Φιλοσοφία
Από έναν ευφυή νέο ιστορικό, ένα πολύχρωμο ταξίδι σε 7.000 χρόνια και 26 πόλεις του κόσμου, το οποίο παρουσιάζει πώς η αστική διαβίωση υπήρξε το κίνητρο και το λίκνο για τις μεγαλύτερες καινοτομίες της ανθρωπότητας.
Στις διακόσιες χιλιετίες της ύπαρξής μας τίποτα δεν μας έχει διαμορφώσει πιο βαθιά από την πόλη.
Ο ιστορικός Ben Wilson, συγγραφέας βραβευμένων best sellers, αφηγείται τη μεγάλη, ένδοξη ιστορία του τρόπου με τον οποίο η ζωή στην πόλη επέτρεψε την ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού.
Ξεκινώντας με την Ουρούκ, την πρώτη πόλη του κόσμου, που χρονολογείται από το 4.000 π.Χ. και απεικονίζεται στο Έπος του Γκιλγκαμές, μας δείχνει ότι οι πόλεις δεν ήταν ποτέ μια ανάγκη, αλλά, όταν δημιουργήθηκαν, η εγγύτητά τους οδήγησε σε άνθηση των επιτευγμάτων του ανθρώπου, δημιουργώντας νέα επαγγέλματα, νέες μορφές τέχνης, λατρείας και εμπορίου – όλα αυτά που συνθέτουν τον πολιτισμό.
Ξεναγώντας τους αναγνώστες σε διάσημες πόλεις σε μια περίοδο που καλύπτει πάνω από 7.000 χρόνια, ο Wilson αποκαλύπτει τις καινοτομίες καθεμίας: την ενασχόληση με τα κοινά στην Αγορά της Αθήνας, το παγκόσμιο εμπόριο στη Βαγδάτη του 9ου αιώνα, τα οικονομικά στα καφέ του Λονδίνου, τις οικιακές ανέσεις στην καρδιά του Άμστερνταμ.
Ζωντανό, ευφυές, ευκολοδιάβαστο, το Metropolis είναι μια υπέροχη περιήγηση στα ανθρώπινα επιτεύγματα.
Ιστορία
Συζητάμε για την άνοδο των ναζί εντελώς αποστασιοποιημένα, σαν μια υπόθεση του παρελθόντος που δεν μας αφορά. Θεωρούμε δεδομένο ότι οι Γερμανοί του 1930 ήταν πολύ διαφορετικοί από εμάς και το γεγονός ότι αντιλαμβανόμαστε τα λάθη τους επιβεβαιώνει την ανωτερότητά μας.
Κι όμως, ισχύει ακριβώς το αντίθετο.
Γιατί καταλύθηκε τόσο γρήγορα και τόσο ολοσχερώς η δημοκρατία στη Γερμανία τη δεκαετία του ’30; Πώς επέτρεψε μια δημοκρατική κυβέρνηση στον Αδόλφο Χίτλερ να αδράξει την εξουσία; Στον “Θάνατο της Δημοκρατίας”, ο Benjamin Carter Hett δίνει τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα και η ιστορία που αφηγείται αφήνει ανησυχητικούς απόηχους για τη δική μας εποχή, αποδεικνύοντας πόσα κοινά έχουμε τελικά με τους Γερμανούς του 1930.
Αποκαλύπτει τη μυωπική στάση που υιοθέτησαν οι συντηρητικοί Γερμανοί πολιτικοί πιστεύοντας πως ο Χίτλερ και οι οπαδοί του θα προθυμοποιούνταν να τους υποστηρίξουν, παραγνωρίζοντας ότι οι προσπάθειές τους να χρησιμοποιήσουν τους ναζί εξυπηρετούσαν εντέλει τον Χίτλερ. Κατ’ αυτόν τον τρόπο του παρέδωσαν εκούσια τα εργαλεία για να μετατρέψει τη Γερμανία σε μια στυγερή δικτατορία.
Όντας κορυφαίος μελετητής της Γερμανίας του εικοστού αιώνα και χαρισματικός αφηγητής, ο Benjamin Carter Hett μας δίνει ένα ηχηρό μάθημα για την εποχή μας, καθώς η δημοκρατία βρίσκεται και πάλι στις επάλξεις και το τραγούδι των Σειρήνων των απανταχού «νταήδων» φαίνεται να ηχεί ολοένα και πιο δυνατά.
