Πού να το φανταζόμουν, όταν ο φίλος μου Σούλης Παπαθεοδώρου μου έδινε τις πρώτες καρτ ποστάλ της Σαντορίνης, όπως αργότερα και ο καλός μου φίλος Μάνος Χαριτάτος, ότι ανάμεσά τους θα υπήρχαν και της Nelly’s, μυθικής φωτογράφου για όσους ασχολήθηκαν με τα νεοελληνικά πράγματα. Σκοπός του Αρχείου μας είναι να εκδώσει σε βιβλίο επιλεγμένες αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες της Σαντορίνης, από κει που τελειώνουν οι γκραβούρες των περιηγητών κι αρχίζουν οι περιηγητές με τη φωτογραφική μηχανή, μέχρι το σεισμό του 1956, που ήταν καθοριστικός, όπως φαίνεται, για την εξέλιξη του νησιού. Όταν αργότερα γνώρισα τη Nelly’s και μου χάρισε τις φωτογραφίες της τής Σαντορίνης, σκέφτηκα ότι η ποιότητα και η ποικιλία ήταν τέτοια που θα μπορούσε να γίνει ένα ξεχωριστό βιβλίο. Είναι τελικά αυτό που κρατάτε στα χέρια σας. Ευχαριστώ θερμά το Μουσείο Μπενάκη που μας επέτρεψε να γίνουν αναπαραγωγές από τα αρνητικά της Nelly’s σε γυάλινη πλάκα, που μου εμπιστεύτηκε η ίδια η φωτογράφος, και βέβαια τις κυρίες Φανή Κωνσταντίνου και Ρούλα Μηχαηλίδου για τη βοήθειά τους. Δεν ξεχνώ τη συμβολή των φίλων μου Μαργαρίτας και Θόδωρου Σαμούρκα, όπως επίσης και του Θανάση Μαρτίνου. Χάρη σ’ όλους αυτούς και στην φροντίδα της Λούσης Μπρατζιώτη έγινε πραγματικότητα ένα παιδικό όνειρο, όταν έβλεπα σε φιλικά σπίτια τις «ωραίες της εποχής», φωτογραφημένες από την Nelly’s. Δημήτρης Τσίτουρας.
Ισλάμ Ισσά
Μια πρωτότυπη, έγκυρη και γεμάτη ζωντάνια πολιτισμική ιστορία της πρώτης σύγχρονης πόλης, από την προ-ομηρική εποχή μέχρι σήμερα.
Με πηγή έμπνευσης τις ιστορίες του Ομήρου και τις δικές του φιλοδοξίες για τη δημιουργία αυτοκρατορίας, ο Μέγας Αλέξανδρος συνέλαβε την ιδέα μιας πόλης στην αραιοκατοικημένη αιγυπτιακή ακτή. Δεν έζησε για να δει την οικοδομημένη Αλεξάνδρεια, αλλά το όραμά του για μια λαμπρή μεγαλούπολη, που θα υμνούσε τη μάθηση και την ποικιλομορφία, υλοποιήθηκε γρήγορα και υπάρχει ακόμη και σήμερα. Στην Αλεξάνδρεια, στο σταυροδρόμι της Αφρικής, της Ευρώπης και της Ασίας, συναντήθηκαν σπουδαίοι πολιτισμοί. Έλληνες και Αιγύπτιοι, Ρωμαίοι και Εβραίοι δημιούργησαν μια παγκόσμια πρωτεύουσα της γνώσης, η οποία άσκησε τεράστια επιρροή. Η επινοητική συνεργασία των πολιτών της διαμόρφωσε τη σύγχρονη φιλοσοφία, τις επιστήμες, τη θρησκεία και πολλά άλλα. Σε κατοπινές μάχες μεταγενέστερες αυτοκρατορίες, από τους Άραβες και τους Οθωμανούς μέχρι τους Γάλλους και τους Βρετανούς, διεκδίκησαν την πόλη, αλλά το πνεύμα ανεξαρτησίας της Αλεξάνδρειας είναι ανθεκτικό.
Στην ευρεία βιογραφία της μεγάλης πόλης ο Ισλάμ Ισσά μας οδηγεί σε ένα ταξίδι μέσω χιλιετιών, γεμάτο υψηλές ιδέες, κτηνώδεις τραγωδίες και επιφανή πρόσωπα, από την Κλεοπάτρα μέχρι τον Ναπολέοντα. Από τις ταπεινές καταβολές της μέχρι τα ιλιγγιώδη ύψη στα οποία έφτασε και έως τις σημερινές περιπέτειές της, η Αλεξάνδρεια μας αφηγείται τη συναρπαστική ιστορία αυτής της σπουδαίας και διαχρονικής πόλης.
