Ξένη λογοτεχνία
Το 1524 οι φτωχοί ξεσηκώνονται στον Νότο της Γερμανίας. Η εξέγερση επεκτείνεται, σύντομα εξαπλώνεται στην Ελβετία και την Αλσατία. Μια μορφή ξεχωρίζει μέσα στο χάος: η μορφή ενός νεαρού θεολόγου, που μάχεται μεταξύ των εξεγερμένων. Ονομάζεται Τόμας Μύντσερ. Η τρομερή ζωή του είναι μυθιστορηματική. Αυτό σημαίνει ότι θα άξιζε να τη ζήσουμε· άρα και να την αφηγηθούμε.
Το ξέρουμε από τον καιρό του Ρουσσώ ότι η ανισότητα έχει μια πολύ παλιά και τρομερή ιστορία, που δεν έχει ακόμα τελειώσει. Ο “Πόλεμος των φτωχών” αφηγείται ένα σκληρό και όχι πολύ γνωστό επεισόδιο των μεγάλων λαϊκών εξεγέρσεων. Τον 16ο αιώνα το κίνημα της Μεταρρύθμισης των διαμαρτυρομένων ξεσηκώνεται ενάντια στην εξουσία και στα προνόμια. Γρήγορα, όμως, σημειώνει μια παύση, κάνει ένα βήμα πίσω, αστικοποιείται. Οι χωρικοί, ωστόσο, οι φτωχοί των πόλεων, στους οποίους εξακολουθούν να τάζουν την ισότητα στον ουρανό, αναρωτιούνται: «Και γιατί να μην έχουμε ισότητα τώρα, εδώ, στη γη;» Ακολουθεί μια μανιασμένη πάλη ανάμεσα στους ισχυρούς, στους συμβιβασμένους προτεστάντες, και τους άλλους, τους εξαθλιωμένους. Μερικοί θεολόγοι ηγούνται των δεύτερων.
Ο Τόμας Μύντσερ είναι ένας από αυτούς· έχει σημαδέψει τις μνήμες με την αποφασιστικότητα και τον δυναμισμό του ύφους του. Ο “Πόλεμος των φτωχών” αφηγείται την ιστορία του. Την ιστορία μιας εξέγερσης διά του λόγου, την οποία αποτυπώνει με αμεσότητα η ευρηματική δύναμη της γραφής του Ερίκ Βυϊγιάρ.
Ξένη λογοτεχνία
Επιτέλους, η νύχτα με τύλιξε·
έπλεα πάνω της, ή, μάλλον μέσα της,
ή με μετέφερε μαζί της, όπως ο ποταμός μεταφέρει
μια βάρκα…
από το «Μεσάνυχτα»
Μπαίνεις στον κόσμο αυτού του μαγευτικού βιβλίου διαβαίνοντας μια από τις πολλές, ονειρικές του πύλες και κάθε φορά που μπαίνεις βρίσκεσαι στο ίδιο μέρος αν και τα πάντα εκεί μέσα έχουν αναδιαταχθεί. Γυναίκα. Άντρας. Παιδί. Φως και σκοτάδι. Χρόνος άχρονος. Είναι μια ιστορία περιπέτειας, μια συνάντηση με το άγνωστο, το ατρόμητο ταξίδι ενός ιππότη στο βασίλειο του θανάτου· μια ιστορία του κόσμου που γνώριζες από πάντα, του πρώτου σου αναγνωστικού, του πρώτου παιδικού σου βιβλίου, μόνο που κάθε γνώριμη όψη του ανασκευάζεται και τρεμοφέγγει, σαν το περίγραμμα ενός ονείρου. Είναι μια ιστορία ενιαία, με μέρη, ωστόσο, μεταβλητά, αφηγηματικό πλαίσιο αινιγματικό, τόνο σπαρακτικό. Μια εξομολογητική, βαθιά προσωπική και ταυτόχρονα καθολική διαπραγμάτευση της απώλειας και του πένθους σε όλες τις μορφές τους. Η ποιητική συλλογή Πιστή και ενάρετη νύχτα απέσπασε το National Book Award 2014.
