Φιλοσοφία
«Θα πρέπει να βάλουμε στο παιχνίδι όλα όσα στερούνται οι θιασώτες του μίσους: την ικανότητα για ειρωνεία, την αμφιβολία, και το όραμα μιας ανοιχτής κοινωνίας». (Carolin Emcke)
Στο δοκίμιό της “Εναντίον του μίσους”, η Καρολίν Έμκε, μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες Γερμανίδες διανοούμενες, ασχολείται με τα μεγάλα θέματα του καιρού μας: τον ρατσισμό, τον φανατισμό, την αποστροφή για τη δημοκρατία. Σε μια ολοένα πιο πολωμένη και κατακερματισμένη κοινωνία, έχει πλέον επικρατήσει ένας τρόπος σκέψης που αμφισβητεί τις θέσεις των άλλων αλλά ποτέ δεν αναρωτιέται για τις δικές του.
Στη δογματική αυτή προσέγγιση, που αγνοεί την πολυπλοκότητα των ζητημάτων, η Έμκε αντιπαραθέτει έναν ύμνο στην πολυφωνία και τη «μη καθαρότητα», πεπεισμένη ότι έτσι περιφρουρείται η ελευθερία των ατόμων, ακόμα και όσων αποκλίνουν από τον κανόνα. Και μόνο η επίδειξη θάρρους απέναντι στο μίσος και η διάθεση υποστήριξης και υπεράσπισης της πολυφωνίας θα επιτρέψουν την επιβίωση της δημοκρατίας· μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αντιπαρατεθούμε αποτελεσματικά στον θρησκευτικό και εθνικιστικό φανατισμό.
Φιλοσοφία
Το μανιφέστο του αρσενικού λεσβιασμού – Σχέδιο και φιλοσοφία της απόδρασης από τη φαλλική απάτη
Όσο ο Φαλλός και η φαλλική απόλαυση βρίσκονται στο κέντρο της ψυχοσεξουαλικής μας διαμόρφωσης, έχουμε μόνο τη συνεχή αναπαραγωγή και επανάληψη του ίδιου – δε μπορούμε να βγούμε από την Ιστορία (His-Story). Χρειάζεται επειγόντως να αποδράσουμε σε ένα Άλλο ψυχοσεξουαλικό μοντέλο οργάνωσης του φύλου και της επιθυμίας μας που να βασίζεται στο Πραγματικό – δηλαδή όχι στον Φαλλό.
O Φαλλός είναι μια απάτη. Το Πραγματικό που ψάχνουμε έχει έμφυλη σφραγίδα και όνομα· είναι το Θηλυκό, και είναι ήδη εδώ: Η θηλυκοποίηση είναι ο δρόμος του και η φανέρωσή του.
Σύμφωνα με το Ταλμούδ, κάθε γενιά γνωρίζει τριάντα έξι «κρυμμένους δίκαιους» που εμποδίζουν την καταστροφή του κόσμου. Έχοντας στη μνήμη μας τα γεγονότα του 20ού αιώνα και το βλέμμα μας στραμμένο στο παρόν, μπορούμε να πούμε πως –για καλή μας τύχη– είναι πολύ περισσότεροι: όχι μόνο όσοι αντιτάχθηκαν στο Ολοκαύτωμα, αλλά και ο Σοβιετικός αξιωματικός Στανισλάβ Πετρόφ, που απέτρεψε έναν πυρηνικό πόλεμο με τις ΗΠΑ με κίνδυνο να υποστεί συνέπειες στην χώρα του ή ο Χαμάντι μπεν Αμπντεσλέμ, ο Τυνήσιος ξεναγός που το 2015, κατά τη διάρκεια μιας τρομοκρατικής επίθεσης, φυγάδευσε από το μουσείο Μπαρντό 45 Ιταλούς τουρίστες.
Ο Γκαμπριέλε Νίσσιμ μάς διηγείται αυτές και άλλες ιστορίες με τη γνώση ενός παραμυθά, «γιατί άγιοι και ήρωες υπάρχουν μόνο στη φαντασία μας και θα ήταν καλύτερα να ανακαλύψουμε πώς κανονικοί άνθρωποι με ελαττώματα σαν τα δικά μας στάθηκαν ικανοί να κάνουν θαρραλέες πράξεις με τρόπο εκπληκτικό και απρόσμενο».
