Βλέπετε 1426–1440 από 1525 αποτελέσματα

Βιβλία

Τζ. Κ. Ρόουλινγκ

Από τον Αλέξανδρο Διακοσάββα

Έχοντας την τύχη σχεδόν να συμπέσω ηλικιακά με τον ήρωα της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ και την εξέλιξή του μέσα από τα επτά βιβλία της αρχικής σειράς, έχω να πω με βεβαιότητα ότι δεν μπορώ να φανταστώ παιδί/έφηβο εκείνης της γενιάς που να τα διάβαζε τότε και να μη ζήλεψε το πρόγραμμα σπουδών στο Χόγκουαρτς, την καθημερινότητα των μάγων και φυσικά τη φιλία του Χάρι Πότερ με τον Ρον Ουέσλι και την Ερμιόνη Γκρέιντζερ. Καθώς το χρυσωρυχείο της Ρόουλινγκ αναδείχθηκε στο απόλυτο εφηβικό ανάγνωσμα των millennials, αυτή η τριάδα έγινε το απόλυτο μοντέλο σχολικής παρέας: ο ορφανός και παρά τη θέλησή του διάσημος Χάρι, ο ανασφαλής, κάπως παραμελημένος και μονίμως στη σκιά των συγκρίσεων μικρότερος αδερφός μιας πολύτεκνης οικογένειας, Ρον, και η nerdy, με καταγωγή από οικογένεια κανονικών ανθρώπων, Ερμιόνη έδωσαν ο ένας στον άλλον αυτά που τους έλειπαν: ο πρώτος το θάρρος του, ο δεύτερος τη σταθερότητα και η τρίτη τις γνώσεις και το κοφτερό μυαλό της. Ο συνδυασμός ακαταμάχητος. Από την πρώτη στιγμή που ο Χάρι κάθεται δίπλα στον Ρον, στο τρένο που τους οδηγεί στο σχολείο των μάγων, μπορούμε να αναπολήσουμε την τυχαιότητα των σχολικών χρόνων που μας έφερε στο ίδιο θρανίο, στην ίδια γωνιά του προαύλιου με εκείνους που έμελλε να γίνουν οι καλύτεροί μας φίλοι. Η Ερμιόνη μπορεί να καθυστέρησε λίγο να κερδίσει την εκτίμηση των δύο αγοριών (και να τους εκτιμήσει και η ίδια), αλλά τελικά κατάφερε να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ομάδας – όσο κι αν, εντελώς στερεοτυπικά, boys will be boys.

Ο Χάρι, ο Ρον και η Ερμιόνη είναι όμως, πάνω απ’ όλα, τρεις misfits σε έναν κόσμο που, για διαφορετικούς λόγους τον καθένα, θέλει να τους δυσκολέψει. Πέρα απ’ αυτό, και οι τρεις, όπως συμβαίνει σε κάθε peer group, έχουν ένα κοινό που τους ενώνει στέρεα και σταθερά: την ανάγκη για αποδοχή. Καθώς η ιστορία εξελίσσεται και σκοτεινιάζει, οι καταστάσεις γίνονται πιο επικίνδυνες και οι ήρωες εγκαταλείπουν την παιδική αθωότητα για χάρη της πιο περίπλοκης εφηβείας, η φιλία τους είναι το μόνο πράγμα που μένει όρθιο, παρότι δεν είναι πάντα ανέφελη και χωρίς τριγμούς – και τελικά ο καθένας καλείται να σηκώσει τον δικό του σταυρό και να δώσει τις προσωπικές τους μάχες, ακόμα και αν η στήριξη της παρέας είναι αμέριστη και πάντα ανιδιοτελής. Άλλωστε, μπορεί η παρέα να είναι δύναμη, αλλά, όπως σοφά αναφέρει ο σεβάσμιος Άλμπους Ντάμπλντορ στη Φιλοσοφική Λίθο, «χρειάζεται πολύ κουράγιο για να ορθώσεις ανάστημα στους εχθρούς σου, αλλά και για να σταθείς στους φίλους σου». Διδακτισμός, αλλά με το πιο συναρπαστικό περιτύλιγμα που θα μπορούσε ποτέ να ζητήσει η εφηβική λογοτεχνία.

 

Τζ. Κ. Ρόουλινγκ

Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος (μτφρ.: Μάια Ρούτσου), Ο Χάρι Πότερ και η κάμαρα με τα μυστικά (μτφρ.: Καίτη Οικονόμου), Ο Χάρι Πότερ και ο αιχμάλωτος του Αζκαμπάν (μτφρ.: Καίτη Οικονόμου), Ο Χάρι Πότερ και το κύπελλο της φωτιάς (μτφρ.: Καίτη Οικονόμου), Ο Χάρι Πότερ και το Τάγμα του Φοίνικα (μτφρ.: Καίτη Οικονόμου), Ο Χάρι Πότερ και ο ημίαιμος πρίγκιψ (μτφρ.: Καίτη Οικονόμου), Ο Χάρι Πότερ και οι κλήροι του θανάτου (μτφρ.: Καίτη Οικονόμου)

Εκδόσεις Ψυχογιός

7.43

Ξένη λογοτεχνία

Άνδρας με κόκκινο μανδύα

Τζούλιαν Μπαρνς

O βραβευμένος με Μπούκερ Τζούλιαν Μπαρνς μας ξεναγεί στο Παρίσι της Μπελ Επόκ, αφηγούμενος τη ζωή του πρωτοπόρου της ιατρικής Σάμιουελ Πότσι.

Το καλοκαίρι του 1885, τρεις Γάλλοι κατέφτασαν στο Λονδίνο για ψώνια. Ο ένας ήταν πρίγκιπας, ο άλλος κόµης και ο τρίτος ένας κοινός θνητός µε ιταλικό όνοµα, που πριν από τέσσερα χρόνια είχε απαθανατιστεί σε ένα από τα πιο σπουδαία πορτρέτα του Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ. Αυτός ο κοινός θνητός ήταν o Σαµιέλ Πότσι, γιατρός, πρωτοπόρος γυναικολόγος και ελεύθερο πνεύµα – ένας λογικός επιστήµονας µε µια διαβόητα περίπλοκη προσωπική ζωή.

Φόντο της ζωής του, η παρισινή Μπελ Επόκ. Η όµορφη εποχή της λάµψης και της ευχαρίστησης συχνότερα έδειχνε την άσχηµη πλευρά της: υστερική, ναρκισσιστική, χλιδάτη και βίαιη, µια εποχή αχαλίνωτης προκατάληψης και νατιβισµού, που έχει περισσότερες οµοιότητες µε τη δική µας εποχή απ’ όσο θα φανταζόµασταν.

