Ξένη λογοτεχνία
Οι “Σημειώσεις από το υπόγειο” είναι ένα ιδιαίτερο μυθιστόρημα που καταλαμβάνει περίοπτη θέση στο ντοστογιεφσκικό λογοτεχνικό σύμπαν και σηματοδοτεί τη νέα εποχή των μεγάλων μυθιστορημάτων. Πολλές από τις ιδέες που δοκιμάζει ο συγγραφέας εδώ θα τις δούμε πολύ σύντομα να εμφανίζονται στους εμβληματικούς ήρωες των αριστουργημάτων του. Σε κανένα άλλο μυθιστόρημα, όμως, ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι δεν θα επαναλάβει αυτό το ιδιότυπο ύφος γραφής των Σημειώσεων, ένα ύφος που με το λογοτεχνικό του σφρίγος και την καλλιτεχνική του αρτιότητα θα σφραγίσει με ανεπανάληπτο τρόπο αυτό το πρωτοποριακό έργο.
Στις “Σημειώσεις” ο Ντοστογιέφσκι συνθέτει αριστοτεχνικά έναν από τους σπουδαιότερους και επιδραστικότερους αντι-ήρωες της σύγχρονης λογοτεχνίας και εγκαινιάζει μια νέα πνευματική και καλλιτεχνική παράδοση, που η βαθιά επιρροή της θα φανεί αργότερα τόσο στη λογοτεχνία και τις τέχνες όσο και στον φιλοσοφικό στοχασμό. Ο άνθρωπος του υπογείου είναι ένας άνθρωπος άρρωστος, απωθητικός, ανυπόφορος, δυστυχισμένος. Στις σημειώσεις του μας εξομολογείται τις ατέρμονες ήττες και τις ταπεινώσεις του, και εκτοξεύει με λύσσα τους μύδρους του ενάντια σε ό,τι δεν σέβεται την ελευθερία της βούλησης. Η ανελέητη κριτική που εξαπολύει έρχεται να κλονίσει τις ομοιογενοποιητικές κοινωνικές νόρμες και να αναδείξει το πολυφωνικό χάος της συνείδησης και την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Οι εξομολογήσεις του υπόγειου ανθρώπου αποτελούν μια υποδειγματική σπουδή στην έννοια του παραλόγου, όπου τη θέση του παραλόγου κατέχει η ίδια η πραγματικότητα. Ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, έχοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο, μας παραδίδει ένα συγκλονιστικό λογοτεχνικό έργο και ένα μνημείο κοινωνικής κριτικής και αμφισβήτησης.
Ξένη λογοτεχνία
OΤΑΝ ΤΟ 1871 ΠΡΩΤΟΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΑΝ ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ, το κατεξοχήν πολιτικό και προφητικό μυθιστόρημα του Ντοστογέφσκι, θύελλα αντιδράσεων ξέσπασε στους λογοτεχνικούς και πολιτικούς (κατά κύριο λόγο στους επαναστατικούς) κύκλους της Ρωσίας. Μια τεράστια συζήτηση άνοιγε κι ένας πόλεμος κηρυσσόταν εναντίον του «μεταμελημένου» πρώην θανατοποινίτη συγγραφέα και πρώην κατάδικου της Σιβηρίας. Τα γεγονότα που βρήκαν απήχηση στο μυθιστόρημα ήταν η «υπόθεση Νιετσάγεφ», η δραστηριότητα της οργάνωσης «Λαϊκή Εκδίκηση» κι η δολοφονία από πέντε μέλη της ενός φοιτητή. Το ενδιαφέρον του Ντοστογέφσκι τράβηξαν οι ιδεολογικές και οργανωτικές αρχές των μηδενιστών, οι συνεργοί στο έγκλημα και η προσωπικότητα του αρχηγού τους Σ. Γ. Νιετσάγεφ. Το πλούσιο πραγματολογικό υλικό του το προσέφεραν η επαναστατική βιβλιογραφία, οι εφημερίδες της εποχής και τα πρακτικά της πολύκροτης δίκης –της πρώτης μέχρι τότε ανοιχτής πολιτικής δίκης–, οι απολογίες και τα πολιτικά μανιφέστα των κατηγορουμένων.