Εναλλάσσοντας πραγματικές ιστορίες με τις διδασκαλίες του Σωκράτη, του Μάρκου Αυρηλίου, της Χάνα Άρεντ, της Έττυ Χίλεσουμ, του Ουίλιαμ Σαίξπηρ ή του Μπαρούχ Σπινόζα, το Ούτε άγιοι ούτε ήρωες μάς δείχνει πως η άσκηση της σκέψης, της κριτικής ικανότητας και της ενσυναίσθησης είναι συνθήκες απαραίτητες για να παραμένουμε άνθρωποι στις πιο δύσκολες στιγμές. Πράγματι, δίκαιος είναι απλώς αυτός που δρα για να σώσει μια ζωή· ακόμα κι αν δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να σώσει όλο τον κόσμο.
Φιλοσοφία
Κριτική της τάσης για έλεγχο της φύσης. Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος – γενικές παρατηρήσεις και περιπτωσιολογική αναφορά.
Είμαι απαισιόδοξος για την ανθρώπινη φυλή, γιατί είναι πάρα πολύ εφευρετική όταν πρόκειται να ωφεληθεί. Βλέπουμε τη φύση σαν κάτι που πρέπει οπωσδήποτε να υποτάξουμε. Θα είχαμε μεγαλύτερες πιθανότητες να επιζήσουμε, αν μπορούσαμε να προσαρμοστούμε σ’ αυτόν τον πλανήτη και να τον δούμε μ’ ευγνωμοσύνη και όχι με αμφιβολία και με δικτατορικά αισθήματα.
Φιλοσοφία
Η Ανθρώπινη κατάσταση, ένα εντυπωσιακά πρωτότυπο έργο που σφύζει από αναπάντεχες αποκαλυπτικές σκέψεις και συµπεράσµατα, είναι σήµερα, από πολλές απόψεις, ακόµη πιο ενδιαφέρουσα απ’ ό,τι όταν πρωτοεµφανίστηκε, το 1958. Η Hannah Arendt µελετά την κατάσταση της σύγχρονης ανθρωπότητας υπό το πρίσµα της ικανότητάς µας να πράττουµε. Τα προβλήµατα που η Arendt προσδιόρισε τότε –η ελάττωση της ανθρώπινης πράξης και της πολιτικής ελευθερίας και το παράδοξο γεγονός ότι, ενώ οι ανθρώπινες δυνάµεις αυξάνονται µέσα από την πρόοδο των θετικών και των ανθρωπιστικών επιστηµών, είµαστε λιγότερο ικανοί να ελέγχουµε τις συνέπειες των πράξεών µας– παραµένουν ανεπίλυτα.
Αυτή η νέα έκδοση περιλαµβάνει εισαγωγή από τη Margaret Canovan, διακεκριµένη µελετήτρια της Arendt, που αναλύει διεισδυτικά την επιχειρηµατολογία του βιβλίου και εξετάζει τη σηµασία του σήµερα. Η Ανθρώπινη κατάσταση, ένα κλασικό έργο της πολιτικής και της κοινωνικής θεωρίας, έχει αποδειχθεί αγέραστη και πάντοτε επίκαιρη.
Λέσχη Ανάγνωσης
«Στην αμερικάνικη έρημο ο περιηγητής αναγνωρίζει στο αρνητικό της πολιτισμένης γης το θρίαμβο της λήθης επί της ιστορικής μνήμης και της κουλτούρας. Αναγνωρίζει όμως ταυτόχρονα τα σημεία ενός σπάταλου πολιτισμού που καταναλώνει τον πάγο, το ουίσκι, τα αυτοκίνητα όπως η άμμος το νερό, που αψηφά την περιορισμένη ενέργεια του πλανήτη και απαιτεί αναμμένα φώτα και κλιματιστικά, αναμμένες τηλεοράσεις ακόμα και στα αδειανά κτίρια…». Η «Αμερική των εμμονών», των «ηλεκτρισμένων, κινηματογραφικών πόλεων» και των «γαληνεμένα αδειανών» ερήμων ως μια «υπερπραγματικότητα», ένα οικουμενικό σημείο αναφοράς για το καλύτερο ή/και το χειρότερο, μια ουτοπία «που εξαρχής βιώθηκε σαν πραγματοποιημένη» και που η αλήθεια της οποίας μπορεί, κατά τον Γάλλο φιλόσοφο, να εμφανιστεί μόνο σε έναν Ευρωπαίο: «Κι αν οι Αμερικανοί δεν έχουν ταυτότητα, έχουν ωστόσο υπέροχα δόντια!», χαριτολογεί. Εκδοθέν το 1986 σαν μικρό οδοιπορικό, διαβάζεται απνευστί.
