Ποίηση
ΗΜΕΡΑ
Καταλαβαίνω τη μέρα απ’ το στόμα,
απ’ το πώς τρέχει το νερό στον νιπτήρα,
απ’ το πώς συνδυάζεται το κρασί της περασμένης βραδιάς
με την κολλημένη στον πίσω γομφίο οδοντόπαστα.
Κι όμως δεν ήταν πάντα έτσι ανθρώπινη η μέρα μου,
ο ξυπνητός μου ήλιος,
αφού δεν περίμενε ούτε καν την αυγή
για να κοκκινίσει τα σκοτεινά παντζούρια
και τις αναλαμπές των τζαμιών.
Πες ότι οι μέρες τότε ήσαν αμίμητες,
έτοιμες να εφορμήσουν απ’ τον τάφο των σεντονιών
και τις ομίχλες που τύλιγαν στη μακαριότητά τους
τα χαλιά, τα υπνοδωμάτια, τις κορνίζες.
Πες καλύτερα ότι οι μέρες εκείνες
για πρώτη φορά έσπρωχναν προς τα πίσω
χοντρά ρούχα, φατνώματα και πόρτες
που δεν είχαν αριθμούς σπιτιών
ούτε σούπες ρυθμισμένες για το κρύο
παρά οκτάωρα μελετηρών παιδιών
με εξασφαλισμένο το οικονομικό τους μέλλον.
Ο Δάντης, ο Πετράρχης και ο Φόσκολος συγγενεύουν εκλεκτικά στο ιταλόγλωσσο έργο του Σολωμού με καίριες απηχήσεις του Ομήρου, του Σαίξπηρ και του Σίλλερ. Τερτσίνες, σονέτα, οκτάβες και ωδές, ποιήματα σοβαρά και σατιρικά, τελειωμένα ή σωσμένα σε κατάσταση σχεδιάσματος, ποιήματα ερωτικά, επικαιρικά και ευκαιριακά, συνθέσεις θρησκευτικής πνοής και βαθυστόχαστα δοκίμια απαρτίζουν το σώμα μιας σπουδαίας δημιουργίας, που ξεκίνησε να στήνεται από τα νεανικά χρόνια του ποιητή στην Ιταλία, συνεχίστηκε με την επάνοδό του στη Ζάκυνθο και έφτασε στο αποκορύφωμα της στην Κέρκυρα κατά την τελευταία δεκαετία της ζωής του.
Η έρρυθμη και έμμετρη μετάφραση των ποιημάτων αυτών υποτείνεται ως πρόταση από την κατ’ εξοχήν σολωμική ιδέα του «in modo misto genuino», δηλαδή αρθρώνεται «εις είδος μιχτό αλλά νόμιμο». Η παρούσα έκδοση με τα μεταφράσματα όλων των ιταλικών έργων του Σολωμού είναι αμιγώς ποιητική και έχει επιτελεσθεί προγραμματικώς και ενσυνειδήτως κατά μίμηση του ελληνόγλωσσου ποιητικού έργου του: σαν να εκτελείται παλιό μουσικό έργο σήμερα με όργανα εποχής.
Τα ποιήματα που έκαναν τον Όσιαν Βουόνγκ διάσημο σε όλο τον κόσμο και του χάρισαν το σημαντικότερο βραβείο αγγλόφωνης ποίησης, το T.S. Eliot, σε ηλικία μόλις 27 ετών.