Συμπεριλαμβάνεται ένθετη η ομιλία της Λουίζ Γκλικ κατά την τελετή απονομής του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας 2020.
Ποίηση
Η Βισουάβα Σιμπόρσκα, κορυφαία δημιουργός της μεταπολεμικής Ευρώπης, η ποιήτρια «της εμπειρίας και της σοφίας», όπως το έθεσε ένας σημαντικός κριτικός της Πολωνίας, δεν αποδέχτηκε ποτέ το ρόλο της «εφήμερης αυθεντίας». Όποτε μάλιστα την καλούσαν να σχολιάσει τους στίχους της, συνήθιζε να αποκρίνεται ως εξής: «Αυτή είναι πολύ καλή ερώτηση, ελάτε παρακαλώ την άνοιξη, γιατί χρειάζομαι λίγο χρόνο να τη σκεφτώ», ή «Πολύ καλή ερώτηση, μήπως για απάντηση να γράψω ένα ποίημα;».
Ακόμη και στην ομιλία της για την αποδοχή του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας προέκρινε ένα ταπεινό «δεν ξέρω», μια φράση σεμνή αλλά τόσο ουσιαστική για την ίδια, καθώς εκεί ριζώνει το λεπταίσθητο, ειρωνικό της ύφος, σε μια ακαταπόνητη απορία που κινεί την ατέρμονη αναζήτηση μες στην αβέβαιη πλάση και την περίπλοκη πραγματικότητά της.
Κεντρικός πυλώνας στο απαράμιλλο έργο της Βισουάβα Σιμπόρσκα είναι ο στοχασμός πάνω στο σύνθετο νόημα της μοίρας μας. Είχε εξάλλου το χάρισμα να αναδεικνύει τις πιο αθέατες πτυχές των δήθεν ασήμαντων πραγμάτων της καθημερινότητας. Διαβάζουμε την ποίησή της και μας συνοδεύει σχεδόν ασταμάτητα το αίσθημα της κατάπληξης που, κατά τα λοιπά, αποτελεί και βασικό κίνητρο της δικής της «ποιητικής φιλοσοφίας». Η κατάπληξη αυτή αφορά στο μακρόκοσμο όσο και στο μικρόκοσμο, αφορά στον άνθρωπο, που μπορεί να είναι τόσο τραγικός όσο και κωμικός, αφορά στην καθεμία ύπαρξη, στα ζώα, στα φυτά, στα άψυχα αντικείμενα. Τα πάντα χωρούν στην ποίησή της.
Ξένη λογοτεχνία
«Δε θέλω να με θυμούνται για το ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ ΜΟΝΑΞΙΑ, ούτε για το βραβείο Νομπέλ, αλλά για την εφημερίδα».GABRIEL GARCÍA MÁRQUEZ
Σε αυτή την έκδοση συγκεντρώνονται πενήντα δημοσιογραφικά κείμενα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες αντιπροσωπευτικά της πολυετούς καριέρας του στον Τύπο – όταν εργαζόταν ως μαχόμενος δημοσιογράφος κυνηγώντας… σκάνδαλα, ενώ παράλληλα έγραφε τα μυθιστορήματα που του χάρισαν το Βραβείο Νoμπέλ το 1982. Από τα πρώτα του κείμενα, σε εφημερίδες της Κολομβίας, έως τα εκτενέστερα, πιο μυθιστορηματικά, ρεπορτάζ του από το Παρίσι και τη Ρώμη, και τη στήλη που διατηρούσε στην ισπανική El País, αποκαλύπτεται ένας σπουδαίος συγγραφέας, ένας φανατικός της δημοσιογραφίας, με το ύφος, το πνεύμα, το βάθος και το πάθος που αγαπήσαμε στη λογοτεχνία του.
