Τέχνη
Η έκδοση περιλαμβάνει κείμενα που γράφτηκαν ειδικά για τον τόμο αυτόν από την Ελισάβετ Πλέσσα, η οποία ερεύνησε επί ένα χρόνο το αρχείο της Ρίκας Πανά και μελέτησε το έργο της σε στενή συνεργασία μαζί της. Τον τόμο συμπληρώνουν 100 περίπου έργα της (έργα σε καμβά και σε χαρτί), καθώς και πλούσιο αρχειακό υλικό (φωτογραφίες, αλληλογραφία, δημοσιεύσεις και κριτικές από τον ελληνικό και ξένο Τύπο).
Όπως επισημαίνει η επιμελήτρια της έκδοσης Ελισάβετ Πλέσσα, η ζωγραφική της Ρίκας Πανά είναι βαθιά ανθρωποκεντρική. Το έργο της διαμορφώθηκε από τον εμφύλιο πόλεμο, την κατοχή και τη δικτατορία των συνταγματαρχών, καθώς και από τα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετώπισε. Ο πρωτοποριακός χαρακτήρας και η εκφραστικότητα της τεχνοτροπίας της, με τα ελάχιστα υλικά που χρησιμοποιεί, ταιριάζουν τόσο στα σοβαρά θέματα που καταγγέλλει, όσο και στην αμεσότητα με την οποία τα διαχειρίζεται. Η διαμαρτυρία για την έλλειψη ελευθερίας, η καταγγελία της διάβρωσης του πολιτισμού, η αναζήτηση ταυτότητας, η απόγνωση και η ελπίδα του ανθρώπου αποτελούν τους βασικούς άξονες της ζωγραφικής της.
«Αυτό το βιβλίο δεν είναι ούτε για μουσικούς ούτε για μη μουσικούς· είναι μάλλον ένα βιβλίο για όσους έχουν την περιέργεια να ανακαλύψουν τις αναλογίες ανάμεσα στη μουσική και τη ζωή, καθώς και εκείνη τη σοφία που μονάχα ένα σκεπτόμενο αυτί μπορεί να κατανοήσει. Αυτό δεν αποτελεί προνόμιο μόνο των εξαιρετικά ταλαντούχων μουσικών, που λαμβάνουν μουσική εκπαίδευση από πολύ νεαρή ηλικία, ούτε είναι ένας φιλντισένιος πύργος, μια πολυτέλεια μόνο για τους πλούσιους· είμαι απόλυτα πεισμένος ότι η ανάπτυξη της ευφυΐας του αυτιού είναι μια βασική αναγκαιότητα για όλους μας».
Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ
Στον παρόντα τόμο περιλαμβάνονται δύο μελέτες που αφορούν στο έργο, στις ιδέες και στον λόγο του Γιάννη Τσαρούχη για την τέχνη, καθώς και στην ευρύτερη παρουσία του στη δημόσια σφαίρα κατά τη διάρκεια της ζωής του. Και οι δύο εστιάζουν ιδιαίτερα στις μορφές λογοκρισίας έργων του με ομοερωτικά θέματα. Η πρώτη στην κατασταλτική παρέμβαση της Αστυνομίας, ενώ η δεύτερη στην έμμεση αποσιώπηση αυτής της θεματικής από την κριτική υποδοχή και από τις τεχνοϊστορικές ερμηνείες της ζωγραφικής του, καθώς και στην όλη δημόσια διαχείριση του θέματος της ομοφυλοφιλίας από τον ίδιο.
Επιχειρείται επίσης μια κριτική ερμηνεία των ιδεολογικών του αναζητήσεων, της βιοθεωρίας του και των ιδεών του για την τέχνη και την ηθική, καθώς και των στρατηγικών αυτοβιογραφίας/αυτοερμηνείας και ανάδειξής του στο καλλιτεχνικό πεδίο.