14.94

Ξένη λογοτεχνία

Η Καρδερίνα

Ντόνα Ταρτ

Οι αμφίρροπες δυνάμεις της οικογένειας και του κοινωνικού περιβάλλοντος, ο θρήνος της απώλειας, οι θεραπευτικές ιδιότητες της τέχνης, ο εθισμός, η καθοριστική δύναμη της στιγμής, η παρακμή του αμερικανικού ονείρου τη μετά την 9/11 εποχή: είναι πολλά τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται η Ντόνα Ταρτ στο μνημειώδες, βραβευμένο με Πούλιτζερ το 2014, τρίτο μυθιστόρημά της. Μέσα στις σχεδόν 1.000 σελίδες του, όμως, είναι η έννοια της φιλίας και οι διαφορετικές της εκφάνσεις που διαπερνούν τη ραχοκοκαλιά του. Ο κεντρικός χαρακτήρας του, Θίο Ντέκερ, αναπτύσσει, όπως όλοι μας, φιλίες διαφορετικού ειδικού βάρους κατά τη διάρκεια της εφηβείας και της νεότητάς του. Όλες αυτές οι όψεις της φιλίας παρουσιάζονται εντελώς αρχετυπικά από την Ταρτ, και μάλιστα όχι σαν απλά υποκατάστατα του οικογενειακού ελλείμματος, αλλά ως αυθύπαρκτες σχέσεις που συνδέουν ετερόκλητους ανθρώπους. Η αγνή, σχολική φιλία του με τον Άντι Μπάρμπουρ είναι αυτή που θα του δώσει την πρώτη του κοινωνική ώθηση, μετά τον αιφνίδιο θάνατο της μητέρας του. Το βραχύβιο μητρικό υποκατάστατο της αγέρωχης κυρίας Μπάρμπουρ σχεδόν θα αντιστραφεί στη συνέχεια, μετά τον θάνατο του Άντι, που θα φέρει στην επιφάνεια την ευάλωτη πλευρά της. Η γνωριμία του με τον Χόμπι θα τον εμπνεύσει επαγγελματικά, καθώς ο αντικέρ θα λειτουργήσει ως μέντορας για το μέλλον του. Τα συναισθήματά του για την Πίπα, που τον στοιχειώνουν επί σειρά ετών, δεν θα μπορέσουν τελικά, λόγω του κοινού τραυματικού βιώματος, να εξελιχθούν σε ερωτική σχέση.

Είναι όμως η αδελφική, περίπλοκη, βαθιά φιλία του Θίο με τον Μπόρις που μας έρχεται πρώτη στο μυαλό όταν ανατρέχουμε ξανά στην Καρδερίνα. Όπως είχε γράψει και η κορυφαία κριτικός των «New York Times», Μιτσίκο Κακουτάνι, χαρακτηρίζοντάς την «ντικενσιανό μυθιστόρημα», «ο Μπόρις είναι ο Artful Dodger στον Όλιβερ Τουίστ του Θίο […], [δύο χαρακτήρες που] θα λάβουν τη θέση τους στο πάνθεον των κλασικών σχέσεων φιλίας, δίπλα στον Λόρελ και τον Χάρντι, τον Βλαντιμίρ και τον Εστραγκόν (σ.σ. από το Περιμένοντας τον Γκοντό του Μπέκετ), τον Μέισον και τον Ντίξον του Πίντσον». Κι αν ο Μπόρις μπορεί σε μια πρώτη, εύκολη ανάγνωση να φαντάζει ως η «κακή επιρροή» που οδηγεί τον Θίο σταδιακά στον εθισμό και στο έγκλημα, το κλασικό αντίβαρο, δηλαδή, στην έλλειψη οικογενειακής προσοχής και στο τραύμα, η αλήθεια είναι ότι μάλλον τον βοηθά να επιβιώσει και λειτουργεί ως το έναυσμα για απελευθέρωση, καθώς η σχέση τους θεμελιώνεται σταδιακά από βαθιά αγάπη και ανάγκη για επαφή. Ακόμα και όταν προκύπτει η προδοσία του Μπόρις, είναι τόσο ισχυρά θεμελιωμένο αυτό που έχουν, τόσο άνευ όρων η αγάπη που τους συνδέει, που δεν θα μπορούσε παρά να ακολουθήσει μια ιδιότυπη, επεισοδιακή κάθαρση, παρά το στερεότυπο που θέλει τις φιλίες να διαλύονται πιο εύκολα από τις οικογενειακές σχέσεις.

 

Αλέξανδρος Διακοσάββας

25.50

Ξένη λογοτεχνία

O μαρμάρινος φαύνος

Nαθάνιελ Χόθορν

Η βαθιά φιλία της νεαρής Αμερικανίδας ζωγράφου Χίλντα και της αγγλικής και εβραϊκής καταγωγής Μίριαμ, που τις συνδέουν με έναν τρόπο μεταφυσικό η έννοια της ενοχής, της μεταμέλειας και της κάθαρσης με φόντο τη Ρώμη και τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς της, είναι το βασικό μοτίβο του αριστουργήματος του Nathaniel Hawthorne, πάνω στο οποίο χτίζεται με περίτεχνο τρόπο η σχέση τους με τους άλλους δύο χαρακτήρες του βιβλίου, τον Αμερικανό γλύπτη Κένιον και τον νεαρό Ιταλό κόμη Ντονατέλο. Ο Κένιον είναι ερωτευμένος με τη Χίλντα και ο νεαρός κόμης του Μόντε Μπένο με την Μίριαμ, η οποία γίνεται ηθική αυτουργός του φόνου που διαπράττει o Ντονατέλο. Ο Hawthorneτοποθετεί την παρέα των τεσσάρων εξαιρετικά καλλιεργημένων καλλιτεχνών σε μια πόλη με πλήθος έργων τέχνης και σε σκηνικό έντονα ατμοσφαιρικό, γεμάτο συμβολισμούς, που γίνεται η αφορμή να αποκαλύψει, μέσω των ηρώων του, τις απόψεις του για την τέχνη, τη θρησκεία και τον έρωτα. Οι ηθικές μεταπτώσεις κάθε χαρακτήρα αποδίδονται αριστοτεχνικά μέσα από περιγραφές έργων ζωγραφικής και γλυπτικής που σχολιάζουν τα ήθη τις εποχής ή τις κοσμοθεωρίες των ηρώων και δείχνουν τη διαφορά μεταξύ του παλιού (Ιταλία) και του νέου κόσμου (Αμερική). Η φιλία θριαμβεύει, αλλά η αθωότητα και η ανεμελιά θα χαθούν όσο οι τέσσερις φίλοι βυθίζονται στην ενοχή και τη σκιά. «Καμία ελπίδα δεν θα τους παρασταθεί αρκετά. Μόνοι τους θα βρουν τον δύσκολο δρόμο τους σ’ έναν κόσμο όπου “η αμαρτία –που τη θεωρούμε τόσο τρομακτική, όσο το αβυσσαλέο σκοτάδι του σύμπαντος‒” μπορεί να είναι “απλώς ένα στοιχείο ανθρώπινης καλλιέργειας, μέσω του οποίου αγωνιζόμαστε για μια υψηλότερη και καθαρότερη κατάσταση απ’ αυτή που θα μπορούσαμε να κατακτήσουμε με οποιοδήποτε άλλο μέσο”». Ωστόσο, προσπαθούν να υπερβούν την τραγωδία και να προσφέρουν όση ανακούφιση μπορούν στον διπλανό τους, «άξιο θανάτου, αλλά όχι ανάξιο αγάπης», έστω και χωρίς να καταφέρουν να βρουν πραγματική παρηγοριά. Ποτέ δεν κατορθώνουν να διαχειριστούν τα γεγονότα και να αποβάλουν αυτό που «έπεσε σαν σκιά» στην ψυχή τους στη Ρώμη.

M. Hulot

17.42

Ξένη λογοτεχνία

Μπουβάρ και Πεκυσέ

Γκυστάβ Φλωμπέρ

Δεν είναι ηλίθιοι!

Ο Γκυστάβ Φλωμπέρ αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, διαβάζοντας (για να γράψει) και γράφοντας το Μπουβάρ και ο Πεκυσέ. Το ότι δεν πρόλαβε να το ολοκληρώσει (πέθανε από εγκεφαλικό το 1880) δεν επηρεάζει την πρόσληψή του, αφού είχε προχωρήσει ήδη την ιστορία τόσο, ώστε με τα σχέδια που άφησε για την κατάληξή της να ολοκληρώνεται με τον τρόπο που ταιριάζει καλύτερα στην πρωτοποριακή σύλληψή του: δεν υπάρχει τέλος (σκοπός), τα βιβλία είναι άπειρα, η Γνώση απροσπέλαστη.