Ξένη λογοτεχνία
Ο Σολίς έβαλε άλλο ένα ποτήρι, έκανε μια μεγάλη παύση κι έπειτα συνέχισε να μιλά. “Θα με ρωτήσετε λοιπόν γιατί συνεχίζω να υποστηρίζω την επανάσταση. . . Επειδή η επανάσταση είναι ένας τυφώνας που σε παρασύρει και ο άνθρωπος που παρασύρεται από την επανάσταση δεν είναι άνθρωπος πια, είναι ένα νεκρό φύλλο που το παίρνει μακριά ο άνεμος”.
Όταν τελικά ο Ορτύκης έσπασε εκείνη τη σιωπή, είπε με λίγα λόγια αυτό που σκέπτονταν όλοι: “Τώρα λοιπόν, παιδιά, κάθε αράχνη ας φτιάξει τον δικό της ιστό.
Ο Μαριάνο Ασουέλα (Mariano Azuela,1873 – 1952) ήταν Μεξικανός συγγραφέας και γιατρός, γνωστότερος για τα μυθιστορήματά του με θέματα σχετιζόμενα με τη Μεξικανική Επανάσταση του 1910. Υπήρξε Βιγίστα, δηλαδή ακόλουθος του Πάντσο Βίγια, ενός εκ των τριών ηγετών της Μεξικανικής Επανάστασης. Οι άλλοι δύο ήταν οι Εμιλιάνο Ζαπάτα και Βανουστιάνο Καράνσα (ο οποίος αργότερα στράφηκε εναντίον τους).
Ανάμεσα στα έργα του Ασουέλα, όπου περιγράφεται με ρεαλισμό η ζωή των Μεξικανών της εποχής του, ξεχωρίζει το αριστούργημά του Οι καταδικασμένοι (Los de abajo) –ένα έργο ατόφιου ρεαλισμού– που βασίζεται σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα. Στο εμβληματικό έργο του Ασουέλα, εκτός από περιγραφές μαχών «από πρώτο χέρι», απεικονίζεται η ματαιότητα της Επανάστασης, οι οπορτουνιστές στην εξουσία και οι μάζες των μη προνομιούχων της χώρας. Ο συγγραφέας πίστευε ότι η Επανάσταση διόρθωσε μερικές αδικίες, αλλά γέννησε άλλες, εξίσου κατακριτέες.
Το 1940 το Los de abajo μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη, σε σκηνοθεσία Τσάνο Ουρουέτα.
Ξένη λογοτεχνία
Το φεγγάρι και οι φωτιές είναι το βιβλίο που κουβαλούσα μέσα μου εδώ και πολύ καιρό και που απόλαυσα περισσότερο γράφοντάς το. Τόσο που πιστεύω πως για κάμποσο -ίσως και για πάντα- δεν θα γράψω τίποτ’ άλλο.
Δεν είναι σωστό να προκαλούμε υπερβολικά τους θεούς. (Cesare Pavese)
Το φεγγάρι και οι φωτιές, το τελευταίο μυθιστόρημα του Cesare Pavese, κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1950 και χαρακτηρίστηκε αριστούργημα από τους κριτικούς. Ο πρωταγωνιστής, το Χέλι, την επομένη της Απελευθέρωσης, επιστρέφει στο χωριό του, ύστερα από πολλά χρόνια παραμονής του στην Αμερική και μαζί με τον Νούτο, τον φίλο του, ταξιδεύει στους τόπους της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας, σ’ ένα ταξίδι στον χρόνο όπου θ’ αναζητήσει τις παλιές, βασανισμένες ρίζες του.
Ιστορία απλή και λυρική συνάμα, δομημένη σαν ένα αδιάκοπο πηγαινέλα από το παρελθόν στο παρόν, Το φεγγάρι και οι φωτιές συνοψίζει τα κοινωνικά ζητήματα του αγώνα των παρτιζάνων, την αντιφασιστική συνωμοσία, τον απελευθερωτικό αγώνα και τα συνδέει με προσωπικούς προβληματισμούς, με τη φιλία, τον έρωτα, την ηδονή, τον θάνατο, σε μια δραματική πλοκή που υπογραμμίζει την πλήρη απόσχιση του ατόμου από τον κόσμο και τη θλιβερή μοναχική του μοίρα.