Ο Φίλιπ Λάρκιν (1922-1985) είναι χωρίς αµφιβολία ένας από τους κορυφαίους Άγγλους ποιητές της µεταπολεµικής περιόδου, και σίγουρα ο πιο δηµοφιλής. Αν και ολιγογράφος, κατάφερε να καθιερωθεί ως η πιο αυθεντική και στιβαρή φωνή της γενιάς του. Ο ανά χείρας τόµος περιέχει πενήντα ποιήµατα, µια εκτενή επιλογή όχι µόνο από τις τέσσερις συλλογές που δηµοσίευσε ο Λάρκιν στη διάρκεια της ζωής του, αλλά και από τα αθησαύριστά του. Ανάµεσα στα ποιήµατα αυτά συγκαταλέγονται µερικά από τα πιο γνωστά και αξιοµνηµόνευτα, όπως το «Ένας τάφος των Άραντελ», «Ψηλά παράθυρα», «Ας είναι αυτός ο στίχος», «Annus Mirabilis» και «Εωθινό τραγούδι». Τα ποιήµατα του Λάρκιν διακρίνονται για τη σφιχτή δοµή τους, την άρτια τεχνοτροπία τους –την ιδιοφυή χρήση της οµοιοκαταληξίας σε λόγο απολύτως φυσικό και ανεπιτήδευτο–, το στωικό χιούµορ τους, που πολλές φορές µετατρέπεται σε ανηλεή αυτοσαρκασµό, αλλά και τον βαθύ σκεπτικισµό τους, που φτάνει στα όρια της ακραίας απαισιοδοξίας. Όπως σηµειώνει χαρακτηριστικά ένας άλλος σηµαντικός ποιητής, ο Αµερικανός Ρόµπερτ Λόουελ, «η ποίηση του Λάρκιν κάνει τους άλλους ποιητές να µοιάζουν παρωχηµένοι. Υπήρξε ανανεωτής της ποιητικής τέχνης. Καµία τεχνοτροπία ή ποιητική σχολή δε θα µπορούσε να έχει δώσει στις λέξεις του τέτοια σπαραχτική δύναµη».
Εκτός από ποιήµατα ο Λάρκιν δηµοσίευσε δύο µυθιστορήµατα, έναν τόµο µε δοκίµια για την τζαζ, και υπήρξε ο επιµελητής της ανθολογίας The Oxford Book of Twentieth Century English Verse (1973), έργο που φανερώνει την ισχυρή αγάπη του Λάρκιν για την ποίηση του Γ. Μπ. Γέιτς, του Τόµας Χάρντυ και του Γ. Χ. Ώντεν. Δικαίως έχει χαρακτηριστεί «ο πλέον Άγγλος των Άγγλων ποιητών», αφού πολλά ποιήµατά του καυτηριάζουν τα ήθη της χώρας του, αλλά ταυτόχρονα εκθειάζουν τη µοναδικότητα της πολιτισµικής της παράδοσης.
Ποίηση
Ο Γουίσταν Χιου Ώντεν υπήρξε ο σημαντικότερος ποιητής της γενιάς του. Εισήγαγε την καθημερινή γλώσσα στην αγγλική ποίηση γράφοντας στίχους πολιτικούς και στοχαστικούς, δραματικούς και τολμηρούς. Μαρξιστής αρχικά κι έπειτα χριστιανός, παραδοσιακός και ριζοσπάστης, άπατρις και οικουμενικός, αταλάντευτα αντιφασίστας, ο Ώντεν υπήρξε δημιουργός κατεξοχήν ηθικός.
Έζησε στο μεσοπολεμικό Βερολίνο, συμμετείχε στον Ισπανικό Εμφύλιο και από το 1939 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη. Σε συνεχή εγρήγορση, αντιρομαντικός και στοχαστικός, υπήρξε, πάνω απ’ όλα ποιητής με απαράμιλλη τεχνική, αφού μελέτησε εξαντλητικά όλα τα είδη, τις φωνές και τις μορφές της αγγλικής στιχουργικής παράδοσης αλλά και το ύφος των τραγουδιών του αγγλικού μιούζικ χoλ και του βερολινέζικου καμπαρέ, των αμερικανικών μπλουζ και του μπρεχτικού θεάτρου.
Η έκδοση περιλαμβάνει 19 αντιπροσωπευτικά ποιήματα από όλο το έργο του Ώντεν, μεταφρασμένα από τον Ερρίκο Σοφρά, με τη γλωσσική και υφολογική ακρίβεια και με τη συναισθηματική ένταση που χαρακτηρίζει όλες του τις μεταφραστικές εργασίες.
