Ελληνική λογοτεχνία
“Τα ζώα εισχώρησαν στη φαντασία μας καταρχήν ως αγγελιαφόροι και ως υποσχέσεις”, γράφει ο John Berger στο Γιατί να κοιτάμε τα ζώα;. Στο αξιοσημείωτο βιβλίο του Κάμπος ο Στρατής Βογιατζής επιστρέφει στη φαντασία μας ένα εξαιρετικό εύρος από ζώα. Είτε όμως βλέπουμε ένα παγόνι να ανοίγει σαν βεντάλια τα φτερά του είτε μια κατσίκα να κοιτάζεται στον καθρέφτη, οι υποσχέσεις που μας δίνουν αυτά τα ζώα είναι ανεξιχνίαστες. Όπως και για τις μοναχικές μορφές που περιπλανιούνται στα μαγικά τοπία του Βογιατζή, ένα μόνο μήνυμα μπορούμε να λάβουμε: Είμαστε χαμένοι στον παράδεισο.
Το βιβλίο αυτό διερευνά την ιστορία του ΚΚΕ κατά την περίοδο 1918–1956, δείχνοντας πόσο ο εγχώριος κομμουνισμός συνδέθηκε με τις διεθνείς εξελίξεις. Η ιστορία του ΚΚΕ φανερώνει τον ρόλο που διαδραμάτισε η Μόσχα στους κόλπους των διαφόρων κομμουνιστικών κομμάτων της νοτιοανατολικής Ευρώπης, καθώς, όπως δείχνει ο Νίκος Μαραντζίδης, οι διεθνείς θεσμοί του κομμουνισμού (καθοδηγητικό κέντρο στη Μόσχα, Κομιντέρν, Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία, Κομινφόρμ, αδελφά κόμματα στα Βαλκάνια) δεν υπήρξαν απλοί εξωγενείς παράγοντες που επηρέασαν τον προσανατολισμό και τις πολιτικές επιλογές τους.
Βασισμένο στην έρευνα αδημοσίευτων και δημοσιευμένων αρχειακών υλικών που βρίσκονται στην Ελλάδα, τη Ρωσία, την Ανατολική και Δυτική Ευρώπη, καθώς και στις χώρες των Βαλκανίων, το βιβλίο ανιχνεύει τις αλληλεπιδράσεις του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος με τα αδελφά κόμματα των γειτονικών κρατών και με τους περιβόητους ανώτατους καθοδηγητές τους στη Σοβιετική Ρωσία του Στάλιν. Ο Μαραντζίδης δείχνει ότι, καθώς τα όρια μεταξύ του εθνικού και του διεθνούς στον κομμουνιστικό κόσμο δεν ήταν σαφή, οι διεθνείς θεσμοί, τα σοβιετικά γεωπολιτικά συμφέροντα και οι στρατηγικές των αδελφών κομμάτων διαμόρφωσαν με ουσιαστικό τρόπο την ηγεσία του ΚΚΕ, τον χαρακτήρα του ως κόμματος και την εκ μέρους του λήψη αποφάσεων, καθώς και τον τρόπο ζωής των υποστηρικτών του στην πορεία του χρόνου.
Η διαδρομή προς την Τοξική Εποχή μας ξεκινά από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Οι δημοκρατίες πολλαπλασιάζονται. Σταδιακά όλα στραβώνουν. Οι τοξίνες έχουν δύο εστίες: Η μία αφορά την απόλυτη ανομία της Αμερικής, την καταρράκωση του διεθνούς δικαίου και το ποδοπάτημα των φιλελεύθερων αξιών. Η δεύτερη αφορά την εφαρμογή νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Αυτές προκαλούν κοινωνικά ρήγματα και πολιτική πόλωση. Οι ανισότητες εκτοξεύονται. Στην Αμερική γεννιέται ο τραμπισμός και ο απόλυτος διχασμός.