«Στο έργο που γράφω τώρα για το περιοδικό Ρούσκιι Βέστνικ εναποθέτω πολλές ελπίδες, όχι όμως από λογοτεχνική άποψη όσο από ιδεολογική. Θέλω να πω κάποιες σκέψεις μου, ακόμα κι αν χαθεί η καλλιτεχνική αξία του έργου αυτού. Με απασχολούν σοβαρά όσα έχουν μαζευτεί στην καρδιά και στο μυαλό. Δεν με πειράζει αν καταλήξει σε “κατηγορώ’’, εγώ θα τα έχω πει. Ελπίζω να έχει επιτυχία», γράφει στις 25 Μαρτίου 1870.
Δεν διστάζει παράλληλα να περιγελάσει, δηκτικότατα, τις «ουτοπίες» του Φουριέ, του Τσερνισέφσκι (που το κλασικό πια μυθιστόρημά του Τί να κάνουμε; είχε γίνει η βίβλος της ανήσυχης κι επαναστατικής νεολαίας), καθώς και μερικά ακόμα ιερά τέρατα της ρωσικής λογοτεχνίας όπως ο φίλος του Τουργκένιεφ κι ο Γκρανόφσκι.
Η ιστορία των Δαιμονισμένων εξελίσσεται με επίκεντρο την «αμφιλεγόμενη» προσωπικότητα του μηδενιστή Πιότρ Βερχοβένσκι (Νιετσάγεφ) και την αινιγματική και δαιμονική φιγούρα του Νικολάι Σταβρόγκιν («κακός… προσωπικότητα τραγική, χαρακτήρας που ξεχωρίζει εξαιρετικά με την ιδιομορφία του, αλλά χαρακτήρας ρωσικός… Τον πονάω», δηλώνει ο συγγραφέας, που βαθιά μέσα του κρύβει έναν Σταβρόγκιν – όπως υποστηρίζει στο ομώνυμο εξαιρετικό άρθρο του ο Μπερντιάγεφ). Τις δύο αυτές δαιμονικές φιγούρες πλαισιώνουν ο φιλελεύθερος-ιδεαλιστής και πατέρας του μηδενιστή, ο Στεπάν Τροφίμοβιτς, και οι «ιδεολόγοι» (Σάτοφ, Κυρίλλοφ, Σιγκαλιόφ). Και γύρω από αυτούς, τραγικές φιγούρες οι γυναίκες. Τρεις γυναίκες και ο «απόλυτος», «θανατηφόρος» έρωτάς τους για τον Σταβρόγκιν (για να μην αναφερθούμε στην άνευ όρων λατρεία που του δείχνει η κυριαρχική, αρχόντισσα μητέρα του, ο ανταγωνισμός, η στωικότητα, η περηφάνια, το πάθος των οποίων αποτελούν πλούσιο υλικό για μελέτη του γυναικείου ψυχισμού.
Fiction/Μυστηρίου
H τριλογία του Δράκου της Πρέσπας παρουσιάζει τρεις αλληλοαναιρούμενες εκδοχές για την εμφάνιση ενός τέρατος στη Μεγάλη Πρέσπα, τη λίμνη που μοιράζονται τρεις μικρές χώρες, ευάλωτες σε δαιμόνια και κακοδαιμονίες: η Ελλάδα, η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία. Η επέλαση του θηρίου είναι σαρωτική, μεταβάλλει το κλίμα, την πολιτική, την οικονομία, προκαλεί καταστροφές, ξεριζωμούς, θανάτους. Κάθε χώρα αντιλαμβάνεται διαφορετικά τις εκδηλώσεις του δράκου και τις ερμηνεύει με τον δικό της τρόπο.