Ο Μπουβάρ και ο Πεκυσέ συναντήθηκαν τυχαία μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα στο έρημο παρισινό βουλεβάρτο. Ένα ασήμαντο γεγονός, το ότι και οι δύο έχουν γράψει τα ονόματά τους στο εσωτερικό του καπέλου τους, λειτουργεί σαν σημείο αναγνώρισης. Όλως τυχαίως είναι συνομήλικοι, 47 χρονών, και κάνουν την ίδια δουλειά: είναι αντιγραφείς. Ενώ ασχολούνται, δηλαδή, με τη γραφή, με τις λέξεις, η σχέση τους μ’ αυτές είναι νεκρή ‒ περιορίζεται στη μηχανική αναπαραγωγή εγγράφων. Γρήγορα γίνονται φίλοι, περνούν μαζί όλο τον ελεύθερο χρόνο τους με ατελείωτες βόλτες και συζητήσεις. Ώσπου μια απρόσμενη κληρονομιά επιτρέπει τη ριζική αλλαγή που και οι δύο επιθυμούσαν, να ζήσουν μαζί στην εξοχή.

Η ζωή τους στο αγρόκτημα που αγοράζουν είναι μια διαρκής περιπέτεια, γεμάτη καινούργιες γνώσεις, χαρές και απογοητεύσεις. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο Φλωμπέρ, έχοντας ζήσει τις μεγάλες κοινωνικοπολιτικές ταραχές/αλλαγές του 19ου αιώνα, αμφισβητεί ευθέως την «αισιοδοξία» των φιλοσόφων του Φώτων, την πίστη τους στην πρόοδο που θα εξασφαλίσει η γνώση. Αν ο Καντίντ και η παρέα του (από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Βολταίρου, 1761), μετά από απίθανες περιπέτειες από τη μια άκρη της γης στην άλλη, καταλήγουν ότι «πρέπει να καλλιεργούμε τον κήπο μας» για να μπορούμε να απολαμβάνουμε «ζαχαρωτά, κυδώνια και φιστίκια», ο Μπουβάρ και ο Πεκυσέ ξεκινούν αντίστροφα. Η νέα ζωή τους αρχίζει καλλιεργώντας τον κήπο και το κτήμα τους. Αποτυγχάνουν, αλλά μικρό το κακό, αφού, ασχολούμενοι με την κηπουρική και τη γεωργία, οδηγούνται σε νέα πεδία γνώσης, τη χημεία, την ιατρική, την αστρονομία, την αρχαιολογία, την ιστορία, τη λογοτεχνία. Ο ένας τομέας τους οδηγεί στον άλλο, ανοίγουν βιβλία, δοκιμάζουν εμπράκτως τις νέες γνώσεις, αποτυγχάνουν ξανά και ξανά, αλλά είναι τόσο γοητευμένοι από τη διαδικασία της ανακάλυψης, που αδιαφορούν για την «αντικειμενική» αποτυχία του αρχικού στόχου τους. «Ξάνοιγε ο νους τους». Και «διασκέδαζαν τρομερά». Μαζί.

Μόνο μετά την επανάσταση του 1848 η σχέση τους αλλάζει, απογοητεύονται από τις πολιτικές εξελίξεις, αναζητούν ταίρι (χωρίς επιτυχία), απελπίζονται από τον περιορισμένο ορίζοντα, την πονηριά και την εκμετάλλευση των γύρω τους και αποφασίζουν να ξαναγυρίσουν στην πρώτη δουλειά τους. Ναι, να αντιγράφουν, αλλά πλέον ό,τι τους κάνει κέφι.

Κανένα από τα κείμενα που έχω διαβάσει για το Μπουβάρ και Πεκυσέ δεν απαντά ικανοποιητικά στο τι είναι, ποιο είναι το θέμα αυτού του παράδοξου «μυθιστορήματος μαθητείας» (Bildungsroman) που δεν ξεκινά από την αρχή αλλά στο μέσον της ζωής των δύο πρωταγωνιστών. Αν βάζαμε σήμερα υπότιτλο στο τελευταίο αριστούργημα του Φλωμπέρ, δεν θα ήταν αυτός που πρότεινε ο Γκι ντε Μοπασάν, Περί της απουσίας μεθόδου στη μελέτη των ανθρωπίνων γνώσεων». Και σίγουρα οι δύο άνδρες δεν είναι ηλίθιοι, ούτε το βιβλίο διαπραγματεύεται το ζήτημα της ανθρώπινης βλακείας (άλλωστε, κάποιας μορφής ευήθεια/αναπηρία πάει πακέτο με την πιο υψηλή ευφυΐα). Οι ήρωες εξελίσσονται, μαθαίνουν, προσπαθούν να καταλάβουν, κατανοούν και επιχειρηματολογούν. «Η φιλοσοφία μεγάλωνε την αυτοεκτίμησή τους» και την απόσταση από τους ανίδεους γύρω τους. «Και τότε μια λυπηρή ιδιότητα αναπτύχθηκε στον νου τους: αυτή του να βλέπουν τη βλακεία και να μην μπορούν να την ανεχθούν. Ασήμαντα πράγματα τους κατέθλιβαν: οι διαφημίσεις στις εφημερίδες, το προφίλ ενός αστού, μια ηλίθια σκέψη που άκουγαν τυχαία».

Καινοτόμο από κάθε πλευρά, αιρετικό, ειρωνικό, ευφυές, κωμικό, το Μπουβάρ και Πεκυσέ «μιλάει» καλύτερα στην εποχή μας, τη χαοτική, εξειδικευμένη/κατακερματισμένη, techno-εγκυκλοπαιδική, παρά στα τέλη του 19ου αιώνα. Μεταξύ άλλων, για τη σημασία της φιλίας δύο ή περισσότερων ανθρώπων που συμπορεύονται επειδή συμπληρώνει ο ένας τον άλλον, επειδή αγαπούν τα ίδια πράγματα, επειδή το να μοιράζεσαι είναι αξία ανεξάντλητη.

Ματίνα Καλτάκη

20.85

Γιάννης Ρίτσος

Μια ζωή επιστήθια φίλη του Γιάννη Ρίτσου και σύντροφος του Άρη Αλεξάνδρου από το 1959, η ποιήτρια και δημοσιογράφος Καίτη Δρόσου (1924-2016), λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό της, εμπιστεύτηκε στην πανεπιστημιακό Λίζυ Τσιριμώκου έναν μικρό θησαυρό: τα δελτάρια του Ρίτσου από τόπους εξορίας –τη Λήμνο, τη Μακρόνησο, τον Αϊ-Στράτη– προς την ίδια, καθώς και τα γράμματά του προς εκείνη και τον Αλεξάνδρου επί δικτατορίας, όσο ζούσαν αυτοεξόριστοι στο Παρίσι, τα οποία βρίσκονται από το 2008 συγκεντρωμένα στον τόμο Τροχιές σε διασταύρωση (εκδ. Άγρα).