Και όμως, από το 1945 έως το 1975 οι καπιταλιστικές δημοκρατίες είχαν πετύχει ένα πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό θαύμα καθώς το κράτος πρόνοιας ενσωμάτωνε όλη την κοινωνία. Όμως αυτό το πολιτικό πρότυπο γκρεμίζεται. Η ασυδοσία των ανεξέλεγκτων αγορών προκαλεί την παγκόσμια κρίση του 2007-2008. Το αποτέλεσμα είναι οι πλούσιοι να γίνουν πολύ πλουσιότεροι, ενώ η μεσαία τάξη υποβαθμίζεται και η εργατική ισοπεδώνεται. Οι οικονομικές ελίτ αποκτούν τεράστια επιρροή στον χώρο της πολιτικής, με ασήμαντους πολιτικούς ως ανδρείκελα.
Από το 2006 οι δημοκρατίες μειώνονται και γίνονται λιγότερο δημοκρατικές. Οι δικτατορίες αυξάνονται και γίνονται ακόμη πιο σκληρές. Ο Ρώσος δικτάτορας εισβάλλει στην Ουκρανία δηλώνοντας πως αυτή δεν υπάρχει ως αυτόνομη χώρα! Η υπέρμετρη επιρροή των οικονομικών ελίτ, η πόλωση, οι ανισότητες τραυματίζουν τις κοινωνίες. Αυτή είναι η Τοξική Εποχή μας.
Πολιτική
Ο Τόνυ Τζαντ πραγματευόταν εδώ τα ζητήματα που αντιμετώπιζε η Ευρώπη ενόψει της νέας χιλιετίας: Ποιες είναι οι πραγματικές προοπτικές για μια διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση που δεν θα καταλήξει να παραείναι μεγάλη; Ποια έθνη θα πρέπει να «ανήκουν» στην Ευρώπη, πότε και με ποια κριτήρια; Τι ορίζει την «Ευρώπη» και πώς μπορούμε να σκεφτούμε το μέλλον της; Όπως υποστήριζε, αν ο μύθος της «Ευρώπης» είναι υπερβολικά αφηρημένος για να κερδίσει την πίστη του κόσμου σ’ αυτόν και να εμπνεύσει τη λύση συγκεκριμένων προβλημάτων, μόνο όφελος μπορεί να έχουμε από μια κριτική εξέτασή του. Τα πράγματα βέβαια προχώρησαν από μόνα τους. Μετρημένη όσο και αιχμηρή, η αριστοτεχνική ανάλυση του πρόωρα χαμένου ιστορικού βρίσκεται στο επίκεντρο του διαλόγου, της αντιπαράθεσης και της τεκμηρίωσης που, επειδή ακριβώς δεν έγιναν ποτέ πειστικά, έχουν όλο και μεγαλύτερη σημασία σήμερα.
«Είμαι ενθουσιωδώς Ευρωπαίος· κανένας ενήμερος άνθρωπος δεν θα ήθελε σοβαρά να επιστρέψει σ’ αυτό τον φιλοπόλεμο, αμοιβαία ανταγωνιστικό κύκλο καχύποπτων και εσωστρεφών εθνών που αποτελούσε η ευρωπαϊκή ήπειρος στο αρκετά πρόσφατο παρελθόν. Οτιδήποτε μας ωθεί μακριά από εκείνη την Ευρώπη είναι καλό – και όσο μακρύτερα τόσο καλύτερα. Άλλο είναι όμως να θεωρεί κανείς μια έκβαση επιθυμητή και άλλο να υποθέτει ότι είναι εφικτή. Και η θέση μου σε αυτό το δοκίμιο είναι ότι μια αληθινά ενωμένη Ευρώπη είναι τόσο ελάχιστα πιθανή που θα ήταν απερίσκεπτο και αυτοκαταστροφικό να επιμείνει κανείς σ’ αυτήν. Είμαι λοιπόν, καθώς φαίνεται, ένας ευρωπεσιμιστής.» – Τ. ΤΖ.