Στον παρόντα τόμο παρουσιάζεται η οπτική της αλβανικής όχθης, η οποία πλήττεται από πρωτοφανή παγετό. Οι ερευνήτριες τούτης της όχθης –τοξότριες και ιέρειες δρακολόγοι– αγωνίζονται να λύσουν το αίνιγμα της στοιχειωμένης λίμνης, αγνοώντας ότι αποτελούν μέρος του.
Η Μνήμη του Πάγου είναι ταυτόχρονα το τέλος και η έναρξη της τριλογίας, επειδή μας μεταφέρει στην απαρχή του φαινομένου, όπου βρίσκεται και η λύση. Το τρίπτυχο του δράκου ξεδιπλώνεται ολοκληρωμένο και η συνείδηση καλείται να αναμετρηθεί με τις πέντε αισθήσεις.
Η τριλογία του Δράκου της Πρέσπας διαβάζεται με οποιαδήποτε σειρά. Κάθε βιβλίο αποκαλύπτει έναν καινούργιο κόσμο δράσης και μυστηρίου, παθών και διλημμάτων, εγκλημάτων και δολοπλοκιών, φωτίζοντας τα λεπτά νήματα που ενώνουν τα όνειρα και τις αυταπάτες ανθρώπων και λαών.
Ξένη λογοτεχνία
α προβλήματα ξεκινούν από τις ανισότητες μεταξύ αντρών και γυναικών. Ε, καλά, λέμε: έτσι είναι οι άντρες. Η: έτσι είναι οi γυναίκες. Και δεχόμαστε τα διαφορετικά τους επίπεδα στην ανοησία.
Γάμοι, χηρεία, παιδιά, έρωτας, καριέρα, φτώχεια, πλούτη: η ζωή της Ντέιζι είναι γεμάτη ανατροπές τις οποίες δέχεται αδιαμαρτύρητα. Προσπαθώντας να κατανοήσει βαθύτερα τον ρόλο της στα γεγονότα που τη σημάδεψαν, αποφασίζει να γράψει την αυτοβιογραφία της: από τις τραγικές συνθήκες κατά τη γέννησή της το 1905 μέχρι το 1990.
Το μυθιστόρημα Πέτρινα ημερολόγια της Κάρολ Σιλντς (ΗΠΑ 1935 – Καναδάς 2003) τιμήθηκε με το βραβείο Pulitzer το 1995 και έκτοτε έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες. «Περίτεχνο, αστείο, καυστικό, καλογραμμένο, βιβλίο που ξαφνιάζει» (Μάργκαρετ Άτγουντ). «Μια ισχυρή υπενθύμιση για το πόσο σημαντικό ρόλο έχει η λογοτεχνία στη ζωή μας» (The New York Times Book Review).
Ξένη λογοτεχνία
Ποιος φονεύει τον άνθρωπο που αυτοκτονεί; Με αυτό το ερώτημα, παρμένο από αστυνομικό μυθιστόρημα, ο Camille de Toledo ανατέμνει την ταραγμένη ιστορία του 20ού αιώνα, αφού πρώτα αναγνωρίσει στην σωματική του κατάρρευση τις απώτατες συνέπειες μιας συστηματικής αποσιώπησης. Η απόπειρα εξεύρεσης λυτρωτικής απάντησης, τον φέρνει αντιμέτωπο με το σύγχρονο πρόσωπο του Μινώταυρου, του τέρατος της Ιστορίας που επανεμφανίζεται κάθε τόσο για να μας γονατίσει. Με ποιο τρόπο τα χρόνια της οικονομικής άνθισης, της χρυσής εποχής της βιομηχανίας, της ανοικοδόμησης μετά την ήττα της Γερμανίας το 1945, επικάλυψαν τους φόβους και τις αγωνίες από τα χρόνια του πολέμου; Τι μένει κρυμμένο μέσα στα σώματα από τα χρόνια τραύματα; Γιατί με την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1973 αναδύθηκαν όλες οι αδυναμίες του παρελθόντος; Υπερβαίνοντας τα όρια της απλής αυτοβιογραφίας, ο συγγραφέας συνομιλεί με ένα μεταμοντέρνο alter ego, έναν σύγχρονο Θησέα του 21ου αιώνα, ο οποίος αναζητάει μια βιώσιμη λύση στο σύγχρονο υπαρξιακό αδιέξοδο.