Λέσχη Ανάγνωσης
Η καταγραφή της πορείας ενός ανθρώπου που ψάχνει να βρει τον εαυτό του και τη βαθύτερη αλήθεια της ζωής σε ένα κλασικό βιβλίο που καταλήγει σε έναν παθιασμένο ύμνο της ατομικότητας και της πνευματικής ανεξαρτησίας. Ο Σιντάρτα, εμβληματικό πρόσωπο για τις πρώτες γενιές της ροκ και ιδρυτής της βουδιστικής φιλοσοφίας, αγωνίζεται να δημιουργήσει έναν κόσμο ιδανικό, περνώντας από πολλά στάδια αναζήτησής του: την πλήρη νηστεία, τα αστάθμητα πλούτη, τη μοναξιά, την ηδονή, από το καθαρό μυαλό μέχρι τα άδυτα της φιλοδοξίας, επιτυγχάνοντας την απόλυτη πνευματική μεταμόρφωση.
Φιλοσοφία
Μαθήματα για τη ρωσική λογοτεχνία: Γκόγκολ, Γκόρκι, Ντοστογέφσκι, Τολστόι, Τουργκένιεφ, Τσέχοφ
«Κάποτε υπολόγισα ότι η γνωστή και αναγνωρισμένη παγκοσμίως ρωσική λογοτεχνική παραγωγή, ποίηση και πεζογραφία, από τις αρχές του 19ου αιώνα και έπειτα, δεν ξεπερνά τις 23.000 τυπωμένες σελίδες κανονικού μεγέθους. Από την άλλη, η γαλλική ή η αγγλική, λόγου χάριν, λογοτεχνία έχει πίσω της ήδη μια ιστορία αρκετών αιώνων και ουκ ολίγων αριστουργημάτων. Καταλήγω, λοιπόν, στο πρώτο από τα συμπεράσματά μου: Με εξαίρεση ένα μεσαιωνικό μείζον έργο, η ρωσική λογοτεχνία μπορεί πολύ εύκολα να χωρέσει στα στενά όρια ενός περίπου αιώνα – ή έστω λίγο περισσότερο, αν συνυπολογίσουμε και κάποια πιο πρόσφατα έργα μιας κάποιας αξίας.
Εν ολίγοις, ένας αιώνας, ο 19ος, υπήρξε αρκετός προκειμένου σε μια χώρα δίχως αυτοφυή λογοτεχνική παράδοση να “παραχθεί” λογοτεχνία υψηλής ποιότητας, με παγκόσμια ακτινοβολία, ικανή να συγκριθεί –σε όλα τα πεδία, με εξαίρεση τον όγκο της– με εκείνη της Γαλλίας ή της Αγγλίας, οι ρίζες των οποίων βρίσκονται πολλούς αιώνες πίσω. Αυτή η αξιοθαύμαστη άνθηση θα ήταν αδύνατη αν η Ρωσία δεν είχε σημειώσει ανάλογη πρόοδο, και μάλιστα ταχύρρυθμη, και σε άλλα πεδία της πνευματικής ζωής – τόσο ώστε να μην υπολείπεται ως προς την πρόοδο αυτή των μεγάλων χωρών της Δύσης. Έχω επίγνωση ότι αυτή η αλματώδης πολιτισμική και πνευματική πρόοδος που σημειώθηκε στη Ρωσία του 19ου αιώνα είναι ελάχιστα γνωστή στη Δύση». B. N.