Οι εταιρείες —καλώς ή κακώς— διαμορφώνουν την καθημερινή μας ζωή για περισσότερο από δύο αιώνες. Όλα ξεκίνησαν με τη Βιομηχανική Επανάσταση. Στη συνέχεια τα κράτη προσπάθησαν να ελέγξουν την αυξανόμενη επιρροή των επιχειρήσεων και των επιχειρηματιών, ενώ οι πολίτες μπορούσαν να επιλέξουν τους ηγέτες τους. Η συνθήκη διατηρήθηκε μέχρι σήμερα.
Τη δεκαετία του 2020 όμως η ισορροπία ανετράπη. Η αγορά μονοπωλείται από λίγες πολυεθνικές, οι οποίες γιγαντώνονται: στις ΗΠΑ η διαχωριστική γραμμή μεταξύ της Walmart, της μεγαλύτερης αλυσίδας λιανικής πώλησης στον κόσμο, και των διαδρόμων του Κογκρέσου δεν είναι ξεκάθαρη. Το ανεξέλεγκτο αυτό φαινόμενο επηρεάζει όλες τις χώρες του κόσμου. Όλο και περισσότερο είναι προς το συμφέρον των επιχειρήσεων να ενεργούν ως έθνη — και συνεπώς να επενδύουν στην άμυνα, στις συμβάσεις εξωτερικού εμπορίου, στην τεχνητή νοημοσύνη, στη συλλογή και χρήση δεδομένων.
Τα επόμενα δέκα χρόνια οι ζωές μας θα αλλάξουν ριζικά. Ο Alec Ross γνωρίζει πολύ καλά τους κανόνες που διέπουν τις νέες τεχνολογίες και επιβάλλουν την υπαρξιακή, πολιτική και οικονομική μεταμόρφωση που διανύουμε. Ως ένας από τους κορυφαίους ειδικούς σε θέματα καινοτομίας, ο συγγραφέας αποκαλύπτει τη λογική πίσω από τη δύναμη των κολοσσών και αφηγείται συναρπαστικές ιστορίες για τη νέα εποχή μονοπωλίων. Συγχρόνως θέτει τα θεμέλια για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, ικανό να ανταποκριθεί στις ανάγκες εργαζομένων και πολιτών μπροστά σε μια πρωτοφανή παγκόσμια επανάσταση.
Κοινωνιολογία
«Δεν ξέρουμε τι μας συμβαίνει, και ακριβώς αυτό είναι που μας συμβαίνει», γράφει ο Χοσέ Ορτέγα υ Γκασσέτ.
Τι μας συμβαίνει; Τι συμβαίνει στη Γαλλία; Στον κόσμο; Τι είναι αυτή η άγνοια; Είναι μυωπία απέναντι σε καθετί που ξεπερνά την αμεσότητα; Μια ανακριβής αντίληψη της πραγματικότητας; Μια γενικευμένη υπνοβασία;
Πόσες βεβαιότητες έχουν σαρωθεί!
Πώς να πλεύσουμε σε έναν ωκεανό αβεβαιότητας; Πώς να καταλάβουμε την ιστορία που ζούμε; Πώς να δεχτούμε, τέλος, ότι υποβαθμίζοντας την οικολογία του πλανήτη μας, υποβαθμίζουμε τις ζωές μας και τις κοινωνίες μας; Πώς να συλλάβουμε τον κόσμο μας που μεταλλάσσεται από κρίση σε κρίση; Πώς να αντιληφθούμε την απίστευτη περιπέτεια της ανθρωπότητας; Είναι πηγή θανάτου ή μεταμόρφωσης; Ή και τα δύο μαζί;
Ας ξυπνήσουμε!
Ξένη λογοτεχνία
Ο Τσαρλς Άροουμπαϊ, πασίγνωστος θεατράνθρωπος, γοητευτικός και ναρκισσιστής, αποφασίζει ξαφνικά να αποσυρθεί σ’ ένα σπίτι ερημικό κοντά στη θάλασσα. Με τρόπο μελοδραματικό δηλώνει πως έχει φτάσει η ώρα να ζήσει ως “σοφός γέρων”, μακριά από το πλήθος, και να γράψει τα απομνημονεύματα και τους στοχασμούς του. Τα σχέδιά του, ωστόσο, ανατρέπονται, όταν τυχαία συναντά τον εφηβικό του έρωτα. Παρόλο που ο χρόνος δεν έχει φερθεί καθόλου ευγενικά στην παλιά του αγαπημένη, ο Τσαρλς τυφλώνεται από το πάθος και πολεμώντας να την ξανακερδίσει γίνεται επικίνδυνος και για τον εαυτό του και για τον περίγυρό του.