Η Καίτη Δρόσου υπήρξε αποδέκτης της αστείρευτης θετικής ενέργειας του Ρίτσου από τα 16 της, επί Κατοχής, όταν οι ερασιτεχνικοί καλλιτεχνικοί κύκλοι λειτουργούσαν σαν συγκοινωνούντα δοχεία με τους επαγγελματικούς. Ο Αλεξάνδρου βρέθηκε στην παρέα του Ρίτσου, ανεξάρτητα από εκείνη, χάρη στον συμμαθητή του από το Βαρβάκειο Ανδρέα Φραγκιά. Η συμπάθεια ήταν αμοιβαία αλλά η δουλειά τους στον Γκοβόστη ήταν που τους έφερε κοντά – ώρες ατέλειωτες σκυμμένοι πάνω από τυπογραφικά δοκίμια, ο Αλεξάνδρου μετέφραζε από τα ρωσικά και ο Ρίτσος τα ξανακοίταζε με έναν ρωσόφωνο ακόμη, για να μην ξεφύγει λάθος πουθενά…

Ακράδαντα πειστήρια του ήθους, της πληθωρικής προσωπικότητας και των ποιητικών ανησυχιών του Ρίτσου, τα γράμματα που απλώνονται στο Τροχιές σε διασταύρωση πιστοποιούν τη φιλία που ένωσε τους τρεις ομοτέχνους σε πολύ δύσκολους καιρούς, τότε που οι διώξεις και τα βασανιστήρια των αριστερών βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη και τα συντροφικά μαχαιρώματα έρχονταν να προκαλέσουν κι άλλες, συχνά ανεπούλωτες πληγές. Κι ακόμα, φανερώνουν τις «ωδίνες τοκετού» ενός από τα σπουδαιότερα έργα της μεταπολεμικής λογοτεχνίας, του Κιβωτίου.

Ο Αλεξάνδρου, έχοντας παραδεχτεί μέσα του την ήττα του εμφυλίου, διέσχισε τα χρόνια της εξορίας του απομονωμένος από τους συντρόφους του, κι ας είχε σπεύσει ο Ρίτσος να εγγυηθεί γι’ αυτόν ότι είναι τίμιος και ότι δεν θα βλάψει το Κόμμα ποτέ. Ωστόσο, οι δρόμοι τους χώρισαν. Έπρεπε να φτάσει το ’58, οπότε επέστρεψε και ο Αλεξάνδρου από τη Γυάρο στην Αθήνα, για να μιλήσουν ξανά. Επί χούντας, πιάνουν και πάλι να αλληλογραφούν. Ο Ρίτσος, κάθε φορά που λαμβάνει αποσπάσματα του Κιβωτίου από το Παρίσι, εγκαρδιώνει τον φίλο του και τον επικροτεί. «Είναι ένα όργιο φαντασίας», θα του γράψει όταν το διαβάσει ολοκληρωμένο, «που καλύπτει την ιστορική πραγματικότητα κι αποκαλύπτει την άλλη πραγματικότητα της πιο πειστικής φαντασίας, της γεννημένης απ’ τους καθημερινούς εφιάλτες της ασυνεννοησίας, της καταπίεσης, της υποχρεωτικής συγκατάβασης».

Σύμφωνα με τη Δρόσου, το θέμα με τον Ρίτσο και τον Αλεξάνδρου δεν ήταν να τα βρουν στα ιδεολογικά. Το θέμα ήταν ποιος θα κάνει πρώτος την κίνηση να βγάλει το χαρτί από την τσέπη, ποιος, δηλαδή, θα προκαλέσει ξανά συζήτηση πάνω σε ένα γραπτό, όπως θα μιλούσε στον δάσκαλό του…

 

Σταυρούλα Παπασπύρου

20.85

Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν

Το αριστούργημα του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών, εκδόθηκε για πρώτη φορά σε τρεις τόμους το 1954 και το 1955. Αρχικά η ιστορία επρόκειτο να είναι η συνέχεια του Χόμπιτ, αλλά το τρίτομο έργο του Τόλκιν έγινε η πιο φιλόδοξη δουλειά του, ένα επικό μυθιστόρημα που σημάδεψε το είδος του fantasy και, εν τέλει, απευθυνόταν περισσότερο σε ενήλικες παρά σε παιδιά. Πέρα από το γλωσσικό ενδιαφέρον, τους ολοκληρωμένους χαρακτήρες και τα θέματα που θίγονταν και ήταν αρκετά πρωτότυπα για μυθιστόρημα που γράφτηκε μέσα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ‒η αρχετυπική ιστορία του Καλού ενάντια στο Κακό π.χ.‒, αυτό που κάνει το έργο του Τόλκιν μοναδικό είναι το θέμα της φιλίας, η βασική σχέση ανάμεσα στους ήρωες. Η φιλία και η αγάπη είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν και δίνουν την απαραίτητη ώθηση για να κυλήσει η ιστορία. Στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών η αφοσίωση είναι αυτή που σφραγίζει τη σχέση του Φρόντο και του Σαμ και δημιουργεί την απόλυτη φιλία (μέχρι παρεξηγήσεως) που τους ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, όπως και τη σχέση του Μέρι και του Θέοντεν. Οι κοινοί στόχοι δημιουργούν στενούς δεσμούς φιλίας ανάμεσα σε πρόσωπα που δεν έχουν τίποτα κοινό. Ο αγώνας για την εκπλήρωσή τους φέρνει σε επαφή τον Λέγκολας και τον Γκίμλι και επιτρέπει στη φιλία τους να αναπτυχθεί. Έτσι, από εντελώς ξένοι γίνονται οι καλύτεροι φίλοι. Οι ιστορίες της τριλογίας είναι εμπνευσμένες από τις προσωπικές εμπειρίες του Τόλκιν κατά τη διάρκεια του πολέμου και ο βασικός τους κορμός είναι ο αγώνας των εννέα ηρώων να αντιμετωπίσουν το Κακό που μαστίζει τη Μέση Γη και την απειλεί με το απόλυτο σκοτάδι. Ο φανταστικός κόσμος τους, που κατοικείται από διάφορες ανθρωποειδείς φυλές (Χόμπιτ, Ξωτικά, Ανθρώπους, Νάνους και Ορκ), μπορεί να καταστραφεί από ένα Δαχτυλίδι, το οποίο κατασκεύασε ο Σκοτεινός Άρχοντας Σάουρον κατά τη Δεύτερη Εποχή. Ξεκινώντας από το ήσυχο Σάιρ, η ιστορία εξελίσσεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Μέσης Γης και ακολουθεί την πορεία του Πολέμου του Δαχτυλιδιού. Ο πραγματικός ήρωας της ιστορίας είναι ο Σαμ, το σύμβολο αυτοθυσίας και αληθινής φιλίας στα βιβλία, ο οποίος βοηθάει τον Φρόντο να ολοκληρώσει το ταξίδι και να καταστρέψει το δαχτυλίδι. Ακόμα και όταν ο Φρόντο τον θεωρούσε κακό ή ήθελε να τα παρατήσουν, αυτός παρέμενε πιστός του φίλος και του έδινε κουράγιο να συνεχίσουν.

 

