Ο Φίλιπ Λάρκιν (1922-1985) είναι χωρίς αµφιβολία ένας από τους κορυφαίους Άγγλους ποιητές της µεταπολεµικής περιόδου, και σίγουρα ο πιο δηµοφιλής. Αν και ολιγογράφος, κατάφερε να καθιερωθεί ως η πιο αυθεντική και στιβαρή φωνή της γενιάς του. Ο ανά χείρας τόµος περιέχει πενήντα ποιήµατα, µια εκτενή επιλογή όχι µόνο από τις τέσσερις συλλογές που δηµοσίευσε ο Λάρκιν στη διάρκεια της ζωής του, αλλά και από τα αθησαύριστά του. Ανάµεσα στα ποιήµατα αυτά συγκαταλέγονται µερικά από τα πιο γνωστά και αξιοµνηµόνευτα, όπως το «Ένας τάφος των Άραντελ», «Ψηλά παράθυρα», «Ας είναι αυτός ο στίχος», «Annus Mirabilis» και «Εωθινό τραγούδι». Τα ποιήµατα του Λάρκιν διακρίνονται για τη σφιχτή δοµή τους, την άρτια τεχνοτροπία τους –την ιδιοφυή χρήση της οµοιοκαταληξίας σε λόγο απολύτως φυσικό και ανεπιτήδευτο–, το στωικό χιούµορ τους, που πολλές φορές µετατρέπεται σε ανηλεή αυτοσαρκασµό, αλλά και τον βαθύ σκεπτικισµό τους, που φτάνει στα όρια της ακραίας απαισιοδοξίας. Όπως σηµειώνει χαρακτηριστικά ένας άλλος σηµαντικός ποιητής, ο Αµερικανός Ρόµπερτ Λόουελ, «η ποίηση του Λάρκιν κάνει τους άλλους ποιητές να µοιάζουν παρωχηµένοι. Υπήρξε ανανεωτής της ποιητικής τέχνης. Καµία τεχνοτροπία ή ποιητική σχολή δε θα µπορούσε να έχει δώσει στις λέξεις του τέτοια σπαραχτική δύναµη».
Εκτός από ποιήµατα ο Λάρκιν δηµοσίευσε δύο µυθιστορήµατα, έναν τόµο µε δοκίµια για την τζαζ, και υπήρξε ο επιµελητής της ανθολογίας The Oxford Book of Twentieth Century English Verse (1973), έργο που φανερώνει την ισχυρή αγάπη του Λάρκιν για την ποίηση του Γ. Μπ. Γέιτς, του Τόµας Χάρντυ και του Γ. Χ. Ώντεν. Δικαίως έχει χαρακτηριστεί «ο πλέον Άγγλος των Άγγλων ποιητών», αφού πολλά ποιήµατά του καυτηριάζουν τα ήθη της χώρας του, αλλά ταυτόχρονα εκθειάζουν τη µοναδικότητα της πολιτισµικής της παράδοσης.
Ξένη λογοτεχνία
“- Τεσσόν! Υπάρχει ένα άγριο θηρίο στό Θιβέτ. Το κυνηγάω εδώ και έξι χρόνια, είπε ο Μυνιέ. Ζει στα υψίπεδα. Χρειάζονται πολύωρα πλησιάσματα μέχρι να το αντικρίσεις. Θα επιστρέψω φέτος το χειμώνα, έλα μαζί μου.
– Τι ζώο είναι;
– Η λεοπάρδαλη του χιονιού, είπε. Μια σκιά μαγική!
– Νόμιζα πως είχε εξαφανιστεί, είπα.
– Έτσι θέλει να πιστεύουμε.”