Πρόκειται για το διασημότερο μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ (1919-1999), μιας από “τις πέντε καλύτερες αγγλόφωνες συγγραφείς” (The Times). Eίναι το έργο που της χάρισε το 1978 το βραβείο Booker.
Εισάγοντας το ελληνικό 1821 σε ένα ευρύτερο χωρικό πλαίσιο, πέραν του συνήθους δυτικοκεντρικού, το βιβλίο αυτό αναδεικνύει εκ νέου και με κριτική ματιά την ιστοριογραφικά παραμελημένη ρωσική/ευρασιατική οπτική. Μελετά τις πολυεπίπεδες διαπολιτισμικές σχέσεις των ελληνόφωνων ορθοδόξων υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη Ρωσική Αυτοκρατορία κατά τη λεγόμενη Εποχή των Επαναστάσεων και εξετάζει τα πολλαπλά νήματα που συνδέουν ένα τοπικό φαινόμενο, την επανάσταση του 1821, με περιφερειακές και παγκόσμιες διαδικασίες. Κεντρική είναι εδώ η έννοια της Αυτοκρατορίας, η οποία προϋποθέτει μεταξύ άλλων τη διεθνική οπτική και προσφέρει μια μεσαία κλίμακα μελέτης μεταξύ τοπικού και παγκόσμιου.
Έτσι η Ρωσία δεν εμφανίζεται μόνο ως μια μεγάλη δύναμη ομόδοξη προς τους εξεγερμένους, αλλά και ως μια υβριδική σύγχρονη αυτοκρατορία, με σημαίνοντα ευρωπαϊκό, ευρασιατικό και παγκόσμιο ρόλο. Ο ρόλος αυτός ως προς τους ελληνόφωνους ορθόδοξους της Υψηλής Πύλης εξετάζεται σε τρεις διαφορετικούς χρόνους: το 1770 (μεγάλη διάρκεια), που είναι η αρχή της ρωσικής παρουσίας στη Μεσόγειο και της βαρύνουσας σημασίας της στις περαιτέρω ιστορικές διεργασίες στην περιοχή· το 1815 (μέση διάρκεια), που σηματοδοτεί τις πολιτικές του Αλέξανδρου Α’ και των στενών του συνεργατών στην οικοδόμηση της μεταναπολεόντειας Ευρώπης· και, τέλος, το πρώτο έτος της Ελληνικής Επανάστασης, το 1821 (συγκυρία), όπου η ρωσική διπλωματία –με δυναμικούς ελληνόφωνους στην υπηρεσία της, όπως ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Αλέξανδρος Στούρτζας και το δίκτυο των ελληνόφωνων ρωσικών προξένων στα επαναστατημένα μέρη– θέτει σε μεγάλο βαθμό τους όρους για την πρόσληψη του αγώνα των Ελλήνων στο διεθνές πεδίο ως ενός εθνικού πολέμου που στοχεύει στην απελευθέρωση από τον «αλλόθρησκο ζυγό».
«Tι έχει ο Γιάννης;»
«Γιατί δε μιλάει;»
«Με ακούει όταν του μιλάω;»
«’Eτσι γεννήθηκε;»
Δεν είναι εύκολο να εξηγήσουμε στα παιδιά τη συμπεριφορά ενός αυτιστικού ατόμου.
Μπορούμε, όμως, παρακολουθώντας τον Γιάννη, ένα μικρό αγόρι με αυτισμό, σε διάφορες φάσεις της καθημερινότητάς του (στο πρωινό ξύπνημα, στο σχολείο, στον δρόμο, στην παιδική χαρά, στο εστιατόριο…) να τους μιλήσουμε για τη διαφορετικότητα, για τις δυσκολίες αλλά και τις δυνατότητες των ανθρώπων στο φάσμα του αυτισμού.