Τα ελληνικά μουσικά συγκροτήματα των 60s
«Το φωτογραφικό υλικό είναι και τεράστιο και σπάνιο, αλλά το βιβλίο δεν μένει πίσω και στο πληροφοριακό πεδίο, που επίσης είναι βαθύ και ψαγμένο. Και κάπως έτσι, ανακαλύπτουμε, στα ποπ-ροκ συγκροτήματα του ’60, τα ονόματα δεκάδων μουσικών μας, που τότε, σε πολύ νεαρή ηλικία, ξεκινούσαν τη σταδιοδρομία τους. Το βιβλίο του Νίκου Σάρρου είναι γεμάτο με τέτοιου τύπου «εκπλήξεις». Και σ’ αυτή τη δεύτερη έκδοσή του είναι και κάτι παραπάνω από πλήρες, και πάντα απολαυστικό στην ανάγνωσή του.» (Φώντας Τρούσας)
«Κερδίζει επάξια μια θέση στη βιβλιοθήκη μου και θα είναι το πιο χρήσιμο και απαραίτητο βοήθημα κάθε φορά που θα ετοιμάζω εκπομπές για τα υπέροχα εκείνα συγκροτήματα, που μπορεί να μην υπάρχουν σήμερα, αλλά στον καθεδρικό της καρδιάς μας, ένα κερί θα καίει πάντα, για τις υπέροχες μουσικές που μας χάρισαν – την μουσική υπόκρουση των εφηβικών μας χρόνων.» (Λευτέρης Κογκαλίδης)
«Χαίρομαι που το βιβλίο «Ελληνικά Συγκροτήματα των ’60s – ένα φωτογραφικό λεύκωμα» του Νίκου Σάρρου, που απαθανάτισε ζουμερά και έντονα τις αξέχαστες εποχές της ελληνικής ποπ, κυκλοφορεί σε νέα έκδοση και μάλιστα εμπλουτισμένη και βελτιωμένη. Δεν ήταν εύκολη δουλειά και πρέπει να χρειάστηκαν επίπονες ώρες έρευνας για να σταθεί το κείμενο έντιμα απέναντι στην ιστορία.» (Νίκος Μαστοράκης)
Το πρώτο επίσημο βιβλίο που κυκλοφορεί για τον εορτασμό της 10ης επετείου των BTS.
Ιστορίες πέρα από αυτές που γνωρίζετε για τους BTS.
Η πρώτη επίσημη ιστορία των BTS και η νιότη τους, «Η Πιο Όμορφη Στιγμή στη Ζωή»
Γραμμένο μέσα σε μια περίοδο τριών ετών, με διεξοδική κάλυψη της καθημερινότητας και συνεντεύξεις από τον Myeongseok Kang, οι BTS μοιράζονται προσωπικές ιστορίες από τα παρασκήνια της πορείας τους.
Ένα βιβλίο για τον κινηματογράφο αλλά και για τη ζωή, τον κόσμο, τις ιδέες, τα συναισθήματα, την αίσθηση των πραγμάτων και τις σκέψεις που γεννούν, την ομορφιά και την αγωνία τους. Μια συλλογή κινηματογραφικών κειμένων που είναι, κυρίως, ένα μεγάλο ευχαριστώ στις ταινίες· όχι μόνο στις ταινίες οι οποίες έγιναν αφορμή να γραφτούν αυτά τα κείμενα, στις ταινίες γενικά: που για τον συγγραφέα αυτού του βιβλίου, υπήρξαν πάντα πολύτιμοι ξεναγοί στα συναρπαστικά μυστήρια της ζωής. Ένα ταξίδι στις μαγικές περιοχές της έβδομης τέχνης, εκεί όπου βρίσκει καταφύγιο το φαντασιακό μας για να εμπλουτίσει τη συνείδηση με νέες δυνατότητες αντίληψης. Μια απόπειρα ανακάλυψης του βαθύτερου νοήματος που πάντα διαφεύγει, τόσο στην τέχνη όσο και στη ζωή (εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα, γι’ αυτό απείρως γοητευτικό).