Μαρία Παππά

13.13

Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν

Το αριστούργημα του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών, εκδόθηκε για πρώτη φορά σε τρεις τόμους το 1954 και το 1955. Αρχικά η ιστορία επρόκειτο να είναι η συνέχεια του Χόμπιτ, αλλά το τρίτομο έργο του Τόλκιν έγινε η πιο φιλόδοξη δουλειά του, ένα επικό μυθιστόρημα που σημάδεψε το είδος του fantasy και, εν τέλει, απευθυνόταν περισσότερο σε ενήλικες παρά σε παιδιά. Πέρα από το γλωσσικό ενδιαφέρον, τους ολοκληρωμένους χαρακτήρες και τα θέματα που θίγονταν και ήταν αρκετά πρωτότυπα για μυθιστόρημα που γράφτηκε μέσα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ‒η αρχετυπική ιστορία του Καλού ενάντια στο Κακό π.χ.‒, αυτό που κάνει το έργο του Τόλκιν μοναδικό είναι το θέμα της φιλίας, η βασική σχέση ανάμεσα στους ήρωες. Η φιλία και η αγάπη είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν και δίνουν την απαραίτητη ώθηση για να κυλήσει η ιστορία. Στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών η αφοσίωση είναι αυτή που σφραγίζει τη σχέση του Φρόντο και του Σαμ και δημιουργεί την απόλυτη φιλία (μέχρι παρεξηγήσεως) που τους ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, όπως και τη σχέση του Μέρι και του Θέοντεν. Οι κοινοί στόχοι δημιουργούν στενούς δεσμούς φιλίας ανάμεσα σε πρόσωπα που δεν έχουν τίποτα κοινό. Ο αγώνας για την εκπλήρωσή τους φέρνει σε επαφή τον Λέγκολας και τον Γκίμλι και επιτρέπει στη φιλία τους να αναπτυχθεί. Έτσι, από εντελώς ξένοι γίνονται οι καλύτεροι φίλοι. Οι ιστορίες της τριλογίας είναι εμπνευσμένες από τις προσωπικές εμπειρίες του Τόλκιν κατά τη διάρκεια του πολέμου και ο βασικός τους κορμός είναι ο αγώνας των εννέα ηρώων να αντιμετωπίσουν το Κακό που μαστίζει τη Μέση Γη και την απειλεί με το απόλυτο σκοτάδι. Ο φανταστικός κόσμος τους, που κατοικείται από διάφορες ανθρωποειδείς φυλές (Χόμπιτ, Ξωτικά, Ανθρώπους, Νάνους και Ορκ), μπορεί να καταστραφεί από ένα Δαχτυλίδι, το οποίο κατασκεύασε ο Σκοτεινός Άρχοντας Σάουρον κατά τη Δεύτερη Εποχή. Ξεκινώντας από το ήσυχο Σάιρ, η ιστορία εξελίσσεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Μέσης Γης και ακολουθεί την πορεία του Πολέμου του Δαχτυλιδιού. Ο πραγματικός ήρωας της ιστορίας είναι ο Σαμ, το σύμβολο αυτοθυσίας και αληθινής φιλίας στα βιβλία, ο οποίος βοηθάει τον Φρόντο να ολοκληρώσει το ταξίδι και να καταστρέψει το δαχτυλίδι. Ακόμα και όταν ο Φρόντο τον θεωρούσε κακό ή ήθελε να τα παρατήσουν, αυτός παρέμενε πιστός του φίλος και του έδινε κουράγιο να συνεχίσουν.

 

Μαρία Παππά

13.13

Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν

Το αριστούργημα του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών, εκδόθηκε για πρώτη φορά σε τρεις τόμους το 1954 και το 1955. Αρχικά η ιστορία επρόκειτο να είναι η συνέχεια του Χόμπιτ, αλλά το τρίτομο έργο του Τόλκιν έγινε η πιο φιλόδοξη δουλειά του, ένα επικό μυθιστόρημα που σημάδεψε το είδος του fantasy και, εν τέλει, απευθυνόταν περισσότερο σε ενήλικες παρά σε παιδιά. Πέρα από το γλωσσικό ενδιαφέρον, τους ολοκληρωμένους χαρακτήρες και τα θέματα που θίγονταν και ήταν αρκετά πρωτότυπα για μυθιστόρημα που γράφτηκε μέσα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ‒η αρχετυπική ιστορία του Καλού ενάντια στο Κακό π.χ.‒, αυτό που κάνει το έργο του Τόλκιν μοναδικό είναι το θέμα της φιλίας, η βασική σχέση ανάμεσα στους ήρωες. Η φιλία και η αγάπη είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν και δίνουν την απαραίτητη ώθηση για να κυλήσει η ιστορία. Στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών η αφοσίωση είναι αυτή που σφραγίζει τη σχέση του Φρόντο και του Σαμ και δημιουργεί την απόλυτη φιλία (μέχρι παρεξηγήσεως) που τους ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, όπως και τη σχέση του Μέρι και του Θέοντεν. Οι κοινοί στόχοι δημιουργούν στενούς δεσμούς φιλίας ανάμεσα σε πρόσωπα που δεν έχουν τίποτα κοινό. Ο αγώνας για την εκπλήρωσή τους φέρνει σε επαφή τον Λέγκολας και τον Γκίμλι και επιτρέπει στη φιλία τους να αναπτυχθεί. Έτσι, από εντελώς ξένοι γίνονται οι καλύτεροι φίλοι. Οι ιστορίες της τριλογίας είναι εμπνευσμένες από τις προσωπικές εμπειρίες του Τόλκιν κατά τη διάρκεια του πολέμου και ο βασικός τους κορμός είναι ο αγώνας των εννέα ηρώων να αντιμετωπίσουν το Κακό που μαστίζει τη Μέση Γη και την απειλεί με το απόλυτο σκοτάδι. Ο φανταστικός κόσμος τους, που κατοικείται από διάφορες ανθρωποειδείς φυλές (Χόμπιτ, Ξωτικά, Ανθρώπους, Νάνους και Ορκ), μπορεί να καταστραφεί από ένα Δαχτυλίδι, το οποίο κατασκεύασε ο Σκοτεινός Άρχοντας Σάουρον κατά τη Δεύτερη Εποχή. Ξεκινώντας από το ήσυχο Σάιρ, η ιστορία εξελίσσεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Μέσης Γης και ακολουθεί την πορεία του Πολέμου του Δαχτυλιδιού. Ο πραγματικός ήρωας της ιστορίας είναι ο Σαμ, το σύμβολο αυτοθυσίας και αληθινής φιλίας στα βιβλία, ο οποίος βοηθάει τον Φρόντο να ολοκληρώσει το ταξίδι και να καταστρέψει το δαχτυλίδι. Ακόμα και όταν ο Φρόντο τον θεωρούσε κακό ή ήθελε να τα παρατήσουν, αυτός παρέμενε πιστός του φίλος και του έδινε κουράγιο να συνεχίσουν.

 

Μαρία Παππά

13.13

Μαρκ Τουέιν

Ο σκανταλιάρης Τομ Σόγιερ διαθέτει όλα τα ζηλευτά χαρακτηριστικά ενός νεαρού αγοριού: είναι πολύ έξυπνος αν και καθόλου σπασίκλας, έχει λάβει την ανατροφή πολιτισμένου παιδιού αλλά ενδόμυχα θέλει να περνά τις μέρες του χωρίς δεσμεύσεις και περιορισμούς, θυσιάζεται για τα μάτια της αγαπημένης του Μπέκι και αφήνει τον μισητό του δάσκαλο να τον σαπίσει στις ξυλιές, είναι σκράπας στα θρησκευτικά και κάτι παραπάνω από αδιάφορος στο κατηχητικό (απηχώντας τον αθεϊσμό του Μαρκ Τουέιν), διέπεται από μια χαριτωμένη ηθική ανομία που οδηγεί το βλέμμα του προς τον ανοιχτό ορίζοντα, ζώντας σε ένα αιώνιο καλοκαίρι, σε ένα χωριό του Μισισιπή. Μαζί με τον κολλητό του, τον Χάκλμπερι Φιν, βρίσκει το ατρόμητο στοιχείο που του λείπει για να ξεχυθεί στις περιπέτειές του. Στο πρόσωπο του αλητάκου γιου του μπεκρή, του απροσάρμοστου και πιο μπρούτου της παρέας, που τα υπόλοιπα παιδιά θαυμάζουν και φοβούνται, κατά κάποιον τρόπο προπάτορα του Χόλντεν Κόλφιλντ του Σάλιντζερ, ανακαλύπτει την απόδραση που ο συγγραφέας ονόμαζε την ευκαιρία που αν δεν αδράξεις θα μετανιώνεις για το υπόλοιπο της ζωής σου. Αν ο Τουέιν δεν συνέχιζε με το σίκουελ Οι περιπέτειες του Χάκλμπερι Φιν, ο ξυπόλυτος συνοδοιπόρος του ήρωα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ο φανταστικός του φίλος, ένα επινοημένο alter ego που διαμορφώνει τον χαρακτήρα του, ενισχύει το αγωνιστικό του πνεύμα, εξάπτει την ήδη ζωηρή περιέργειά του για το τι άλλο υπάρχει εκεί έξω και καταρρίπτει τη δειλία του. Οι αποκοτιές τους στα στοιχειωμένα σπίτια και στις σπηλιές παραμένουν θρυλικές, ένα χάρμα ανάγνωσης, γραμμένες σε ντοπιολαλιά, απλά και σταράτα, σαν να έχουν βγει από την καρδιά ενός 13χρονου που επιτέλους ξυπνάει, γιατί θέλει να τρομάξει, να ερωτευτεί, να μάθει – χωρίς η αφήγηση να βαραίνει από τον καταναγκασμό της ιστορίας ενηλικίωσης, καθώς ο Σόγιερ μαρκάρει την ηλικία του, σαν να προτιμά να την κρατήσει για πάντα. Η αβίαστη συνεννόηση των δύο αγοριών, όποτε τα βρίσκουν σκούρα αλλά και όταν απλώς χαζεύουν αποχαυνωμένα, τόσο χαρούμενα που δεν έχουν τίποτε ιδιαίτερο να κάνουν, συνιστά την ουτοπία της εφηβικής φιλίας, εκεί όπου ο αλλεργικός στις ευθύνες Χακ τραβάει από το χέρι τον εχέφρονα Τομ. Τους Αμερικανούς λογοτεχνικούς αναλυτές ακόμη απασχολούν τα ρατσιστικά θέματα που διατρέχουν το βιβλίο, αλλά ο υπόλοιπος κόσμος κρατά το ατόφιο πνεύμα της συνενοχής.