«Πού γεννήθηκα δεν ξέρω· δεν υπάρχει σε τούτα τα μέρη ούτε ένα σπίτι, ούτε ένα κομμάτι γης ούτε οστά, για να μπορώ να πω: «Ορίστε, να τι ήμουνα προτού γεννηθώ». Δεν ξέρω αν προέρχομαι από το λόφο ή απ’ την κοιλάδα, από τα δάση ή από κάποιο σπίτι με βεράντες. Το κορίτσι που με παράτησε στα σκαλάκια του καθεδρικού ναού της Άλμπα ίσως να μην προερχόταν καν από την επαρχία, ίσως να ήταν κόρη αφεντάδων κάποιου αρχοντικού, ή μπορεί να μ’έφεραν εδώ μέσα σ’ ένα κοφίνι του τρύγου δυο φτωχές γυναίκες από το Μονιτσέλο, το Νέιβε ή -γιατί όχι;- κι από την Κραβαντσάνα. Ποιος μπορεί να πει από τι σάρκα είμαι φτιαγμένος; Γύρισα τον κόσμο αρκετά, ώστε να ξέρω πως όλες οι σάρκες καλές είναι και ισάξιες, όμως γι’ αυτό ακριβώς ο άνθρωπος κοπιάζει και προσπαθεί να ριζώσει, ν’ αποκτήσει γη και πατρίδα, για να μπορεί η σάρκα του ν’ αξίζει και να βαστάξει λίγο περισσότερο από ένα απλό γύρισμα των εποχών.»
Ελληνική λογοτεχνία
Η Μεγάλη Εβδομάδα συμπυκνώνει όλο σχεδόν τον χριστιανισμό. Συγκλονιστικά γεγονότα, πρόσωπα και κείμενα συνωστίζονται στις μέρες της. Τούτο το μικρό βιβλίο σχολιάζει κάποια ελάχιστα από τον ανεξάντλητο πλούτο της, χωρίς φιλοδοξίες συστηματικότητας ή πρωτοτυπίας, με μόνη επιθυμία να μην απευθύνεται αποκλειστικά στους πιστούς, αλλά σε όλους, τους εντός και τους εκτός, τους εγγύς και τους μακράν. Μια μικρή ανθοδέσμη είναι το βιβλίο, με ανθύλλια, fioretti.
Ξένη λογοτεχνία
Ένα μυστηριώδες θαλάσσιο τέρας περιπλανιέται στους ωκεανούς το έτος 1866. Θορυβημένη η αμερικανική κυβέρνηση, οργανώνει ειδική αποστολή εντοπισμού και εξόντωσης του τέρατος με αρχηγό έναν Γάλλο θαλάσσιο βιολόγο. Όταν η αποστολή συναντάει το κήτος ανοιχτά της Ιαπωνίας, η καταδίωξή του καταλήγει σε πανωλεθρία. Τότε είναι που τα εναπομείναντα μέλη της αποστολής συνειδητοποιούν ότι δεν πρόκειται για τέρας, αλλά για υποβρύχιο. Ένας θαυμαστός υποθαλάσσιος κόσμος ανοίγεται μπροστά στα μάτια τους, ενώ η εμφάνιση του κάπτεν Νέμο, του κυβερνήτη του «Ναυτίλου» (όπως ονομάζεται το υποβρύχιο), θα φέρει νέα δεδομένα στη ζωή των μελών της αποστολής αλλά και στο πώς βλέπουν τον κόσμο γύρω τους.
Οι 20.000 λεύγες θεωρούνται από τις πιο συναρπαστικές μυθοπλαστικές περιπέτειες και από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα που γράφτηκαν ποτέ. Λέγεται πως αυτό το βιβλίο μαζί με το Από τη Γη στη Σελήνη έκαναν τον μεγάλο Αμερικανό αστρονόμο Έντουιν Χαμπλ να εγκαταλείψει τη νομική και να ασχοληθεί με την αστρονομία και την κοσμολογία.