Συνδυάζοντας την εμβριθή έρευνα
με τον μύθο και τη λαϊκή παράδοση,
το βιβλίο αυτό αποτελεί μια έγκυρη ιστορία της πόλης που διαμόρφωσε
τον σύγχρονο κόσμο μας.
Όμηρος
Τα περισσότερα, ιστορικά και γραμματολογικά, συμφραζόμενα της ομηρικής Ιλιάδας παραμένουν ή αδιάγνωστα ή υποθετικά. Τίποτε βέβαιο δεν ξέρουμε για τον ποιητή της (ή τους ποιητές της): ούτε πότε έζησε ακριβώς ούτε που έζησε και έδρασε ούτε καν πώς λεγόταν. Ίσως γεννήθηκε σε κάποια πόλη της παράλιας Μικράς Ασίας ή σε κάποιο παράκτιο νησί της.
Η Ιλιάδα πιθανολογείται ότι συντάχθηκε στα μέσα περίπου του όγδοου προχριστιανικού αιώνα ότι η Οδύσσεια ακολούθησε, εν γνώσει μάλλον της Ιλιάδας, στα τέλη του ίδιου αιώνα. Τα δύο έπη προϋποθέτουν πάντως μακρά προφορική παράδοση, που την καλλιέργησαν κάποιοι εμπνευσμένοι αοιδοί, οι οποίοι εξελίχτηκαν σε ραψωδούς. Σ’ αυτή την προφορική παράδοση χρωστούν τα ομηρικά έπη λίγο-πολύ: το μύθο τους και τα κύρια πρόσωπά τους σίγουρα τον εξάμετρο και τη γλώσσα τους τους επαναλαμβανόμενους λογοτύπους (άλλως πως: φόρμουλες), τις τυπικές σκηνές, τα τυπικά τους θέματα και μεγαθέματα. […]
Γκουρμπετελλί Ερσόζ
Από παλιά τα βουνά ήταν μέσα στην καρδιά μου, αλλά κατάλαβα ότι πόλεμος σημαίνει να κεντήσω την καρδιά μου στα βουνά.
Δεν μπορεί να υπάρξει πόλεμος χωρίς το φόβο.
Ο πόλεμος δεν είναι ζωή στον κήπο με τα ρόδα, αλλά προσπάθεια συνέχισης της ζωής μέσα στην πυρίτιδα και στο αίμα”.
Tο ΚΕΝΤΗΣΑ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ. Ημερολόγιο μιας Κούρδισσας αντάρτισσας, 1995-1997 της Γκουρμπετελλί Ερσόζ είναι ένα χρονικό του αγώνα για ανεξάρτητο Κουρδιστάν και ταυτόχρονα μια επιτόπια μαρτυρία ως απάντηση στην παραπληροφόρηση του κράτους της Τουρκίας και των συμμάχων του.
Η Γκουρμπέτ, η Ξενιτοπούλα, αφηγείται μάχες, γράφει ποιήματα, αποδύεται σε στοχασμούς και αυτοκριτική. Το γράψιμο του ημερολογίου είναι για εκείνη, αφενός, πράξη πολιτική και προσωπική, που της επέτρεψε την ακατέργαστη καταγραφή των γεγονότων μιας ιστορίας που δεν θα δημοσιευθεί ποτέ επίσημα, και, αφετέρου, ευκαιρία να εκφράσει τα όνειρά της, τις πεποιθήσεις της, να διατυπώσει τις αναλύσεις και τις αμφιβολίες της.
Το Ημερολόγιο της Γκουρμπέτ μας δίνει επίσης τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε τη διαμόρφωση μιας μαχήτριας, να διαπιστώσουμε και να εξερευνήσουμε τα παρακείμενα και τις αντιφάσεις του ένοπλου αγώνα, και, κυρίως, να συντροφέψουμε τις αντάρτισσες γυναίκες και να σφυρηλατήσουμε το ρόλο τους σε ένα τέτοιο πλαίσιο.
Η κατασκευή ενός αρχείου μνήμης in situ μας είναι απαραίτητη στο να χαρτογραφούμε και να συνοδεύουμε τους πολιτικούς αγώνες.