Ένας άλλος τρόπος θέασης, όσων φαίνονται κι όσων κρύβονται: στα κινηματογραφικά καρέ αλλά και στο ατέρμονο μονοπλάνο της πραγματικότητας. Ιστορίες που ξεκινούν σε μια οθόνη και ολοκληρώνονται σε μια άλλη οθόνη: του μυαλού, της ψυχής, αυτής της συνεχόμενης εσωτερικής αφήγησης που ονομάζουμε εαυτό.
Μιας αφήγησης μέσω της οποίας, συχνά ψιθυρίζουν -είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι- οι ταινίες που αγαπήσαμε.
Συμπληρωματικά στη διάσημη σειρά μουσικών βιβλίων «33 1/3» οι εκδόσεις Οξύ συνεχίζουν τη δημιουργία μιας σειράς από μουσικές μονογραφίες ελληνικών άλμπουμ που έγραψαν τη δική τους, σπουδαία, ιστορία. Σειρά έχει το βιβλίο του Γιώργου Αλλαμανή για το εμβληματικό «Φλου» του Παύλου Σιδηρόπουλου και του γκρουπ Σπυριδούλα, ενώ ήδη κυκλοφορούν τα βιβλία του Χριστόφορου Κάσδαγλη για «Το Βρώμικο Ψωμί» του Διονύση Σαββόπουλου και του Αλέξη Βάκη για τον «Μεγάλο Ερωτικό» του Μάνου Χατζιδάκι.
Αν και το Φλου ξεκίνησε ως καλλιτεχνικό συνοικέσιο ανάμεσα στον Παύλο Σιδηρόπουλο και το συγκρότημα Σπυριδούλα, αξιώθηκε δικαίως με τον καιρό να γίνει δίσκος αναφοράς στην ιστορία του ελληνικού ροκ – όχι ως best seller, αλλά ως δημοφιλές και επιδραστικό για τους νεότερους long seller. Το βιβλίο αυτό εξετάζει τη συνεργασία που κατέληξε στο δισκογραφικό γεγονός του Μαΐου του 1979, με ενδελεχή έρευνα στις πηγές και δύο πολύτιμους ξεναγούς: τον κιθαρίστα Βασίλη Σπυρόπουλο και τον μπασίστα Τόλη Μαστρόκαλο, οι οποίοι ανασύρουν μνήμες και συνειρμούς, διατυπώνοντας με νηφαλιότητα προσωπικές εκτιμήσεις, σε συνεντεύξεις που έγιναν ειδικά γι’ αυτή την έκδοση.
Ο Γιώργος Ι. Αλλαμανής είναι ειδησεογράφος, ραδιο-επιτηδευματίας και συγγραφέας. Τα τελευταία χρόνια οδηγεί στις ατελείωτες στροφές του Πάρνωνα μονολογώντας για βιβλία που θέλει να γράψει. (www.facebook.com/yorgos.i.allamanis).
Στο πλαίσιο της διεθνώς αγαπημένης σειράς βιβλίων «33 1/3», η οποία κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Οξύ σε συνεργασία με το Avopolis.gr, παρουσιάζονται δίσκοι-ορόσημα της παγκόσμιας μουσικής.
Τη σειρά επιμελείται ο δημοσιογράφος και μουσικός παραγωγός Μάκης Μηλάτος.
Νομίζω πως είναι αρκετά σημαντικό για ένα τόσο πετυχημένο και μαζικό πολιτισμικό φαινόμενο, όπως είναι η ραπ, να υπάρχει μια βιβλιογραφία γύρω από αυτό. Να υπάρχουν γραπτά, άρθρα, κείμενα, βιβλία, φανζίν που να προσπαθούν να αναλύσουν, να δώσουν πιο βαθιές ματιές, να δώσουν οπτικές και προοπτικές, να συνδέσουν με κοινωνικά ζητήματα, να εξετάσουν, να συζητήσουν, να προτείνουν.