Είχα συναντήσει τον Βανσέν Μυνιέ ένα Πάσχα, μετά την προβολή της ταινίας του για το λύκο της Αβησσυνίας. Μου είχε μιλήσει για το πόσο άπιαστα είναι τα θηρία και για αυτή την υπέρτατη αρετή: την υπομονή. Μου είχε αφηγηθεί τη ζωή του ως φωτογράφου άγριων θηρίων και είχε απαριθμήσει τις τεχνικές για το καρτέρι. Επρόκειτο για μια τέχνη εύθραυστη και διακριτική η οποία συνίστατο στο να καμουφλάρεται κανείς μέσα στη φύση προκειμένου να παραφυλάξει ένα ζώο, του οποίου την έλευση τίποτε δεν εγγυάται. Οι πιθανότητες επιστροφής με άδεια χέρια είναι μεγάλες. Τούτη η αποδοχή της αβεβαιότητας μου φαινόταν πολύ αριστοκρατική – κι ως τέτοια αμιγώς αντιμοντέρνα.
Η λεοπάρδαλη του χιονιού κάνει έρωτα σε πάλλευκα τοπία. Το μήνα Φεβρουάριο μπαίνει σε οίστρο. Ζει μέσα στα κρύσταλλα, ντυμένη με γούνες. Τα αρσενικά παλεύουν, τα θηλυκά προσφέρονται, τα ζευγάρια καλούν το ένα το άλλο. Ο Μυνιέ τα είχε όλα προβλέψει: Αν θέλαμε να έχουμε κάποια πιθανότητα να την αντικρίσουμε, έπρεπε να την αναζητήσουμε μέσα στο καταχείμωνο, στα τέσσερις ή πέντε χιλιάδες μέτρα υψόμετρο. Θα προσπαθούσα να αντισταθμίσω τις αντιξοότητες του χειμώνα με τη χαρά της θέασής της.
“Λεοπάρδαλη”, το όνομα ηχούσε σαν κόσμημα. Τίποτε δεν εγγυόταν κάποια συνάντηση μαζί της. Το καρτέρι είναι ένα στοίχημα: Πηγαίνοντας να συναντήσεις τα άγρια ζώα, κινδυνεύεις ν’ αποτύχεις. Ορισμένοι δεν παρεξηγούνται και βρίσκουν χαρά στην αναμονή. Αυτό απαιτεί φιλοσοφικό πνεύμα με ροπή προς την ελπίδα. Δυστυχώς δεν ήμουν τέτοιου είδους άνθρωπος. Εγώ ήθελα να δω το θηρίο, παρότι, από τακτ, δεν ομολογούσα την αδημονία μου στον Μυνιέ.
Ξένη λογοτεχνία
1940: Οι Ναζί έχουν κατακτήσει την Πολωνία και μόλις έχουν αρχίσει να φτιάχνουν ένα νέο στρατόπεδο, το Άουσβιτς. Η πολωνική αντίσταση δεν έχει πληροφορίες για αυτό, ανησυχεί όμως ότι κάτι τρομερό συμβαίνει, εξαιτίας των πολλών αγγελτηρίων θανάτου που στέλνονται στις οικογένειες όσων είχαν οδηγηθεί εκεί. Ένας τρόπος υπάρχει να μάθουν τι γίνεται: να συλληφθεί κάποιος εθελοντικά. Ποιος όμως θα βάλει τον εαυτό του σε θανάσιμο κίνδυνο για χάρη ανθρώπων που δεν γνωρίζει;
Ο Βίτολντ Πιλέτσκι, 40 χρονών, αγρότης, παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών αναλαμβάνει την αποστολή αυτή. Επί τρία χρόνια στέλνει στα επιτελεία των Συμμάχων πληροφορίες για την καθημερινότητα στο Άουσβιτς, για τα βασανιστήρια και τις αρρώστιες, τους φούρνους που κτίζονται, τα καραβάνια των Εβραίων, τα αέρια που χρησιμοποιούνται για την εξόντωσή τους. Περιμένοντας, μάταια, μια δυναμική αντίδραση τους οργανώνει σαμποτάζ, αποδράσεις, ακόμα και φόνους Ναζί.