 

Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος

12.17

Έλενα Φερράντε

Η Τετραλογία της Νάπολης αποτελεί αναμφισβήτητα ένα εκδοτικό φαινόμενο, έχοντας δημιουργήσει ένα πραγματικά φανατικό κοινό που από τόμο σε τόμο όχι μόνο δεν έχανε το ενδιαφέρον του, αλλά περίμενε τη συνέχεια της ιστορίας πριν ακόμα τελειώσει το βιβλίο που είχε ανά χείρας. Περισσότερο και από τον μύθο που έχει δημιουργηθεί γύρω από την πραγματική ταυτότητα της Φεράντε, είναι ενδιαφέρον να βλέπεις από τη μια το ενοχικό ύφος διαφόρων βιβλιόφιλων όταν εκμυστηρεύονταν το «κόλλημά» τους με την Τετραλογία και από την άλλη αρκετούς «διαβασμένους» να παραδέχονται ότι τελικά δεν πρόκειται για μια ελαφριά, πιασάρικη ιστοριούλα, αλλά για ένα μυθιστόρημα με λογοτεχνικές αξιώσεις, που ουδεμία σχέση έχει με «ροζ λογοτεχνία».

Προς τι, λοιπόν, όλο αυτός ο ντόρος; Πρόκειται για την ιστορία της φιλίας δύο κοριτσιών, της Έλενας και της Λίλας, που μεγαλώνουν στην ίδια φτωχική γειτονιά τη δεκαετία του ’50 και η πορεία τους τούς φέρνει μέχρι τις μέρες μας, διατρέχοντας παράλληλα τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που βιώνει η Ιταλία στο πέρασμα αυτών των δεκαετιών. Και ενώ θα μπορούσε να είναι ένα ακόμα βιβλίο με πρωταγωνίστριες δυο φίλες, η συγγραφέας πετυχαίνει να φέρει στο επίκεντρο το γενικότερα παραγνωρισμένο στη λογοτεχνία θέμα της γυναικείας φιλίας, μιλώντας για τον τρόπο που σχετίζονται οι γυναίκες, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την πολυπλοκότητά της ψυχοσύνθεσής τους μέσα από τη δυναμική της σχέσης των δύο ηρωίδων και το πώς αυτή επηρεάζει τη συμπεριφορά τους όχι μόνο στον ιδιωτικό αλλά και στον δημόσιο βίο.

Σίγουρα η σχέση τους είναι πολυκύμαντη, μεγαλώνουν, στην προσπάθειά τους να ανεξαρτητοποιηθούν και να αποκτήσουν δική τους φωνή ακολουθούν διαφορετικές πορείες, ξαναβρίσκονται, τα συναισθήματα τις ενώνουν και τις χωρίζουν, τα θεμέλια της σχέσης τους όμως είναι γερά. Η ίδια η Φεράντε είχε εξηγήσει σε συνέντευξή της: «Ο γυναικείος ανταγωνισμός είναι χρήσιμος μόνο όταν δεν επικρατεί∙ δηλαδή αν συνυπάρχει με την εγγύτητα, την οικειότητα, την επίγνωση του πόσο απαραίτητη είναι η μία στην άλλη, με ξαφνικές εξάρσεις αλληλεγγύης, παρά τη ζήλια, τον φθόνο και όλη την κακοδαιμονία που μπορεί να προκύψει».

Η Τετραλογία της Νάπολης καταφέρνει να καταρρίψει την άποψη που θέλει τις γυναίκες ανίκανες να δημιουργήσουν μια φιλία βασισμένη στη διαφάνεια, στην πίστη. Ίσως, μάλιστα, να μπορούσαμε να πούμε πως βλέπει πέρα από το στερεότυπο της ατελούς γυναικείας φιλίας, αποδεχόμενη τη μειονεκτική της πλευρά της ως συστατικό και όχι ως καθοριστικό της γνώρισμα. Η λέξη για τη φιλία στα ιταλικά είναι «amicizia» και προέρχεται από το ρήμα «amare», που σημαίνει «αγαπώ». Και η Φεράντε, με τον λιτό και ρεαλιστικό της λόγο, περιγράφει την πορεία των δύο γυναικών προς αυτήν.

Μαρία Δρουκοπούλου

13.09

Έλενα Φερράντε

Η Τετραλογία της Νάπολης αποτελεί αναμφισβήτητα ένα εκδοτικό φαινόμενο, έχοντας δημιουργήσει ένα πραγματικά φανατικό κοινό που από τόμο σε τόμο όχι μόνο δεν έχανε το ενδιαφέρον του, αλλά περίμενε τη συνέχεια της ιστορίας πριν ακόμα τελειώσει το βιβλίο που είχε ανά χείρας. Περισσότερο και από τον μύθο που έχει δημιουργηθεί γύρω από την πραγματική ταυτότητα της Φεράντε, είναι ενδιαφέρον να βλέπεις από τη μια το ενοχικό ύφος διαφόρων βιβλιόφιλων όταν εκμυστηρεύονταν το «κόλλημά» τους με την Τετραλογία και από την άλλη αρκετούς «διαβασμένους» να παραδέχονται ότι τελικά δεν πρόκειται για μια ελαφριά, πιασάρικη ιστοριούλα, αλλά για ένα μυθιστόρημα με λογοτεχνικές αξιώσεις, που ουδεμία σχέση έχει με «ροζ λογοτεχνία».

Προς τι, λοιπόν, όλο αυτός ο ντόρος; Πρόκειται για την ιστορία της φιλίας δύο κοριτσιών, της Έλενας και της Λίλας, που μεγαλώνουν στην ίδια φτωχική γειτονιά τη δεκαετία του ’50 και η πορεία τους τούς φέρνει μέχρι τις μέρες μας, διατρέχοντας παράλληλα τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που βιώνει η Ιταλία στο πέρασμα αυτών των δεκαετιών. Και ενώ θα μπορούσε να είναι ένα ακόμα βιβλίο με πρωταγωνίστριες δυο φίλες, η συγγραφέας πετυχαίνει να φέρει στο επίκεντρο το γενικότερα παραγνωρισμένο στη λογοτεχνία θέμα της γυναικείας φιλίας, μιλώντας για τον τρόπο που σχετίζονται οι γυναίκες, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την πολυπλοκότητά της ψυχοσύνθεσής τους μέσα από τη δυναμική της σχέσης των δύο ηρωίδων και το πώς αυτή επηρεάζει τη συμπεριφορά τους όχι μόνο στον ιδιωτικό αλλά και στον δημόσιο βίο.