Ξένη λογοτεχνία
Αυτή είναι η ιστορία του Σίνγκερ του μουγγού, που ζει τη μοναχική ζωή του σε μια μικρή πόλη του αμερικανικού Νότου. Και η ιστορία των ανθρώπων που βρίσκουν παρηγοριά στην καλοσύνη του, κι έρχονται να του εκμυστηρευτούν τα προβλήματα και τα όνειρά τους. Όπως η Μικ, το αγοροκόριτσο που θέλει να γίνει πιανίστρια· ο μαύρος γιατρός Κόπλαντ, που παλεύει για την αξιοπρέπεια της φυλής του· ο Μπιφ Μπράνον, ο φιλοσοφημένος εστιάτορας· και ο Μπλάουντ, ο αλκοολικός συνδικαλιστής. Καθένας δίνει τον δικό του αγώνα, αλλά όλοι ονειρεύονται το ίδιο πράγμα: να αποτινάξουν τα δεσμά της μοναξιάς.
Στον κόσμο της McCullers, όμως, έναν κόσμο υπαρξιακής αγωνίας και ανεπούλωτου ψυχικού τραύματος, η καρδιά κυνηγάει μονάχη…
Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα, το πρώτο της Carson McCullers, που την καθιέρωσε μεμιάς ως μία από τις σημαντικότερες φωνές της αμερικανικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα.
Πολιτική
Στη Μέση Ανατολή, τα πελώρια οχυρά δύο άσπονδων εχθρών, του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, δεσπόζουν το ένα αντίκρυ από το άλλο στον Περσικό Κόλπο. Νότια του Ειρηνικού, η Αυστραλία είναι παγιδευμένη ανάμεσα στα δύο ισχυρότερα έθνη της εποχής μας: τις ΗΠΑ και την Κίνα. Στη Μεσόγειο, η Ελλάδα και η Τουρκία είναι παγιδευμένες σε μια διένεξη που θα μπορούσε να αναζωπυρωθεί με βίαιο τρόπο αύριο κιόλας. Καλώς ήρθατε στη δεκαετία του 2020.
Το παγκόσμιο best seller του Tim Marshall, Αιχμάλωτοι της Γεωγραφίας, μας έδειξε πώς οι επιλογές κάθε έθνους περιορίζονται/καθορίζονται/προσδιορίζονται από τα βουνά, τα ποτάμια, τις θάλασσες και τα τείχη. Από τότε η γεωγραφία μπορεί να μην άλλαξε, όμως έχει αλλάξει ο κόσμος.
Σε αυτό το νέο αποκαλυπτικό βιβλίο, ο Marshall μας ταξιδεύει σε 10 περιοχές που καθορίζουν την παγκόσμια πολιτική σκηνή και την ισορροπία δυνάμεων. Ανακαλύψτε γιατί η ατμόσφαιρα της Γης είναι το επόμενο πεδίο μάχης, γιατί η μάχη για τον Ειρηνικό ξεκινά τώρα και η επόμενη μεταναστευτική κρίση της Ευρώπης είναι πολύ πιο κοντά από όσο νομίζουμε.
Σε δέκα κεφάλαια, που καλύπτουν την Αυστραλία, το Σαχέλ, την Ελλάδα, την Τουρκία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ιράν, την Αιθιοπία, τη Σαουδική Αραβία, την Ισπανία και το Διάστημα, δοσμένα με τη χαρακτηριστική οξύνοια και διορατικότητα του Marshall, προσφέρεται στον αναγνώστη μια διαφωτιστική και συναρπαστική εξερεύνηση της δύναμης της γεωγραφίας στη διαμόρφωση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος της ανθρωπότητας.
Ξένη λογοτεχνία
Ξάπλωσα στο σκοτεινό δωμάτιο νιώθοντας απεγνωσμένη λύπη για τον εαυτό μου. Η επιλεκτική αμνησία μου δεν βοηθά τα φαντάσματα της μνήμης να συναρμολογήσουν τη μέρα του ατυχήματος.
Από εκείνο το καλοκαίρι θυμάμαι…
Να ερωτεύομαι τον Γκατ.
Το τριαντάφυλλό του για τη Ρακέλ και τη νύχτα μου γεμάτη κρασί και θυμό.
Το νυχτερινό κολύμπι.
Να φιλάω τον Γκατ στη σοφίτα.
Την κούνια από λάστιχο αυτοκινήτου, το υπόγειο, το περιμετρικό μονοπάτι.
Τον Γκατ να με βλέπει να αιμορραγώ.
Το χέρι της Μίρεν να κρατάει ένα δοχείο με βενζίνη.
Τα πόδια του Τζόνι να τρέχουν κατεβαίνοντας προς το λεμβοστάσιο.
Και εμάς τους τέσσερις Ψεύτες να γελάμε.
Εγώ, ο Τζόνι, η Μίρεν και ο Γκατ.