Πέρα από τη λογοτεχνική αξία του, το βιβλίο έχει ξεχωρίσει για τα τεχνολογικά, επιστημονικά, πραγματολογικά στοιχεία του, που είναι μπροστά από την εποχή τους, για τους πολιτικούς υπαινιγμούς εκ μέρους του συγγραφέα (έχει λεχθεί πως ασκεί κριτική στην αποικιοκρατία σε πολύ πρώιμο στάδιο), όπως επίσης για μια υπόγεια οικολογική ανησυχία που φαίνεται να εκφράζει ο Βερν μέσα από το πρόσωπο του Νέμο.
Ποίηση
Ξένη λογοτεχνία
Η δεκάχρονη Τζάκετ ζει σ’ ένα απομονωμένο χωριό της Ολλανδίας μαζί με την έντονα θρησκευόμενη οικογένειά της. Μια χειμωνιάτικη μέρα, ο μεγαλύτερος αδερφός της συμμετέχει σ’ έναν τοπικό αγώνα παγοδρομίας. Δυσαρεστημένη που έμεινε μόνη, κάνει μια διεστραμμένη έκκληση προς το Θεό, και ο αδερφός δεν επιστρέφει ποτέ.
H Μικρή –που τη λένε πράγματι Τζάκετ αλλά και σταματάει τελείως να βγάζει το πανωφόρι της– παγιδεύεται στο δύσκολο πέρασμα. Σπρωγμένη απότομα στην άβυσσο που είναι η απώλεια, αγωνίζεται να βρει στήριγμα, κράτημα σε μια οικογένεια που τη διαλύει ο πόνος. Ανάμεσα στον τρόμο και την ασυντρόφευτη ενοχή, δεν μπορεί να κάνει βήμα μπροστά, δεν μπορεί ν’ αφήσει πίσω την παιδική ηλικία, δεν μπορεί να ταξιδέψει στις τρικυμίες της εφηβείας.
Τυλιγμένη σφιχτά στο πανωφόρι της, με το φερμουάρ ανεβασμένο ώς το σαγόνι, πασχίζει να φυλαχτεί από το θάνατο που είναι παρών σε κάθε γωνιά της φάρμας. Πώς αντέχει κανείς τον αφανισμό της χαράς; Πώς αντέχει ένα παιδί όταν όλα γύρω του καταρρέουν; Όταν οι γονείς του παραιτούνται από τη ζωή; Όταν ο ορίζοντας της ζωής σκοτεινιάζει και το μέλλον γίνεται νύχτα και ο χρόνος, ακινητοποιημένος, δυσφορεί;
Ένα ανατριχιαστικό και ταυτόχρονα γοητευτικό λογοτεχνικό ντεμπούτο που τιμήθηκε το 2020 με το βραβείο International Booker, μετατράπηκε σε παγκόσμιο εκδοτικό φαινόμενο και μεταφράζεται ήδη σε περισσότερες από 14 γλώσσες.
Γραμμένο με ιδιαίτερα ωμή και λυρική γλώσσα, το μυθιστόρημα του/της Marieke Lucas Rijneveld ―το νεότερο άτομο που έχει αποσπάσει το βραβείο International Booker― αποτελεί ένα συγκινητικό πορτρέτο μιας θρησκόληπτης οικογένειας που προσπαθεί να διαχειριστεί τον πόνο της απώλειας.
Ξένη λογοτεχνία
Μπουένος Άιρες, Ισλανδία και Μαγιόρκα, Ελλάδα, Καλιφόρνια και Ρώµη, ο Μπόρχες δηµιουργεί την προσωπική του γεωγραφία από πεζά, στίχους, όνειρα και φωτογραφίες· χαρτογραφεί ένα ταξίδι στο οποίο ο χρόνος είναι ταυτόχρονα πεπερασµένος και άπειρος. Και αποδεικνύει, για άλλη µία φορά, ότι η τέχνη δεν είναι απλώς µια αναπαράσταση της πραγµατικότητας, αλλά ένα αναπόσπαστο κοµµάτι της.