Ξένη λογοτεχνία
Η Κιάρα κι ο αδερφός της ο Μάρκους τα βγάζουν με το ζόρι πέρα σε ένα συγκρότημα διαμερισμάτων στο ανατολικό Όκλαντ, που, παρά την ονομασία του, Regal-Hi, μόνο «βασιλικό» δεν είναι. Και οι δύο έχουν παρατήσει το σχολείο, με την οικογένειά τους να ’χει διαλυθεί από τον θάνατο και τη φυλακή.
Ενώ όμως ο Μάρκους ονειρεύεται να γίνει σταρ της ραπ, η Κιάρα ψάχνει για δουλειά για να πληρώνει το νοίκι, που έχει υπερδιπλασιαστεί, και να προσφέρει φαγητό κι ασφάλεια σ’ ένα εννιάχρονο γειτονόπουλο εγκαταλειμμένο από τη μητέρα του. Μια νύχτα, ό,τι αρχίζει σαν παρεξήγηση μ’ έναν ξένο, υπό την επήρεια του αλκοόλ, μετατρέπεται σε δουλειά που η Κιάρα ποτέ δε διανοήθηκε πως την ήθελε, αλλά τώρα τη χρειάζεται απελπισμένα: το νυχτερινό «πεζοδρόμιο». Κι ο κόσμος της καταρρέει κι άλλο, όταν το όνομά της βγαίνει στην επιφάνεια σε μια έρευνα, που αποκαλύπτει πως αυτή είναι ο βασικός μάρτυρας σ’ ένα τεράστιο σκάνδαλο μέσα στην αστυνομία του Όκλαντ.
Γεμάτα ακατέργαστη ομορφιά κι ένταση που ηλεκτρίζει, και με μια ευαισθησία βαθιά συγκινητική, το ΝΥΧΤΟΠΕΡΠΑΤΗΜΑΤΑ σηματοδοτεί τη συγκλονιστική ανάδυση μιας φωνής που όμοιά της δεν έχουμε ακούσει ξανά.
Δύο μεγάλα επαναστατικά γεγονότα άλλαξαν τη μορφή της Μέσης Ανατολής: η Μεγάλη Αραβική Εξέγερση στην Παλαιστίνη (1936-1939) και η Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν (1979).
Κανένα γεγονός δεν επηρέασε τόσο τον αραβικό κόσμο στον Μεσοπόλεμο και στην πρώτη μεταπολεμική περίοδο όσο η Μεγάλη Αραβική Εξέγερση στην Παλαιστίνη. Διαμόρφωσε τα βασικά χαρακτηριστικά ενός υπερεθνικού πολιτικού Ισλάμ, αποτέλεσε το κέντρο ενός μεγάλου παναραβικού ρεύματος που εισχώρησε στα νεότευκτα αραβικά κράτη και εγκλώβισε τα κράτη αυτά στην αραβο-ισραηλινή σύγκρουση.
Η Ισλαμική Επανάσταση αποτέλεσε παράδειγμα –το μοναδικό στην περιοχή– επιτυχημένης λαϊκής εξέγερσης που συγκρότησε μια εναλλακτική μορφή κρατικής οργάνωσης. Η Επανάσταση συνδέθηκε με διεθνή κινήματα και ιδεολογικά ρεύματα που αμφισβητούσαν το διεθνές status quo και τις ανισότητες που αυτό παρήγε και άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στη διεθνή πολιτική όπου συμμαχίες κρατών και μη κρατικών δρώντων θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Συνδέοντας τις Διεθνείς Σχέσεις και τη θεωρία των επαναστάσεων, το βιβλίο αναλύει τους παράγοντες που οδήγησαν σε αυτά τα επαναστατικά γεγονότα και τις συνθήκες που τα διαμόρφωσαν, έτσι ώστε να ερμηνευτεί η αποφασιστική επίδρασή τους στους περιφερειακούς συσχετισμούς.