Σίγουρα η σχέση τους είναι πολυκύμαντη, μεγαλώνουν, στην προσπάθειά τους να ανεξαρτητοποιηθούν και να αποκτήσουν δική τους φωνή ακολουθούν διαφορετικές πορείες, ξαναβρίσκονται, τα συναισθήματα τις ενώνουν και τις χωρίζουν, τα θεμέλια της σχέσης τους όμως είναι γερά. Η ίδια η Φεράντε είχε εξηγήσει σε συνέντευξή της: «Ο γυναικείος ανταγωνισμός είναι χρήσιμος μόνο όταν δεν επικρατεί∙ δηλαδή αν συνυπάρχει με την εγγύτητα, την οικειότητα, την επίγνωση του πόσο απαραίτητη είναι η μία στην άλλη, με ξαφνικές εξάρσεις αλληλεγγύης, παρά τη ζήλια, τον φθόνο και όλη την κακοδαιμονία που μπορεί να προκύψει».

Η Τετραλογία της Νάπολης καταφέρνει να καταρρίψει την άποψη που θέλει τις γυναίκες ανίκανες να δημιουργήσουν μια φιλία βασισμένη στη διαφάνεια, στην πίστη. Ίσως, μάλιστα, να μπορούσαμε να πούμε πως βλέπει πέρα από το στερεότυπο της ατελούς γυναικείας φιλίας, αποδεχόμενη τη μειονεκτική της πλευρά της ως συστατικό και όχι ως καθοριστικό της γνώρισμα. Η λέξη για τη φιλία στα ιταλικά είναι «amicizia» και προέρχεται από το ρήμα «amare», που σημαίνει «αγαπώ». Και η Φεράντε, με τον λιτό και ρεαλιστικό της λόγο, περιγράφει την πορεία των δύο γυναικών προς αυτήν.

Μαρία Δρουκοπούλου

12.53

Έλενα Φερράντε

Η Τετραλογία της Νάπολης αποτελεί αναμφισβήτητα ένα εκδοτικό φαινόμενο, έχοντας δημιουργήσει ένα πραγματικά φανατικό κοινό που από τόμο σε τόμο όχι μόνο δεν έχανε το ενδιαφέρον του, αλλά περίμενε τη συνέχεια της ιστορίας πριν ακόμα τελειώσει το βιβλίο που είχε ανά χείρας. Περισσότερο και από τον μύθο που έχει δημιουργηθεί γύρω από την πραγματική ταυτότητα της Φεράντε, είναι ενδιαφέρον να βλέπεις από τη μια το ενοχικό ύφος διαφόρων βιβλιόφιλων όταν εκμυστηρεύονταν το «κόλλημά» τους με την Τετραλογία και από την άλλη αρκετούς «διαβασμένους» να παραδέχονται ότι τελικά δεν πρόκειται για μια ελαφριά, πιασάρικη ιστοριούλα, αλλά για ένα μυθιστόρημα με λογοτεχνικές αξιώσεις, που ουδεμία σχέση έχει με «ροζ λογοτεχνία».

Προς τι, λοιπόν, όλο αυτός ο ντόρος; Πρόκειται για την ιστορία της φιλίας δύο κοριτσιών, της Έλενας και της Λίλας, που μεγαλώνουν στην ίδια φτωχική γειτονιά τη δεκαετία του ’50 και η πορεία τους τούς φέρνει μέχρι τις μέρες μας, διατρέχοντας παράλληλα τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που βιώνει η Ιταλία στο πέρασμα αυτών των δεκαετιών. Και ενώ θα μπορούσε να είναι ένα ακόμα βιβλίο με πρωταγωνίστριες δυο φίλες, η συγγραφέας πετυχαίνει να φέρει στο επίκεντρο το γενικότερα παραγνωρισμένο στη λογοτεχνία θέμα της γυναικείας φιλίας, μιλώντας για τον τρόπο που σχετίζονται οι γυναίκες, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την πολυπλοκότητά της ψυχοσύνθεσής τους μέσα από τη δυναμική της σχέσης των δύο ηρωίδων και το πώς αυτή επηρεάζει τη συμπεριφορά τους όχι μόνο στον ιδιωτικό αλλά και στον δημόσιο βίο.

Σίγουρα η σχέση τους είναι πολυκύμαντη, μεγαλώνουν, στην προσπάθειά τους να ανεξαρτητοποιηθούν και να αποκτήσουν δική τους φωνή ακολουθούν διαφορετικές πορείες, ξαναβρίσκονται, τα συναισθήματα τις ενώνουν και τις χωρίζουν, τα θεμέλια της σχέσης τους όμως είναι γερά. Η ίδια η Φεράντε είχε εξηγήσει σε συνέντευξή της: «Ο γυναικείος ανταγωνισμός είναι χρήσιμος μόνο όταν δεν επικρατεί∙ δηλαδή αν συνυπάρχει με την εγγύτητα, την οικειότητα, την επίγνωση του πόσο απαραίτητη είναι η μία στην άλλη, με ξαφνικές εξάρσεις αλληλεγγύης, παρά τη ζήλια, τον φθόνο και όλη την κακοδαιμονία που μπορεί να προκύψει».

Η Τετραλογία της Νάπολης καταφέρνει να καταρρίψει την άποψη που θέλει τις γυναίκες ανίκανες να δημιουργήσουν μια φιλία βασισμένη στη διαφάνεια, στην πίστη. Ίσως, μάλιστα, να μπορούσαμε να πούμε πως βλέπει πέρα από το στερεότυπο της ατελούς γυναικείας φιλίας, αποδεχόμενη τη μειονεκτική της πλευρά της ως συστατικό και όχι ως καθοριστικό της γνώρισμα. Η λέξη για τη φιλία στα ιταλικά είναι «amicizia» και προέρχεται από το ρήμα «amare», που σημαίνει «αγαπώ». Και η Φεράντε, με τον λιτό και ρεαλιστικό της λόγο, περιγράφει την πορεία των δύο γυναικών προς αυτήν.

Μαρία Δρουκοπούλου

13.09

Έλενα Φερράντε

Η Τετραλογία της Νάπολης αποτελεί αναμφισβήτητα ένα εκδοτικό φαινόμενο, έχοντας δημιουργήσει ένα πραγματικά φανατικό κοινό που από τόμο σε τόμο όχι μόνο δεν έχανε το ενδιαφέρον του, αλλά περίμενε τη συνέχεια της ιστορίας πριν ακόμα τελειώσει το βιβλίο που είχε ανά χείρας. Περισσότερο και από τον μύθο που έχει δημιουργηθεί γύρω από την πραγματική ταυτότητα της Φεράντε, είναι ενδιαφέρον να βλέπεις από τη μια το ενοχικό ύφος διαφόρων βιβλιόφιλων όταν εκμυστηρεύονταν το «κόλλημά» τους με την Τετραλογία και από την άλλη αρκετούς «διαβασμένους» να παραδέχονται ότι τελικά δεν πρόκειται για μια ελαφριά, πιασάρικη ιστοριούλα, αλλά για ένα μυθιστόρημα με λογοτεχνικές αξιώσεις, που ουδεμία σχέση έχει με «ροζ λογοτεχνία».