«Κατά τη διάρκεια της ευχάριστης παραµονής µας στη Γη, η Μαρία Koδάµα κι εγώ πήραµε γεύση από πολλά µέρη, κάνοντας πολλά ταξίδια από τα οποία προέκυψαν πολλά κείµενα και πλούσιο φωτογραφικό υλικό… Ιδού, λοιπόν, το βιβλίο. Δεν πρόκειται για µια σειρά κείµενα που τα εικονογραφούν φωτογραφίες ή για µια σειρά φωτογραφίες που επεξηγούνται από λεζάντες. Κάθε τίτλος καλύπτει µια ενότητα που αποτελείται από εικόνες και λέξεις. Η ανακάλυψη του αγνώστου δεν είναι ειδικότητα µονάχα του Σεβάχ, του Έρικ του Ερυθρού ή του Κοπέρνικου. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να µην έχει κάνει µια ανακάλυψη. Αρχίζει ανακαλύπτοντας το πικρό, το αλµυρό, το κοίλο, το λείο, το τραχύ, τα επτά χρώµατα του ουράνιου τόξου και τα είκοσι τόσα γράµµατα του αλφαβήτου· ύστερα συνεχίζει µε τα πρόσωπα, τους χάρτες, τα ζώα και τα άστρα· καταλήγει στην αµφιβολία ή την πίστη και στη σχεδόν απόλυτη βεβαιότητα της άγνοιάς του». Χ. Λ. Μπόρχες
Ελληνική λογοτεχνία
Ο ρήτορας και φιλόσοφος Μιχαήλ Ψελλός (Κωνσταντινούπολη, 1018-1078) είναι μια εμβληματική προσωπικότητα στην ιστορία της λόγιας βυζαντινής λογοτεχνίας και ένας από τους πιο πολυδιαβασμένους Έλληνες συγγραφείς του Μεσαίωνα. Η απήχησή του δεν είναι τυχαία. Ἐγραψε σχεδόν για τα πάντα, καλλιεργώντας περίπου όλα τα βυζαντινἀ λογοτεχνικά είδη και παρέχοντάς μας όχι απλώς μια μοναδική ματιά στο Βυζάντιο του ενδέκατου αιώνα, αλλά και μια πολυτυπία προσωπογραφιών που ακροβατούν ανάμεσα στην εξιδανίκευση, την ειρωνεία και την ευαισθησία. Η μορφή που ξεχωρίζει στις προσωπογραφήσεις του Ψελλού είναι αναμφισβήτητα εκείνη του εαυτού του, το εγώ του συγγραφέα.
Το βιβλίο προσπαθεί να αποδομήσει αλλά και να ανασυνθέσει τον αυτοαναφορικό λόγο του Ψελλού, εντοπίζοντας τις εμμονές και τις σιωπές του. Πώς ορίζει τον λογοτέχνη και την αυτοπαρουσίαση; Πώς χειρίζεται τη σχέση ανάμεσα στο κείμενο και το πρόσωπο; Με ποιούς τρόπους σκιαγραφεί και πραγματώνει το πορτρέτο του; Τι ρόλο προσδίδει στο σώμα και στα συναισθήματα, στο εγώ που γοητεύει αλλά και πάσχει; Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, ποιο ήταν το κύρος ενός ρήτορα, όπως ο Ψελλός, στη βυζαντινή κοινωνία; Ποιο το ακροατήριο και οι προσδοκίες του; Ποια η θέση των κειμένων του στην ιστορία της ρητορικής και της αυτοπαρουσίασης στον ελληνικό έντεχνο λόγο, από τους κλασικούς έως το Βυζάντιο της μέσης περιόδου; Τι ήταν εντέλει η βυζαντινή ρητορική; Και ποια η σχέση της με αυτό που εμείς αντιλαμβανόμαστε ως λογοτεχνία; Στις απαντήσεις που προτείνονται, αναδύεται μια λογοτεχνία που παραμένει άγνωστη και παρεξηγημένη, ένας λόγος ίσως ξένος, αλλά και τόσο οικείος.