Ιστορία
Από τις αναμνήσεις Γερμανών για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έως τις μαρτυρίες Ελλήνων για τη χούντα, και από τους βετεράνους της μεταπολεμικής Ευρώπης έως τη γενιά των μιλένιαλ, που κλήθηκε να διαχειριστεί την κληρονομιά του 1989 και της πτώσης του Τείχους, η εξιστόρηση του Τίμοθι Γκάρτον Ας χωράει δεκάδες Ευρωπαίους, διάσημους και λιγότερο γνωστούς, δεκάδες τόπους, μνημεία και αφηγήσεις για μία μεγάλη ιδέα: το μέλλον μιας ηπείρου που έπρεπε να ανασυγκροτηθεί μέσα από τα ερείπια του 1945, να αφήσει πίσω της τον εφιάλτη και να φτάσει στο μεγάλο όραμα της ενοποίησης.
Ο συγγραφέας ταξιδεύει στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και σε όσα επιθυμούν να ενταχθούν σε αυτή, συναντάει τους βασικούς παίκτες που χάραξαν την πολιτική της –από τον Χέλμουτ Κολ και τη Μάργκαρετ Θάτσερ έως τον Τόνι Μπλερ–, αναρωτιέται για το κόστος των πολέμων και του Brexit, δηλώνει τη συμπαράστασή του στην Ουκρανία και συνεχίζει να ελπίζει.
Αν χρειάζεται κάτι η Γηραιά Ήπειρος σε αυτή τη διαδικασία ενοποίησης είναι «περισσότερη και δίκαιη Ευρώπη». Και ο ίδιος είναι από τους λίγους Ευρωπαίους που δεν έπαψαν ποτέ να τη μελετούν και να επιδιώκουν τη μεταμόρφωσή της.
Πολιτική
Το 1921 και σε μια Γερμανία που μόλις έχει λήξει η επανάσταση των συμβουλίων, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν ασχολείται με το πάντοτε φλέγον ζήτημα της βίας και διερωτάται κατά πόσο είναι δυνατή μια διάκρισή της σε βία που υποτάσσει και σε βία που απελευθερώνει. Πρόκειται για ένα “αγαπημένο” και τότε (όπως και σήμερα) άκρως επίκαιρο θέμα συζήτησης των αναρχικών ιδεών και πρακτικών και θα πρέπει να επισημανθεί ότι εκείνη την περίοδο της ζωής του ο Μπένγιαμιν δήλωνε αναρχικός (κάτι τέτοιο φαίνεται άλλωστε και από τα γραπτά του, από τις επαφές και τις γενικότερες ενασχολήσεις του). Προλεταριακή γενική απεργία, λοιπόν, εναντίον πολιτικής γενικής απεργίας, μυθική βία εναντίον θεϊκής βίας, δυνατότητα μη βίαιης επίλυσης των διαφορών, κατάσταση εξαίρεσης και να που σήμερα οι σκέψεις του Μπένγιαμιν συνεχίζουν να είναι επίκαιρες. Αυτό άλλωστε φαίνεται και από την παράθεση των εισηγήσεων σχετικά με το κείμενο του Μπένγιαμιν σε μια ημερίδα που έγινε το 2011 στο ιστορικό κατειλημμένο κοινωνικό κέντρο του Μιλάνου (Cox 18, αλλά και από ένα μικρό σχόλιο του ίδιου Μπένγιαμιν σχετικά με το ζήτημα της χρήσης βίας (ανέκδοτο στην εποχή του). Έτσι προχωράμε σε μια ακόμη έκδοση του κειμένου του Μπένγιαμιν, ελπίζοντας ότι ο παρών τόμος θα συνεισφέρει γόνιμα σε προσωπικές και συλλογικές διερωτήσεις.
Ιστορία
Παλιότερα όλοι οι δρόμοι οδηγούσαν στη Ρώμη.