Γιατί θεωρώ πως η ραπ ήταν και παραμένει το πιο εύκολα προσβάσιμο και ανοιχτό είδος μουσικής προς το κοινό. Οι στίχοι, η μουσική, οι δημιουργοί, μέσω της δουλειάς τους και της μορφής τους, στήνουν διαύλους επικοινωνίας με το κοινό. Ανταλλάσσουν βιώματα, απόψεις, συμφωνούν, διαφωνούν και εντέλει παράγουν μια τέχνη ζωντανή, δυναμική, που δεν σταματά να εξελίσσεται. Με τα καλά και τα κακά της. Όπως όλα τα πράγματα άλλωστε.
Οπότε, αυτό που έχουμε εδώ δεν είναι μια προσπάθεια να δικαιολογηθεί μια κατάσταση που υπάρχει στη ραπ, συγκεκριμένα ο σεξισμός. Δεν θα γράψω πως δεν είναι έτσι. Υπάρχει αυτό, φυσικά. Ούτε θα καταδικάσω, βέβαια, γιατί δεν νομίζω πως είναι κάτι τόσο απλό, που θα λυθεί με μια ρητή καταδίκη ή με μια εναντίωση. Θα παραθέσω την οπτική μου.
Ο Ρόμπερτ Τζόνσον (1911–1938) άσκησε τη μεγαλύτερη επιρροή από όλους τους τραγουδιστές των μπλουζ. Επηρέασε τον Muddy Waters όσο κανείς άλλος, στάθηκε πηγή έμπνευσης για τον Έρικ Κλάπτον, τους Rolling Stones και για μια ολόκληρη γενιά του ροκ εν ρολ, ενώ τα τραγούδια του εντυπωσιάζουν με τη δύναμη και την πρωτοτυπία τους όσο και με την ευαισθησία τους. Παρ’ όλα αυτά μεγάλο μέρος της ζωής του παραμένει μέχρι σήμερα στο σκοτάδι, και ο Ρόμπερτ Τζόνσον αποτελεί μια από τις πιο αινιγματικές και μυστηριώδεις φυσιογνωμίες των μπλουζ. Οι διαστάσεις του μύθου του, που μερικές φορές υπερκάλυψαν τη μουσική του, στάθηκαν η αιτία για τις αμέτρητες ιστορίες, τις ανεκδοτολογικές αφηγήσεις, τα κινηματογραφικά σενάρια – η ταινία Crossroads (1986) – καθώς και πλήθος αφιερώματα. Το στοίχημά του με τον διάβολο θυμίζει τον Φάουστ και βρίσκεται στην καρδιά των μύθων των μπλουζ.
Το βιβλίο αποτελείται από την έκδοση πέντε συλλογών με εναρμονισμένα δημοτικά τραγούδια και συνοδεύεται από μια εκτεταμένη εισαγωγή σχετικά με το ενδιαφέρον των πρώτων Ευρωπαίων διανοουμένων, όπως ο Johann Gottfried Herder για τον Λαό και τον πολιτισμό του, και πιο ειδικά για το ελληνικό δημοτικό τραγούδι (κείμενο και μουσική).
Οι παρουσιαζόμενες συλλογές δημιουργήθηκαν σε διάστημα περίπου εκατό χρόνων (από το 1814 έως το 1913) από δύο Γερμανούς διανοουμένους, δύο Γάλλους συνθέτες και έναν Έλληνα λυρικό τραγουδιστή της Διασποράς. Εξ αυτών, μόνον η μία είναι γνωστή (αυτή του Bourgault-Ducoudray), ενώ οι υπόλοιπες τέσσερες παρουσιάζονται εδώ για πρώτη φορά (αυτές του Werner von Haxthausen, του Leopold Schefer, του Aramis [ψευδώνυμο του Περικλή Αραβαντινού] και του Anselme Vinée).