Ο Jack Fairweather είναι βραβευμένος δημοσιογράφος. Υπήρξε πολεμικός ανταποκριτής, επικεφαλής της αποστολής της Daily Telegraph στη Βαγδάτη κατά τον Α΄ Πόλεμο του Ιράκ και μετά της Washington Post στο Αφγανιστάν. Έχει επιβιώσει μιας απόπειρας απαγωγής και ενός βομβαρδισμού και για τις ανταποκρίσεις από τα πεδία πολέμου έχει τιμηθεί με το βρετανικό βραβείο δημοσιογραφίας και το βραβείο της παγκόσμιας ένωσης πολεμικών ανταποκριτών.
Για την πολύχρονη έρευνά του για τον Εθελοντή τιμήθηκε με το βραβείο Costa. Το βιβλίο πρόκειται να μεταφερθεί στον κινηματογράφο από την βραβευμένη με Όσκαρ παραγωγό Τέσα Ρος (Μπίλι Έλιοτ: γεννημένος χορευτής, 12 χρόνια σκλάβος, Slumdog Millionaire).
Ξένη λογοτεχνία
Ο Ρικάρντο Ρέις, ποιητής και γιατρός, ύστερα από πολυετή αυτοεξορία στη Βραζιλία επιστρέφει στην πατρίδα του, τη Λισαβόνα, που, μουντή και άχρωμη, φαντάζει χιμαιρική. Αντί να δέχεται ασθενείς, περιπλανιέται στους δρόμους της πόλης. Λαχταρά την άπιαστη Μαρσέντα, μια δεσποινίδα της οποίας το αριστερό χέρι έχει μυστηριωδώς παραλύσει, αλλά πλαγιάζει με τη Λίντια, την καμαριέρα του ξενοδοχείου όπου έχει καταλύσει. Ώσπου τον επισκέπτεται ένας παλιός του φίλος, ο Φερνάντο Πεσσόα, φορώντας ακόμη το κοστούμι με το οποίο είχε ταφεί μερικές εβδομάδες νωρίτερα.
Βρισκόμαστε στις αρχές του 1936, της χρονιάς που είναι και η πραγματική πρωταγωνίστρια αυτού του μυθιστορήματος, καθώς στο μεταξύ γράφεται και η ιστορία της εποχής, με την άνοδο του φασισμού στη Γερμανία, στην Ιταλία και στην Πορτογαλία αλλά και τη μάχη της ασταθούς δημοκρατίας στην Ισπανία. Ο Ρέις, ένας από τους ετερώνυμους του Πεσσόα, θα μπει στον πειρασμό να ζήσει και να δράσει, θα παραμείνει όμως θεατής. Ένα από τα αριστουργήματα του νομπελίστα Ζοζέ Σαραμάγκου σε νέα μετάφραση και έκδοση.
Ξένη λογοτεχνία
Ο Γιόζεφ Ροτ φαντάζεται τις τελευταίες ένδοξες μέρες του Ναπολέοντα, αφότου κατάφερε να δραπετεύσει από τη νήσο Έλβα ως την τελειωτική του ήττα στο Βατερλό. Τοποθετημένη στο πρώτο εξάμηνο του 1815 κυρίως στο Παρίσι, η αφήγηση γίνεται από δύο διαφορετικές οπτικές, του Ναπολέοντα και της αφοσιωμένης πλύστρας του παλατιού Αντζελίνα Πιέτρι, που του ’χει δώσει οριστικά την καρδιά της.
Ο Ροτ καταφέρνει να εκφράσει με αριστοτεχνικό τρόπο τη βαθιά θλίψη που συνδέει τη μοίρα τους. Παρόντα εδώ τα χαρακτηριστικά της γραφής του Ροτ, η λυρική κομψότητα και οι υποβλητικές ατμοσφαιρικές λεπτομέρειες, που συνδυάζονται με τη λεπτή και ταυτόχρονα ωμή κατάδυση στην κρυφή πλευρά του Ναπολέοντα, τη στραμμένη προς το σκοτάδι και την αυτοκαταστροφή.