Προς τι, λοιπόν, όλο αυτός ο ντόρος; Πρόκειται για την ιστορία της φιλίας δύο κοριτσιών, της Έλενας και της Λίλας, που μεγαλώνουν στην ίδια φτωχική γειτονιά τη δεκαετία του ’50 και η πορεία τους τούς φέρνει μέχρι τις μέρες μας, διατρέχοντας παράλληλα τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που βιώνει η Ιταλία στο πέρασμα αυτών των δεκαετιών. Και ενώ θα μπορούσε να είναι ένα ακόμα βιβλίο με πρωταγωνίστριες δυο φίλες, η συγγραφέας πετυχαίνει να φέρει στο επίκεντρο το γενικότερα παραγνωρισμένο στη λογοτεχνία θέμα της γυναικείας φιλίας, μιλώντας για τον τρόπο που σχετίζονται οι γυναίκες, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την πολυπλοκότητά της ψυχοσύνθεσής τους μέσα από τη δυναμική της σχέσης των δύο ηρωίδων και το πώς αυτή επηρεάζει τη συμπεριφορά τους όχι μόνο στον ιδιωτικό αλλά και στον δημόσιο βίο.

Σίγουρα η σχέση τους είναι πολυκύμαντη, μεγαλώνουν, στην προσπάθειά τους να ανεξαρτητοποιηθούν και να αποκτήσουν δική τους φωνή ακολουθούν διαφορετικές πορείες, ξαναβρίσκονται, τα συναισθήματα τις ενώνουν και τις χωρίζουν, τα θεμέλια της σχέσης τους όμως είναι γερά. Η ίδια η Φεράντε είχε εξηγήσει σε συνέντευξή της: «Ο γυναικείος ανταγωνισμός είναι χρήσιμος μόνο όταν δεν επικρατεί∙ δηλαδή αν συνυπάρχει με την εγγύτητα, την οικειότητα, την επίγνωση του πόσο απαραίτητη είναι η μία στην άλλη, με ξαφνικές εξάρσεις αλληλεγγύης, παρά τη ζήλια, τον φθόνο και όλη την κακοδαιμονία που μπορεί να προκύψει».

Η Τετραλογία της Νάπολης καταφέρνει να καταρρίψει την άποψη που θέλει τις γυναίκες ανίκανες να δημιουργήσουν μια φιλία βασισμένη στη διαφάνεια, στην πίστη. Ίσως, μάλιστα, να μπορούσαμε να πούμε πως βλέπει πέρα από το στερεότυπο της ατελούς γυναικείας φιλίας, αποδεχόμενη τη μειονεκτική της πλευρά της ως συστατικό και όχι ως καθοριστικό της γνώρισμα. Η λέξη για τη φιλία στα ιταλικά είναι «amicizia» και προέρχεται από το ρήμα «amare», που σημαίνει «αγαπώ». Και η Φεράντε, με τον λιτό και ρεαλιστικό της λόγο, περιγράφει την πορεία των δύο γυναικών προς αυτήν.

Μαρία Δρουκοπούλου

12.39

Σώτη Τριανταφύλλου

Το Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης κυκλοφόρησε το 1996 και συγκαταλέγεται στα πιο διαβασμένα μυθιστορήματα της δεκαετίας του ’90. Η ιστορία διαδραματίζεται στις αρχές της δεκαετίας του ’80, έχοντας ως φόντο τα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα εκείνης της εποχής. Όλα εκτυλίσσονται στη διάρκεια επτά ετών. Οι νέοι, ηλικιακά, ήρωες ανακαλύπτουν την αληθινή φιλία, μυούνται σε έναν ροκ τρόπο ζωής και αντικρίζουν το δυσάρεστο πρόσωπο του θανάτου. Κάποιοι θα μεγαλώσουν, άλλοι θα χαθούν για πάντα και μερικοί θα γίνουν «εκστατικά ευτυχισμένοι». Μιλάμε για ήρωες που συναντιούνται, χωρίζουν, αγαπούν, απογοητεύονται, φοβούνται, χορεύουν, πίνουν, γελούν, κλαίνε και ονειρεύονται. Εφήμερες νύχτες, ανέμελες μέρες, αγορά παλιών δίσκων, πικάπ στη διαπασών, ταξίδια με το αυτοκίνητο και πρόσωπα που βρίσκονται σε έκσταση αλλά και σε μια κατάσταση υπέρτατης ευδαιμονίας, χωρίς, όμως, να γίνεται κάτι συγκεκριμένο.

Η ανώνυμη αφηγήτρια του μυθιστορήματος είναι µια νεαρή Ελληνίδα από την Αθήνα που ζει στη Νέα Υόρκη λόγω σπουδών. Μένει μαζί µε την Μπίµπι, που ήρθε από το Σουάν Λέικ του Άρκανσο, και τον Νίκυ, τον οποίο η πρωταγωνίστρια γνωρίζει από τότε που θυμάται τον εαυτό της. Ανάμεσα σ’ αυτούς γνωρίζουμε και τον Ζαχαρία, το αγόρι της Μπίµπι, που παίζει κρουστά µε διάφορα συγκροτήματα της πόλης και που αργότερα µπλέκει µε την ηρωίνη. Επίσης, διαβάζουμε για την εθισμένη στα χάπια Νάνσυ Χόγκαν και τη Χόλλυ Γουίλµερ, η οποία κατοικεί στο γκέτο και συγχρόνως θέλει να δουλέψει στο Μπρόντγουεϊ.

Το Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης είναι μια ιστορία φίλων που εξελίσσεται στις φτωχογειτονιές της Νέας Υόρκης. Η Σώτη Τριανταφύλλου επιχειρεί, με μια γλαφυρή περιγραφή, να εξιστορήσει πώς είναι να φεύγεις από τον τόπο σου και να πηγαίνεις για σπουδές σε μια μητρόπολη. Κατά τη διάρκεια των επτά χρόνων οι ήρωες χορεύουν σε ξέγνοιαστα πάρτι, ακούν πολλή μουσική, ανακαλύπτουν τον έρωτα και την απώλεια, ενηλικιώνονται. Φίλοι που χάνονται στην πόλη και παρασύρονται μέσα σε ατέλειωτα ξενύχτια με αλκοόλ και ναρκωτικά.

Ένα βιβλίο βαθιά μελαγχολικό, το οποίο παρουσιάζει τι σημαίνει να ζεις με ένταση, ενώ ο βασικός άξονάς του εστιάζει σ’ εκείνες τις παρέες που σβήνουν στο πέρασμα του χρόνου. Συγχρόνως, το στοιχείο της πόλης, πολύ έντονο σε αυτό το μυθιστόρημα, παίζει καθοριστικό ρόλο στη διάπλαση συμπεριφορών και αποφάσεων.

Στις σελίδες του τα δάκρυα εναλλάσσονται με τα γέλια, η χαρά με τη λύπη, η συντροφικότητα με τη μοναξιά και, φυσικά, η ζωή με τον θάνατο. Αυτό το βιβλίο είναι μια αφορμή για να συνταξιδέψει ο αναγνώστης με όσους βυθίζονται στις εμπειρίες, μ’ εκείνους που ονειροπολούν, παθιάζονται, ταξιδεύουν, σκέφτονται και γλεντούν με τις «μικρές χαρές».

Αναμφισβήτητα πρόκειται για έναν ύμνο στη φιλία, στη νοσταλγία, στη μνήμη και στην απώλεια. Ένα συγκινητικό λογοτεχνικό χρονικό για τις παρέες που μας καθορίζουν αλλά και τους ανθρώπους που αφήνουν πάνω μας ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους κάποια στιγμή της ζωής μας, ένα «Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης».

 

Γιάννης Πανταζόπουλος

13.85