Ας μυήσουμε τα παιδιά στις αξίες της αποδοχής, της συμπερίληψης και του αλληλοσεβασμού, ας τα βοηθήσουμε να ζήσουν σε μια κοινωνία που η διαφορετικότητα δεν είναι αδυναμία.
Περιλαμβάνει πρόσθετο υλικό για γονείς και εκπαιδευτικούς σχετικά με τη συμπεριφορά των ατόμων στο φάσμα του αυτισμού και την κοινωνική αποδοχή τους.
Από τη δημιουργό της σελίδας στο Facebook «Η ζωή μου με τον Γιάννη» με περισσότερους από 130.000 ακόλουθους.
Ο Γιάννης είναι 4 χρονών και είναι αυτιστικός. Ο αυτισμός δεν είναι αρρώστια. Δεν κολλάει όπως η ιλαρά…
Αν δεις με τους φίλους σου ένα αυτιστικό παιδί, εξήγησέ τους γιατί συμπεριφέρεται διαφορετικά.
Μην το κρίνετε, ούτε να το κοροϊδέψετε. Γιατί τώρα ξέρετε «τι έχει ο Γιάννης»!
Απόσπασμα από το βιβλίο
Κατάλληλο για συζήτηση στην τάξη στο πλαίσιο της θεματικής των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων Ενδιαφέρομαι και Ενεργώ – Συμπερίληψη: Αλληλοσεβασμός, διαφορετικότητα
Ελληνική λογοτεχνία
Όταν ο κορυφαίος αρχαιοπώλης στον κόσμο πεθαίνει κάτω από ύποπτες συνθήκες, ξεσπάει μια διαμάχη για το ποιος θα κληρονομήσει τις χιλιάδες αρχαιότητες αμφίβολης νομιμότητας που είχε κρυμμένες σε αποθήκες στη Βρετανία και στην Ελβετία. Ο συνεταίρος και σύντροφός του θα εμπλακεί σε μια σκληρή αντιπαράθεση με την οικογένεια του θύματος και η διαμάχη θα συμπαρασύρει μεγάλα μουσεία και συλλέκτες. Σε αυτή τη δίνη θα βρεθεί τυχαία ο Αλέξης Καρράς, ένας αποτυχημένος δημοσιογράφος στα όρια της κατάθλιψης. Με την έρευνά του στα άδυτα του παγκόσμιου δικτύου αρχαιοκαπηλίας ξαναβρίσκει νόημα στη ζωή του.
Με τους δικούς του δαίμονες παλεύει και ο αδιάφθορος διοικητής της Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας της Ασφάλειας αστυνόμος Γεωργίου. Οι δρόμοι του Καρρά και του Γεωργίου θα συναντηθούν καθώς αναζητούν ένα χρυσό μακεδονικό στεφάνι και μια αρχαϊκή Κόρη. Όσο πλησιάζουν στον στόχο τους, τόσο βυθίζονται σε έναν κόσμο διαφθοράς, ίντριγκας και παρακμής στα μέσα ενημέρωσης, στην αστυνομία, στην πολιτική.
Η Επιχείρηση “Νόστος” είναι ένα μυθιστόρημα για την αρχαιοκαπηλία, τη σκοτεινή πλευρά της Ασφάλειας, τη διαπλοκή των λαμπερών μίντια και το ημίφως των μπαρ της Αθήνας.
Κοινωνιολογία
Η εμφάνιση της Σεξολογίας και η κατασκευή της ανδρικής ομοφυλοφιλίας στην Ευρώπη και την Ελλάδα 1830-1940
Θεωρούμενη για αιώνες ως αμάρτημα και ποινικό αδίκημα, η ανδρική ομοφυλοφιλία παθολογικοποιείται τον 19ο αι. και αποτελεί το αντικείμενο μιας νέας ιατρικής ειδικότητας που αναδύεται στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη: της σεξολογίας. Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται τα κεντρικά ερωτήματα, τα εξηγητικά σχήματα και οι θεραπευτικές προτάσεις που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών σεξολογικών παραδόσεων, καθώς και η σύνδεση εκπροσώπων της σεξολογίας με το κίνημα για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων.
Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα, παρά την πρόσδεσή της στο ευρωπαϊκό ιατρικό πρότυπο, δεν διαπιστώνεται ανάπτυξη της σεξολογίας. Απουσιάζουν από την ελληνόγλωσση βιβλιογραφία ειδικές μελέτες για την ομοφυλοφιλία, ενώ οι σύντομες σχετικές αναφορές σε εγχειρίδια και άρθρα ιατροδικαστικής και ψυχιατρικής παρουσιάζουν αφενός τη γενετήσια ζωή του ανθρώπου ως άρρηκτα συνδεδεμένη με την αναπαραγωγή και αφετέρου τις ομόφυλες σεξουαλικές σχέσεις αποκλειστικά ως ασθένεια. Επιπλέον, στο κοινωνικό πεδίο απουσιάζει ένα ελληνικό κίνημα για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων.
Ένα βιβλίο για τη συγκρότηση της έννοιας της ανδρικής ομοφυλοφιλίας στον ιατρικό λόγο των μέσων του 19ου αι. έως και τον Μεσοπόλεμο, στην Ευρώπη και την Ελλάδα.
Ξένη λογοτεχνία
Μικρή ερωτική εξομολόγηση στο βιβλίο και στη λογοτεχνία.
ΖΕΙΤΕ ΜΕ ΤΟ ΦΟΒΟ μήπως πέσει η βιβλιοθήκη σας και σας πλακώσει ενόσω κοιμόσαστε; Ή υπερβολική συσσώρευση βιβλίων θέτει άραγε σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη της οικογένειάς σας; Ταξινομείτε τα βιβλία σύμφωνα με το θέμα τους, τη γλώσσα, τον συγγραφέα, την χρονολογία έκδοσης, το σχήμα τους ή μήπως με ένα εντελώς διαφορετικό κριτήριο που μόνο εσείς το γνωρίζετε; Μπορεί κανείς να τοποθετήσει πλάι πλάι σ΄ ένα ράφι δύο συγγραφείς που ήσαν θανάσιμα τσακωμένοι μεταξύ τους όσο ζούσαν; Αυτά και άλλα πολλά προβλήματα καλούνται να επιλύσουν οι βιβλιομανείς, τελευταία δείγματα ενός είδους που τείνει να εκλείψει. Αυτοί που, εκτός από το πάθος να έχουν στην κατοχή τους βιβλία, θέλουν επιπλέον και να τα διαβάζουν.
Οι βιβλιοθήκες είναι ζωντανές υπάρξεις που αντικατοπτρίζουν τη περιπλοκότητα του εσωτερικού μας κόσμου. Καταλήγουν συχνά να δημιουργούν ένα λαβύρινθο από τον οποίο, προς μεγάλη πλήν όμως επικίνδυνη απόλαυσή μας, μπορεί κάλλιστα να μη βγούμε ποτέ.
Σ’ αυτή τη μικρή πραγματεία με θέμα την τέχνη να συμβιώνει κανείς μ’ έναν εξαιρετικά μεγάλο αριθμό βιβλίων, εμφανίζονται, μεταξύ άλλων, ο Πεσσόα που επιχειρεί να γίνει βιβλιοθηκάριος, ο Ματίς που θέτει υποψηφιότητα για «επόπτης του δικαίου των φτωχών», ή ακόμη ο πλοίαρχος Άχαμπ και το μυστήριο του ποδιού που του έφαγε ο Μόμπυ Ντίκ. Στην πραγματικότητα, οι δεκάδες χιλιάδες σελίδες που καταλαμβάνουν τα ράφια μας κατοικούνται από ολοζώντανα φαντάσματα, τα οποία, έτσι και τα συναντήσουμε στο δρόμο μας, δεν μας αφήνουν πια ποτέ.