολογικό και το υγιές, το ενορατικό και το εγκεφαλικό συνταιριάζονται σ’ ένα συμπαγές αμάλγαμα, οι Aδελφοί Kαραμάζοβ, το τελευταίο μυθιστόρημα του Nτοστογιέβσκη, παίρνουν μια θέση ολότελα δική τους. Tο έργο αυτό γραμμένο όταν ο Nτοστογιέβσκη ήταν σχεδόν εξήντα χρονών και δημοσιευμένο στα 1880, λίγο πριν απ’ το θάνατό του, είναι όχι μονάχα το πιο ώριμο και το πιο ολοκληρωμένο απ’ τα μεγάλα έργα του, αλλά χωρίς αμφιβολία ένα απ’ τα πιο αντιπροσωπευτικά του, μια και ανακεφαλαιώνει σ’ αυτό όλες τις ιδέες του και παρουσιάζει ανάγλυφα όλα τα επιτεύγματα της τέχνης του. H ένταση του πολύπλοκου αυτού αριστουργήματος καθιστά την ανάλυση και την αξιολόγησή του εξαιρετικά δύσκολη. Aπαρτίζεται από πολλά επίπεδα κι ενώ η υψηλότερη καλλιτεχνική του επιτυχία βρίσκεται στην ενότητα και στην αλληλεξάρτηση όλων των μερών του, είναι υποχρεωμένος κανείς, να εξετάσει τα επίπεδα αυτά ένα ένα ξεχωριστά, απομονώνοντας έτσι το ένα απ’ το άλλο και διασπώντας την ολότητα του μυθιστορήματος που στην πραγματικότητα αποτελεί ένα αδιαίρετο καλλιτεχνικό σύνολο.

Το περιεχόμενο λίγο μετρούσε για τον Γκυλαίν. Μόνο η πράξη της ανάγνωσης είχε σημασία για κείνον. Διάβαζε το κείμενο δυνατά, όποιο κι αν ήταν αυτό, με την ίδια παθιασμένη αφοσίωση. Και, κάθε φορά, η μαγεία λειτουργούσε. Καθώς οι λέξεις έφευγαν από τα χείλη του, έπαιρναν μαζί τους λίγη από την αναγούλα που τον έπνιγε καθώς πλησίαζε στο εργοστάσιο.

Ο Γκυλαίν Βινιόλ δουλεύει σ’ ένα εργοστάσιο πολτοποίησης βιβλίων. Κάθε πρωί, θέτει σε λειτουργία ένα φοβερό μηχάνημα, το Zerstor 500, το οποίο τρέφεται με τόνους από απούλητα βιβλία. Ζει μια πεζή ζωή, καθημερινά, όμως πηγαίνοντας στη δουλειά του, διαβάζει στους επιβάτες του τρένου των 6.27 το πρωί τις σελίδες που διέσωσε από τα ατσάλινα δόντια του τέρατος την προηγούμενη μέρα. Ώσπου ένα πρωί βρίσκει κάτω από το κάθισμά του στο βαγόνι του τρένου ένα στικάκι USB, το οποίο περιέχει ένα χειρόγραφο που θα του αλλάξει τη ζωή…

Μέσα σ΄ ένα σκηνικό σκληρής καθημερινότητας, μεταμορφωμένο από τη μαγεία ανεπανάληπτων χαρακτήρων, ξεπηδά ένα εκπληκτικό, σύγχρονο, ποιητικό και γενναιόδωρο παραμύθι, ένα από εκείνα τα βιβλία που σπάνια συναντάμε και, όταν τα βρούμε, τα κρατάμε για πάντα στην καρδιά μας.

«Το βιβλίο μου είναι μια προσπάθεια να περιγράψω την περίεργη ζωή του νου, τα μυστήρια της ψυχής σε ένα κορμί που πεινάει».
Κνουτ Χάμσουν

Τοποθετημένη στη Χριστιανία (σημερινό Όσλο) στα τέλη του 19ου αιώνα, η Πείνα περιγράφει τις προσπάθειες του ανώνυμου ήρωα, που πασχίζει να επιβιώσει γράφοντας άρθρα για εφημερίδες, τα οποία θα του επιτρέψουν να καλύψει τις στοιχειώδεις ανάγκες του –να φάει και να κοιμηθεί– με αξιοπρέπεια. Δεν τα καταφέρνει πάντα· με την κοινωνική, φυσική και πνευματική του κατάσταση σε διαρκή εξασθένηση, περιπλανιέται στους δρόμους, βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στην παράνοια. Ο πεινασμένος συγγραφέας μάταια προσπαθεί να διατηρήσει τον σεβασμό προς την έννοια «Άνθρωπος», προς τον εαυτό του και προς τους άλλους, αφού το στομάχι του τον υποχρεώνει σε παραχωρήσεις για τις οποίες μετανιώνει, γεμίζοντας άλλοτε ενοχές και άλλοτε αδικαιολόγητη αυτοεκτίμηση. Αυτό που τον κρατάει να μη διαλυθεί είναι το κάτισχνο κορμί του, που σε μεγάλο βαθμό καθορίζει επίσης και τη συμπεριφορά του μυαλού του.

«Ο ήρωας του Χάμσουν απαλλάσσεται συστηματικά από κάθε είδους πίστη σε κάθε είδους σύστημα και τελικά, μέσω της πείνας την οποία επιβάλλει στον εαυτό του, φτάνει στο τίποτα. Τίποτα δεν τον στηρίζει ώστε να συνεχίσει την πορεία του, κι όμως αυτός εξακολουθεί να προχωρά. Προχωρά κατευθείαν στον 20ό αιώνα».
Από την εισαγωγή του Paul Auster