Το πιο επιτυχημένο τέχνασμα του συγγραφέα ήταν το ότι αντιστοίχισε τη μοιραία πορεία του Ναπολέοντα με εκείνη της άσημης Πιέτρι, μίας εκ των αναρίθμητων γυναικών που «όπως όλες οι γυναίκες της χώρας (ίσως κι όλες οι γυναίκες όλης της γης) αγαπούσαν τον αυτοκράτορα». Στο τέλος θα φανεί πως οι δύο μοίρες κατά κάποιο τρόπο συγκλίνουν στην απόγνωση και σε μια πεισματική αφοσίωση. Το μυθιστόρημα συνοδεύεται από ένα δοκίμιο του Κλαούντιο Μάγκρις για τον συγγραφέα.
Ξένη λογοτεχνία
Σ’ ένα νησί χωρίς όνοµα, διάφορα πράγµατα χάνονται το ένα µετά το άλλο· αποφασίζεται να εξαφανιστούν από τη ζωή των ανθρώπων και όλοι οφείλουν να τα ξεχάσουν για πάντα. Όσοι δεν συµµορφώνονται, κινδυνεύουν να συλληφθούν από την αστυνοµία της µνήµης.
Όταν µια νεαρή συγγραφέας ανακαλύπτει ότι ο επιµελητής της κινδυνεύει να συλληφθεί –επειδή εκείνος δεν ξεχνά και του είναι πολύ δύσκολο να κρύβει τις αναµνήσεις του–, θα κάνει τα πάντα για να τον σώσει. Μαζί, καθώς ο φόβος και η απώλεια σχηµατίζουν ασφυκτικό κλοιό γύρω τους, θα προσκολληθούν στη λογοτεχνία ως τον τελευταίο τρόπο διατήρησης του παρελθόντος.
Τι θα γίνει όµως όταν αρχίσουν να εξαφανίζονται και τα βιβλία; Ποιος ξέρει τι θα εξαφανιστεί στη συνέχεια; Ένα βιβλίο για τη δύναµη της µνήµης και το τραύµα της απώλειας, µια αλληγορική ιστορία, ένα αιχµηρό σχόλιο για τους σκοτεινούς κρατικούς µηχανισµούς παρακολούθησης και επιτήρησης. «Ακόµα κι αν εξαφανιστεί το χαρτί, οι λέξεις θα παραµείνουν».
Ξένη λογοτεχνία
Το χρονικό της πόλης της Νέας Υόρκης στις αρχές του 20ού αιώνα, όπου ο συγγραφέας ανατέµνει τις ζωές των πλούσιων χρηµατιστών και των µεταναστών, παρακολουθώντας από κοντά τους αγώνες τους να ενταχθούν στη «νέα» µοντέρνα κοινωνία, πριν αυτή τους καταπιεί.
Χρησιµοποιώντας τεχνικές που δανείζεται από τον κινηµατογράφο και ενσωµατώνοντας τεχνουργήµατα της λαϊκής κουλτούρας της δεκαετίας του ’20, ο Dos Passos συνθέτει µια λαµπρή εικόνα της Νέας Υόρκης, η οποία αποτελεί συγχρόνως κοινωνιολογική καταγραφή της εποχής αλλά και ένα καινοτόµο κείµενο µυθοπλασίας.
Δεν είναι τυχαίο που ο Jean-Paul Sartre είπε για τον συγγραφέα: «Ο Dos Passos έχει εφεύρει μόνο ένα πράγμα, μια αφηγηματική τέχνη. Αυτό όμως αρκεί για να δημιουργήσει ένα ολόκληρο σύμπαν». Ούτε και το ότι σήμερα θεωρείται, μαζί με τον Φιτζέραλντ και τον Χέμινγουεϊ, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της «Χαμένης Γενιάς» των Αμερικανών πεζογράφων που κατέγραψαν με σπάνια ευαισθησία και πειστικότητα την τραγική διάψευση του μεσοπολεμικού ανθρώπου.