Ποιοι ήμασταν;
Πού ήμασταν;
Δεν ξέρω…
Ξένη λογοτεχνία
Αν έχετε γοητευτεί από την εξαίσια σειρά «Babylon Berlin» με την ατμόσφαιρα του Βερολίνου του Μεσοπολέμου, τα κουστούμια και τα μέρη με την αρ νουβό αισθητική, σκοτεινά και ιδανικά για ένα αστυνομικό της εποχής, τότε αυτό είναι το βιβλίο σας.
Εξάλλου, στις περιπέτειες του αστυνόμου Γκέρεον Ρατ βασίστηκε η σειρά που έχει αποκτήσει ήδη το δικό της φανατικό κοινό. Η ιστορική έρευνα που έχει φέρει εις πέρας ο γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας είναι εξίσου θαυμαστή με την ικανότητά του να ανατέμνει κόσμους ξεχασμένους, αλλά καθόλα ολοζώντανους.
Για την ακρίβεια, το Βερολίνο περιγράφεται με ενάργεια από έναν συγγραφέα που δεν ξεχνά ότι πρώτη του μέριμνα είναι να φέρει εις πέρας μια σειρά αστυνομικών υποθέσεων‒ διόλου τυχαίος ο τίτλος, αφού στη βερολινέζικη αστυνομική αργκό «βρεγμένο ψάρι» σημαίνει «ανεξιχνίαστη υπόθεση», ενώ πρωταγωνιστής είναι πάντα ο φιλόδοξος αστυνομικός, ο οποίος θα πρωταγωνιστήσει και στα επόμενα βιβλία του Kutscher, Γκέρεον Ρατ, που έχει έρθει στο Βερολίνο για να εξιχνιάσει όχι μόνο ένα συγκεκριμένο έγκλημα αλλά και ένα κύκλωμα δοσίλογων, παρακρατικών, ναζί σε άνοδο και κομμουνιστών κατασκόπων, εμπλεκόμενων σε δολοπλοκίες και εμπορία όπλων, σε ένα σκηνικό που επέτρεψε στη βία να πάρει κεφάλι και στους πρωταγωνιστές να γίνουν μαρτυρικοί ήρωες της αρχής του τέλους της πολύπαθης Δημοκρατία της Βαϊμάρης.
Με μια πρωτοποριακή προσέγγιση που απευθύνεται τόσο στον μελετητή όσο και στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, ο συγγραφέας διερευνά τη διάρθρωση της αγοράς του έρωτα στην αρχαία Αθήνα, εξετάζοντας στοιχεία που αφορούν την οικονομική και κοινωνική ιστορία, αλλά και την ιστορία του φύλου και του δικαίου, βασισμένος στις πηγές.
Έτσι, μέσα από περιπτώσεις γυναικών που διηύθυναν επιχειρήσεις πορνείας, οι οποίες συχνά διατηρούνταν από γενιά σε γενιά, σε μητρογραμμική βάση, εξετάζεται ο ρόλος που διαδραμάτισε το ανθηρό εμπόριο του έρωτα στην αθηναϊκή κοινωνία.
Η χαρτογράφηση της Ιστορίας του κόσμου από την Ακκαδική Αυτοκρατορία ως τη σύγχρονη Αμερική, μέσα από τις ιστορίες των δέκα μεγαλύτερων αυτοκρατοριών του. Συνδυάζοντας το εντυπωσιακό εύρος γνώσης και την ακρίβεια των στοιχείων με την αριστοτεχνική γραφή, ο συγγραφέας εντοπίζει συσχετισμούς μέσα σε τέσσερις χιλιετίες, ρίχνοντας φως σε σημαντικούς πολιτισμούς, είτε παλιότερους, όπως οι Μογγόλοι και η Δυναστεία των Γιουάν, οι Αζτέκοι και οι Οθωμανοί, είτε πιο σύγχρονους, όπως οι μεγάλες αυτοκρατορίες, η βρετανική, η ρωσική, και κατόπιν σοβιετική, και η αμερικανική.
Πάνω απ’ όλα, το βιβλίο αποκαλύπτει πώς η ανθρώπινη φιλοδοξία για αυτοκρατορικό μεγαλείο εκπορεύεται πάντα από τη φαντασίωση μιας ουτοπίας και από το όνειρο για αθανασία. Και εφόσον κάθε αυτοκρατορία εμπεριέχει τους σπόρους της ίδιας της καταστροφής της, σε τι συνίσταται η όποια κοινωνική πρόοδος; Ποιος ωφελείται και ποιος ζημιώνεται από αυτήν; Ο Paul Stathern μας υπενθυμίζει ότι η πρόοδος της ανθρωπότητας προσλαμβάνει πολλές και διάφορες μορφές και ότι τα συστήματα που θεωρούμε σήμερα δεδομένα δεν προδιαγράφουν απαραίτητα τη μελλοντική πορεία του πολιτισμού.