Σήμερα οδηγούν στο Πεκίνο.
Ο κόσμος αλλάζει δραματικά. Όσο τραυματική ή κωμική κι αν είναι η πολιτική ζωή στην εποχή του Brexit, του χάους της σύγχρονης ευρωπαϊκής πολιτικής ή του Ντόναλντ Τραμπ, στον 21ο αιώνα πραγματική σημασία έχουν οι χώρες των Δρόμων του Μεταξιού. Οι αποφάσεις που έχουν βαρύτητα στον σημερινό κόσμο δεν λαμβάνονται στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στο Βερολίνο ή στη Ρώμη, όπως συνέβαινε πριν από εκατό χρόνια, αλλά στο Πεκίνο και στη Μόσχα, στην Τεχεράνη και στο Ριάντ, στο Δελχί και στο Ισλαμαμπάντ, στην Καμπούλ και στις ελεγχόμενες από τους Ταλιμπάν περιοχές του Αφγανιστάν, στην Άγκυρα, στη Δαμασκό και στην Ιερουσαλήμ. Τα όσα συνέβαιναν κατά μήκος των Δρόμων του Μεταξιού διαμόρφωσαν το παρελθόν του κόσμου˙ τα όσα συμβαίνουν σήμερα εκεί θα διαμορφώσουν το μέλλον του.
Ακολουθώντας αυτούς τους δρόμους προς τα ανατολικά, από την Ευρώπη μέχρι την Κίνα, δια μέσου της Ρωσίας και της Μέσης Ανατολής, το παρόν βιβλίο –ολοκλήρωση και επικαιροποίηση του παγκόσμιου μπεστ-σέλερ Οι Δρόμοι του Μεταξιού– έρχεται να επιβεβαιώσει με τα πιο πρόσφατα και απρόσμενα στοιχεία ότι ζούμε σ’ έναν κόσμο βαθύτατα διασυνδεδεμένο. Σε αυτή τη σύνθετη, προβλεπτική και εντέλει ελπιδοφόρα σύγχρονη ιστορία, ο Πίτερ Φράνκοπαν αποτιμά τον παγκόσμιο αντίκτυπο των αλλεπάλληλων μετατοπίσεων του κέντρου ισχύος, που τόσο συχνά απουσιάζουν από τα πρωτοσέλιδα των δυτικών εφημερίδων. Μας καλεί έτσι να επανεξετάσουμε ποιοι είμαστε και ποια είναι η θέση μας στον κόσμο.
«Οι Δρόμοι του Μεταξιού είναι σε άνοδο, έγραφα το 2015. Συνέχισαν να ανέρχονται από τότε. Αξίζει να παρακολουθήσουμε προσεκτικά πώς και γιατί η άνοδός τους θα μας επηρεάσει όλους».
Μεσογειακό Βραβείο για τον Πολιτισμό 2019 Fondazione Carical
Φιλοσοφία
Αν η φιλοσοφία θέτει το ερώτημα «ποια είναι η αλήθεια;», υπάρχει κάτι πριν από τη φιλοσοφία, που αποτελεί προϋπόθεσή της: η ικανότητα να αμφισβητείς αυτό που παρουσιάζεται ως αλήθεια, να το αρνείσαι, να του εναντιώνεσαι· η ετοιμότητα να στέκεσαι απέναντι στην αυθεντία, δηλαδή την πνευματική και πολιτική εξουσία, και να τολμάς να της ασκήσεις κριτική ― το «κριτικό ήθος» ή η κριτική στάση.
Ο Φουκώ αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη μελέτη της ιστορίας του κριτικού ήθους στον δυτικό πολιτισμό και, πιο συγκεκριμένα, σε μια μάλλον παραμελημένη έννοια της αρχαιοελληνικής σκέψης: την έννοια της παρρησίας. Στις διαλέξεις που μεταφράζονται εδώ, τις οποίες έδωσε στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ το φθινόπωρο του 1983, ο Φουκώ εξετάζει τη γένεση, τις μορφές και την εξέλιξη της παρρησίας από τον 5ο αιώνα π.Χ. μέχρι την ύστερη αρχαιότητα.