Σχεδόν εκατό χρόνια από την πρώτη του έκδοση, το βιβλίο εξακολουθεί να αποτελεί ένα αριστούργηµα της σύγχρονης λογοτεχνίας και έναν διαρκή φόρο τιµής στις δύο όψεις του αµερικανικού ονείρου.
Ποίηση
Ο Γουίσταν Χιου Ώντεν υπήρξε ο σημαντικότερος ποιητής της γενιάς του. Εισήγαγε την καθημερινή γλώσσα στην αγγλική ποίηση γράφοντας στίχους πολιτικούς και στοχαστικούς, δραματικούς και τολμηρούς. Μαρξιστής αρχικά κι έπειτα χριστιανός, παραδοσιακός και ριζοσπάστης, άπατρις και οικουμενικός, αταλάντευτα αντιφασίστας, ο Ώντεν υπήρξε δημιουργός κατεξοχήν ηθικός.
Έζησε στο μεσοπολεμικό Βερολίνο, συμμετείχε στον Ισπανικό Εμφύλιο και από το 1939 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη. Σε συνεχή εγρήγορση, αντιρομαντικός και στοχαστικός, υπήρξε, πάνω απ’ όλα ποιητής με απαράμιλλη τεχνική, αφού μελέτησε εξαντλητικά όλα τα είδη, τις φωνές και τις μορφές της αγγλικής στιχουργικής παράδοσης αλλά και το ύφος των τραγουδιών του αγγλικού μιούζικ χoλ και του βερολινέζικου καμπαρέ, των αμερικανικών μπλουζ και του μπρεχτικού θεάτρου.
Η έκδοση περιλαμβάνει 19 αντιπροσωπευτικά ποιήματα από όλο το έργο του Ώντεν, μεταφρασμένα από τον Ερρίκο Σοφρά, με τη γλωσσική και υφολογική ακρίβεια και με τη συναισθηματική ένταση που χαρακτηρίζει όλες του τις μεταφραστικές εργασίες.
Ελληνική λογοτεχνία
H ιστορία του έρωτα ανάμεσα στον Παύλο και στη Βίργκω, δυο νέων που διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, αγαπούν με πάθος ο ένας τον άλλον και τον παιδεύουν εξίσου. Η ιστορία διαδραματίζεται στην αστική Αθήνα και στον κοσμικό Πόρο τη δεκαετία του 1920, με άρωμα εποχής και προβληματισμούς που παραμένουν επίκαιροι.
Να παντρευτεί κανείς το πρόσωπο που αγαπά ή να μη διασύρει τον έρωτά του μες στη σκόνη της καθημερινότητας; Μήπως η ευτυχία έγκειται «στα όνειρά μας που μένουν ανέπαφα από τη φθορά της ζωής;».
Η μελέτη της Αγγέλας Καστρινάκη επιχειρεί να αποκαλύψει το κρυμμένο υπόστρωμα του έργου, το πυκνό συμβολικό του δίχτυ. Σταδιακά η συγγραφέας φέρνει στην επιφάνεια τη δεύτερη σημασία των ονομάτων, των τόπων, των πράξεων των ηρώων. Το ταξίδι του ήρωα για την απόκτηση του «καστανόμαλλου δέρατος», που συμβολίζει την αναζήτηση της τελειότητας, γίνεται ταυτόχρονα και μια περιπλάνηση στους μύθους και στα σύμβολα του ανθρώπινου πολιτισμού.
Ξένη λογοτεχνία
To Βερολίνο θυμίζει ανατολίτικο παζάρι και οίκο ανοχής. O νεαρός Βόλφγκανγκ Πάγκελ, αξιωματικός στον Α’ Παγκόσμιο, άνεργος πλέον, προσπαθεί να επιβιώσει σαν λύκος ανάμεσα σε λύκους, ρισκάροντας τα πάντα στο καζίνο και τη ζωή.