Τα ερευνητικά ευρήματα οδηγούν σε έναν κριτικό αναστοχασμό σχετικό με όλους τους συστατικούς όρους της έκφρασης «ελληνικό δημοτικό τραγούδι»: είναι το κριτήριο της (ελληνικής) γλώσσας καθοριστικό; Το «δημοτικό» αφορά την καταγωγή, τη δημοτικότητα ή το ύφος; «Τραγούδι» (ή «Lied» ή «mélodie») σημαίνει «μονοφωνική» ή/και «εναρμονισμένη μελωδία»; Πέραν του καθαρά επιστημονικού κινήτρου, η έκδοση αυτών των, αδίκως παραμελημένων, τεκμηρίων του ευρωπαϊκού φιλελληνικού ενδιαφέροντος διεκδικεί επίσης την προσοχή των σύγχρονων καλλιτεχνών, με τη βεβαιότητα ότι πολλά από αυτά αξίζουν μια θέση στο σύγχρονο συναυλιακό ρεπερτόριο.
Τρέχει στις φλέβες μου σαν αίμα το “Βρώμικο ψωμί”. Και στις αρτηρίες μου επίσης. Ήμουν μόλις δεκατεσσάρων όταν άκουσα για πρώτη φορά τον Σαββόπουλο στο Κύτταρο. Νοέμβριος του ’72, δικτατορία. Παρουσίαζε ζωντανά το “Βρώμικο ψωμί”. Ήμασταν μάρτυρες ενός τοκετού. Ο δίσκος κυκλοφόρησε δυο μήνες αργότερα.
Ποτέ δεν μου πέρασε απ’ το μυαλό ότι το βρώμικο ψωμί συμβόλιζε τον θάνατο, όπως έχει ισχυριστεί ο Σαββόπουλος. Για μένα βρώμικο ψωμί ήταν ένας τρόπος να βλέπεις αλλιώς τον κόσμο γύρω σου. Ένας κωδικός, ένα παρασύνθημα. Και μια κραυγή διαμαρτυρίας. Οι περιστάσεις απαιτούσαν “να τιναχτεί σαν μαύρο πνεύμα η τρομερή μας η λαλιά”.
Το Κύτταρο ήταν κατακόμβη και ο Σαββόπουλος ήταν -ακόμα- γκουρού. Το “Βρώμικο ψωμί” υπήρξε και παραμένει ταξιανθία πολύτιμων χρησμών.
Το 2019 εορτάστηκαν σε όλο τον κόσμο τα 100 χρόνια από την ίδρυση της σχολής του Μπάουχαους στη Βαϊμάρη. Η σχολή, στα 14 χρόνια της τρικυμιώδους πορείας της, είχε καθοριστική συμβολή στη διαμόρφωση του γούστου και της μοντέρνας αισθητικής του 20ού αιώνα. Ωστόσο, δεν υπήρξε μόνο μια σχολή σκέψης για τον βιομηχανικό σχεδιασμό και τη μορφοποίηση ενός διαχρονικού «στιλ της μηχανής», αλλά στην κυριολεξία ένα εργαστήρι παραγωγής μιας νέας αντίληψης του κόσμου, ένα εργαστήρι παραγωγής της νέας εποχής.
Με αφορμή αυτή την επέτειο, η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και η Κρατική Ακαδημία Καλών Τεχνών Στουτγάρδης οργάνωσαν κύκλο εκδηλώσεων με κορυφαίο το διεθνές Συνέδριο «Το Μπάουχαους και η Ελλάδα» που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς στις 30 Μαΐου–1η Ιουνίου 2019. Στο συνέδριο συμμετείχαν περισσότεροι από 60 Έλληνες και ξένοι αναγνωρισμένοι ειδικοί και ερευνητές, με επιλεγμένες ανακοινώσεις σχετικές με την πρόσληψη της εμπειρίας του Μπάουχαους στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στη Μέση Ανατολή και στις ΗΠΑ, πριν και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο δίγλωσσος και καλαίσθητος τόμος «Το Μπάουχαους και η Ελλάδα», που εκδίδεται με τη στήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, περιλαμβάνει όλες τις ανακοινώσεις στο συνέδριο, πλαισιωμένες από χαρακτηριστική και πρωτότυπη εικονογράφηση.
Δίγλωσση έκδοση ελληνικά/αγγλικά.