Στον Ίωνα του Ευριπίδη παρατηρούμε αρχικά την αμφισβήτηση των θεών ως πηγής της αλήθειας· έδρα της αλήθειας παύει να είναι το μαντείο και γίνεται η ίδια η πόλη. Στον Ορέστη, πάλι του Ευριπίδη, βλέπουμε την παρρησία ως δικαίωμα εντός της δημοκρατικής πόλεως, και τα προβλήματα που αυτή δημιουργεί στο πλαίσιο του δημόσιου ανταγωνισμού για την αλήθεια. Με τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα το πρόβλημα της αλήθειας μεταφέρεται από τον δημόσιο χώρο στην ψυχή: Πώς συμβιβάζεται η ζωή που ζεις με την αλήθεια που λες ότι πρεσβεύεις; Στους Κυνικούς η παρρησία παίρνει τη μορφή της δημόσιας αμφισβήτησης των κοινών αξιών, ενώ στους Στωικούς η κριτική στρέφεται στον ίδιο τον εαυτό, και εκδηλώνεται ως μια διαρκής αυτοεξέταση του ατόμου στον αγώνα του για εσωτερική, δηλαδή πραγματική, ελευθερία.
«Η ανάλυση της παρρησίας αποτελεί μέρος αυτού που θα μπορούσα να ονομάσω ιστορική οντολογία του εαυτού μας, δεδομένου ότι έχουμε, ως ανθρώπινα όντα, την ικανότητα να λέμε την αλήθεια και, λέγοντας την αλήθεια, να μεταμορφώνουμε τον εαυτό μας, τις συνήθειές μας, το ἦθος μας, την κοινωνία μας».
Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν είχε συγκρίνει την επανάσταση με την πυρηνική σχάση: μια έκρηξη ικανή να απελευθερώσει και να πολλαπλασιάσει την ενέργεια που περιέχεται στο παρελθόν. Τούτο το βιβλίο δεν αφηγείται την ιστορία των επαναστάσεων σε χρονολογική σειρά: τις ερμηνεύει σαν συλλογικά ξεσπάσματα που καταστρέφουν την κατεστημένη τάξη πραγμάτων και ανοίγουν νέους ορίζοντες προσμονής. Είναι εργοστάσια ουτοπιών.
Ο Έντσο Τραβέρσο χρησιμοποιεί την έννοια της επανάστασης σαν ερμηνευτικό κλειδί για να κατανοήσουμε τη νεοτερικότητα, και όχι μόνο τις κοινωνικές και πολιτικές της δομές αλλά και τις ιδέες της και το συλλογικό φαντσσιακό της, ή ακόμα και τις αισθητικές της μορφές. Αυτό σημαίνει να συλλάβουμε τις διανοητικές και συγκινησιακές διαστάσεις των επαναστάσεων, που έχουν εναποτεθεί σε κείμενα και εικόνες, θεωρίες και βιώματα, υλική κληρονομιά και συλλογικές μνήμες.
Η “Επανάσταση” του Τραβέρσο καλύπτει τους δύο τελευταίους αιώνες αναταραχών αναλύοντας ένα ευρύ και ποικίλο φάσμα υλικών, ξαναδιαβάζοντας τα κανονιστικά κείμενα, ανακαλύπτοντας και πάλι λησμονημένες μορφές. Το αποτέλεσμα είναι ένα γοητευτικό ιστορικό τοπίο φτιαγμένο από «διαλεκτικές εικόνες»: ατμομηχανές, σώματα, οδοφράγματα, σημαίες, τελετές, υλικές τοποθεσίες, ζωγραφικούς πίνακες, αφίσες και συμβολικά ορόσημα. Η διεργασία του παρελθόντος είναι απαραίτητη για να πορευτούμε στα ταραγμένα νερά του παρόντος και για να τροφοδοτήσουμε ένα νέο πολιτικό φαντασιακό για τον 21ο αιώνα.