Πώς ξεκίνησε η σταδιακή διάβρωση μιας ολόκληρης χώρας από τη ναζιστική ιδεολογία; Πώς κατέρρευσε η κοινωνία, ο πολιτισμός και η οικονομία έπειτα απ’ την ταπεινωτική ήττα της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Συνθήκη των Βερσαλλιών; Ένα θρίλερ και μαζί ιστορική μυθιστοριογραφία, βασισμένη στις εμπειρίες του συγγραφέα που υπήρξε ευαίσθητος παρατηρητής και δέκτης των κοινωνικών και πολιτικών αναταράξεων της περιόδου του Μεσοπολέμου, βιώνοντας δραματικά τις συνέπειες της γερμανικής συντριβής.
Γι’ αυτό το έργο του, που συμπληρώνεται από το Και τώρα, ανθρωπάκο;, τον Πότη και το Μόνος στο Βερολίνο, αποτελεί μια πολύτιμη λογοτεχνική μαρτυρία που καταγράφει τον τρόπο που εκκολάφθηκε το αυγό του φιδιού.
Ξένη λογοτεχνία
To Βερολίνο θυμίζει ανατολίτικο παζάρι και οίκο ανοχής. O νεαρός Βόλφγκανγκ Πάγκελ, αξιωματικός στον Α’ Παγκόσμιο, άνεργος πλέον, προσπαθεί να επιβιώσει σαν λύκος ανάμεσα σε λύκους, ρισκάροντας τα πάντα στο καζίνο και τη ζωή.
Πώς ξεκίνησε η σταδιακή διάβρωση μιας ολόκληρης χώρας από τη ναζιστική ιδεολογία; Πώς κατέρρευσε η κοινωνία, ο πολιτισμός και η οικονομία έπειτα απ’ την ταπεινωτική ήττα της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Συνθήκη των Βερσαλλιών; Ένα θρίλερ και μαζί ιστορική μυθιστοριογραφία, βασισμένη στις εμπειρίες του συγγραφέα που υπήρξε ευαίσθητος παρατηρητής και δέκτης των κοινωνικών και πολιτικών αναταράξεων της περιόδου του Μεσοπολέμου, βιώνοντας δραματικά τις συνέπειες της γερμανικής συντριβής.
Γι’ αυτό το έργο του, που συμπληρώνεται από το Και τώρα, ανθρωπάκο;, τον Πότη και το Μόνος στο Βερολίνο, αποτελεί μια πολύτιμη λογοτεχνική μαρτυρία που καταγράφει τον τρόπο που εκκολάφθηκε το αυγό του φιδιού.
Ποίηση
Ο τίτλος της συλλογής δηλώνει την υποκείμενη φιλοσοφία που εκφράζεται μέσα από αυτά τα ποιήματα: ότι η επίγεια ευτυχία είναι, ή θα έπρεπε να είναι, εφικτή, αλλά μας την αρνούνται ο ρατσισμός, ο μισογυνισμός, η βία και η καταπίεση από την κορυφή της ταξικής πυραμίδας.
Ο Φορητός Παράδεισος δεν αντιπροσωπεύει τη ματαιότητα της συσσώρευσης υλικών αγαθών αλλά τη χαρά της ανοικτότητας των ανθρώπων, τους τόπους, τις απολαύσεις των αισθήσεων και τις ανταμοιβές από τις τέχνες του λόγου, του ήχου και της εικόνας, εν ολίγοις μια «ακόρεστη πείνα» για τη ζωή.
Τα ποιήματα αποτυπώνουν έναν έντονο θυμό ενάντια στην αδικία, όπως και την αγάπη του Roger Robinson για τους ανθρώπους, το χιούμορ, την περιέργεια και τη γενναιοδωρία του πνεύματός τους. Η συλλογή Ένας φορητός παράδεισος τιμήθηκε το 2019 με το υψηλού κύρους βραβείο για την ποίηση T. S. Eliot.