Ξένη λογοτεχνία
Οι αμφίρροπες δυνάμεις της οικογένειας και του κοινωνικού περιβάλλοντος, ο θρήνος της απώλειας, οι θεραπευτικές ιδιότητες της τέχνης, ο εθισμός, η καθοριστική δύναμη της στιγμής, η παρακμή του αμερικανικού ονείρου τη μετά την 9/11 εποχή: είναι πολλά τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται η Ντόνα Ταρτ στο μνημειώδες, βραβευμένο με Πούλιτζερ το 2014, τρίτο μυθιστόρημά της. Μέσα στις σχεδόν 1.000 σελίδες του, όμως, είναι η έννοια της φιλίας και οι διαφορετικές της εκφάνσεις που διαπερνούν τη ραχοκοκαλιά του. Ο κεντρικός χαρακτήρας του, Θίο Ντέκερ, αναπτύσσει, όπως όλοι μας, φιλίες διαφορετικού ειδικού βάρους κατά τη διάρκεια της εφηβείας και της νεότητάς του. Όλες αυτές οι όψεις της φιλίας παρουσιάζονται εντελώς αρχετυπικά από την Ταρτ, και μάλιστα όχι σαν απλά υποκατάστατα του οικογενειακού ελλείμματος, αλλά ως αυθύπαρκτες σχέσεις που συνδέουν ετερόκλητους ανθρώπους. Η αγνή, σχολική φιλία του με τον Άντι Μπάρμπουρ είναι αυτή που θα του δώσει την πρώτη του κοινωνική ώθηση, μετά τον αιφνίδιο θάνατο της μητέρας του. Το βραχύβιο μητρικό υποκατάστατο της αγέρωχης κυρίας Μπάρμπουρ σχεδόν θα αντιστραφεί στη συνέχεια, μετά τον θάνατο του Άντι, που θα φέρει στην επιφάνεια την ευάλωτη πλευρά της. Η γνωριμία του με τον Χόμπι θα τον εμπνεύσει επαγγελματικά, καθώς ο αντικέρ θα λειτουργήσει ως μέντορας για το μέλλον του. Τα συναισθήματά του για την Πίπα, που τον στοιχειώνουν επί σειρά ετών, δεν θα μπορέσουν τελικά, λόγω του κοινού τραυματικού βιώματος, να εξελιχθούν σε ερωτική σχέση.
Είναι όμως η αδελφική, περίπλοκη, βαθιά φιλία του Θίο με τον Μπόρις που μας έρχεται πρώτη στο μυαλό όταν ανατρέχουμε ξανά στην Καρδερίνα. Όπως είχε γράψει και η κορυφαία κριτικός των «New York Times», Μιτσίκο Κακουτάνι, χαρακτηρίζοντάς την «ντικενσιανό μυθιστόρημα», «ο Μπόρις είναι ο Artful Dodger στον Όλιβερ Τουίστ του Θίο […], [δύο χαρακτήρες που] θα λάβουν τη θέση τους στο πάνθεον των κλασικών σχέσεων φιλίας, δίπλα στον Λόρελ και τον Χάρντι, τον Βλαντιμίρ και τον Εστραγκόν (σ.σ. από το Περιμένοντας τον Γκοντό του Μπέκετ), τον Μέισον και τον Ντίξον του Πίντσον». Κι αν ο Μπόρις μπορεί σε μια πρώτη, εύκολη ανάγνωση να φαντάζει ως η «κακή επιρροή» που οδηγεί τον Θίο σταδιακά στον εθισμό και στο έγκλημα, το κλασικό αντίβαρο, δηλαδή, στην έλλειψη οικογενειακής προσοχής και στο τραύμα, η αλήθεια είναι ότι μάλλον τον βοηθά να επιβιώσει και λειτουργεί ως το έναυσμα για απελευθέρωση, καθώς η σχέση τους θεμελιώνεται σταδιακά από βαθιά αγάπη και ανάγκη για επαφή. Ακόμα και όταν προκύπτει η προδοσία του Μπόρις, είναι τόσο ισχυρά θεμελιωμένο αυτό που έχουν, τόσο άνευ όρων η αγάπη που τους συνδέει, που δεν θα μπορούσε παρά να ακολουθήσει μια ιδιότυπη, επεισοδιακή κάθαρση, παρά το στερεότυπο που θέλει τις φιλίες να διαλύονται πιο εύκολα από τις οικογενειακές σχέσεις.
Αλέξανδρος Διακοσάββας