Ποίηση
Ο τίτλος της συλλογής δηλώνει την υποκείμενη φιλοσοφία που εκφράζεται μέσα από αυτά τα ποιήματα: ότι η επίγεια ευτυχία είναι, ή θα έπρεπε να είναι, εφικτή, αλλά μας την αρνούνται ο ρατσισμός, ο μισογυνισμός, η βία και η καταπίεση από την κορυφή της ταξικής πυραμίδας.
Ο Φορητός Παράδεισος δεν αντιπροσωπεύει τη ματαιότητα της συσσώρευσης υλικών αγαθών αλλά τη χαρά της ανοικτότητας των ανθρώπων, τους τόπους, τις απολαύσεις των αισθήσεων και τις ανταμοιβές από τις τέχνες του λόγου, του ήχου και της εικόνας, εν ολίγοις μια «ακόρεστη πείνα» για τη ζωή.
Τα ποιήματα αποτυπώνουν έναν έντονο θυμό ενάντια στην αδικία, όπως και την αγάπη του Roger Robinson για τους ανθρώπους, το χιούμορ, την περιέργεια και τη γενναιοδωρία του πνεύματός τους. Η συλλογή Ένας φορητός παράδεισος τιμήθηκε το 2019 με το υψηλού κύρους βραβείο για την ποίηση T. S. Eliot.
LiFO Βιβλία
θέλω να με πας στα πανηγύρια *
Σ’ αυτά τα τριήμερα που τραγουδάει η Ξανθή Περράκη ακόμη κι όταν δεν τραγουδάει, με χάρτινα τραπεζομάντιλα μες στη λίγδα, να καθίσουμε κάτω απ’ τα ηχεία, να μην ακούς αυτά που σου λέω και να μην καταλαβαίνω αυτά που μου λες. Να είναι της Παναγιάς ανήμερα και να ’χει κλάψει η εικόνα και να ’χουν βγει τα φιδάκια να γλείψουν τα δάκρυα και να ’χουν μοσχοβολήσει τα κρινάκια. Όλα να ’ναι νάι νάι νάι κι εσύ ο πιο Παναγιώτης, γιατί θα σ’ έχω ξεματιάσει αποβραδίς με λάδι και αλάτι και θ’ αστράφτεις σαν πάλκο. Κι όλο θα φέρνεις μπίρες κουτάκια με το εύκολο άνοιγμα και θα με ταΐζεις λουκάνικα με πράσο μέχρι ν’ ανοίξει το στομάχι απ’ την τόση ευτυχία και να πεταχτούν οι λέξεις που έκρυβα πρόχειρα στους πεπτικούς σωλήνες και σ’ άλλες θαλάσσιες σπηλιές. Και μπίρα την μπίρα, ηχείο το ηχείο, γαρίφαλο το γαρίφαλο, τίποτε δεν θα ’ναι ακριβώς το ίδιο. Θα λέμε ότι έχουμε ονομαστική και μας λένε Μαρία Μοντεσσόρι και Γιούλα Παναγιούλα και Παναΐτ Ιστράτι και Ξανθή Περράκη και ό,τι γιορτάζει και δεν γιορτάζει ανήμερα. Θα λέμε, θα τρώμε και θα δεχόμαστε ευχές.
Γιατί έτσι είναι τα πανηγύρια που δεν πήγαμε, αλλά θα πάμε. Τρεις ημέρες μέγα θάμα είναι και μετά μαζεύει η ορχήστρα.
Τα Κλάματα της Γλυκερίας Μπασδέκη είναι μια συλλογή από μικρά κείμενα μεγάλης πρωτοτυπίας και λεπτότητας, που δεν θυμίζουν τίποτα. Δεν κατατάσσονται ούτε στο πεζό ούτε στην ποίηση — μοιάζουν περισσότερο με λαϊκά τραγούδια από πανηγυρτζή, που δεν ξέρεις αν ίδρωσε ή κλαίει με το δεκάευρο κολλημένο στο κούτελο. Συνιστούν ένα καλειδοσκόπιο μαγευτικό, σπαρακτικής ειλικρίνειας, από την πιο μοναχική και ακατάτακτη φωνή της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.