Βιογραφία - Μαρτυρίες
Το Τελευταίο όνειρο συγκεντρώνει για πρώτη φορά δώδεκα αδημοσίευτες ιστορίες από το προσωπικό αρχείο του Pedro Almodovar, γραμμένες από τα τέλη της δεκαετίας του /60 έως σήμερα.
Μια δελεαστική ματιά στο μυαλό ενός κορυφαίου δημιουργού και ταυτόχρονα ένα masterclass για το πώς ν’ αφηγηθείς μια ιστορία, αυτή η συλλογή αντικατοπτρίζει τις εμμονές του Almodovar και πολλά από τα θέματα της κινηματογραφικής του δουλειάς, περνώντας από τη σάτιρα μέχρι το gothic και το autofiction: Μια ιστορία αγάπης ανάμεσα στον Ιησού και τον Βαραββά. Μια καλτ σκηνοθέτρια που αναζητά αγχολυτικά μια μέρα αργίας. Το διήγημα στο οποίο βασίστηκε η ταινία Κακή εκπαίδευση. Η ομώνυμη ιστορία, «Το τελευταίο όνειρο», ένα συγκινητικό χρονικό του θανάτου της μητέρας του.
Ένα βιβλίο που μοιάζει με «αποσπασματική αυτοβιογραφία, ατελή και κάπως αινιγματική», όπως λέει ο ίδιος ο Almodovar στην εισαγωγή του. Ένα εγκώμιο της σχέσης ανάμεσα στη ζωή και την τέχνη, τη μυθοπλασία και την πραγματικότητα, από έναν συγγραφέα που δεν φοβάται να μιλήσει για τις πιο προσωπικές στιγμές του, εξερευνώντας την επιθυμία, τη θνητότητα, τη μοναξιά και την ίδια τη διαδικασία της δημιουργίας.
Δοκίμιο
Το Τσανάκ Καλέ, πόλη κοντά στην Τροία, στην περιοχή των Δαρδανελλίων, έγινε γνωστό ήδη από τον 18ο αιώνα για τα κεραμικά του που εξάγονταν σ’ ολόκληρη την Ανατολή. Επηρεασμένοι από τις ανασκαφές του Σλήμαν, ορισμένοι περιηγητές ενθουσιάστηκαν τόσο πολύ από την παράξενη ομορφιά τους ώστε έφτασαν να τα θεωρούν απογόνους της κεραμικής τέχνης της εποχής του Ομήρου. Στη Γαλλία, η μανία γι’ αυτά τα κεραμικά συνέπεσε με την επανεκτίμηση των παραδοσιακών τεχνουργημάτων από φαγιάνς μετά την ήττα του 1870, μια τάση που ενθαρρύνθηκε από το κίνημα Arts & Crafts και τον ιαπωνισμό. Κανείς δεν αντιστάθηκε στη γοητεία τους, ανάμεσά τους ο Μαλλαρμέ και ο Προυστ. Στην Ελλάδα και την Τουρκία η οθωμανική αυτή χειροτεχνία, που τόσο είχαν θαυμάσει ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και ο Γκυστάβ Φλωμπέρ, συμβολίζει έναν κόσμο ειρηνικό, πριν από τα τραγικά γεγονότα του 1922. Τόπος μνήμης και καταλύτης παθών, αυτή η ταπεινή παραγωγή εξακολουθεί να φέρνει κοντά ή να χωρίζει τους ανθρώπους στις δύο απέναντι ακτές του Αιγαίου Πελάγους, καθώς υφίσταται την ιδεολογικοποίηση της νοσταλγίας. Η πολιτισμική αρχαιολογία είναι το αντικείμενο της παρούσας συγκριτικής μελέτης που εγκολπώνεται πολλούς επιστημονικούς κλάδους, προκειμένου να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τους λόγους που διαμόρφωσαν την οικειοποίηση, την υποδοχή και τη θριαμβευτική αναγνώριση αυτής της κληρονομιάς.
Η Συζήτηση με τους φοιτητές της αρχιτεκτονικής του Le Corbusier πρωτοκυκλοφόρησε το 1943, εν μέσω πολέμου, καρπός της επιθυμίας του μεγάλου αρχιτέκτονα και στοχαστή να απευθυνθεί άμεσα στους φοιτητές της αρχιτεκτονικής, αφού προηγουμένως είχε απορρίψει επανειλημμένα προτάσεις να διδάξει στο πανεπιστήμιο («Να διδάξω τι; Τη φιλοσοφία της ζωής;»). Με πρόταση του καθηγητή Δημήτρη Φατούρου, μια άλλη μεγάλη μορφή της ελληνικής αρχιτεκτονικής, η Σουζάνα Αντωνακάκη, μετέφρασε το κλασικό αυτό κείμενο, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά εν μέσω δικτατορίας, το 1971. Η μετάφραση της Σ. Αντωνακάκη επανεκδίδεται σήμερα από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, και η νέα αυτή έκδοση ακολουθεί πιστά την αισθητική της πρωτότυπης γαλλικής έκδοσης που είχε σχεδιάσει ο Jean Petit στις εκδόσεις Minuit. Έχει διατηρηθεί το εισαγωγικό κείμενο του Δ. Φατούρου που συνόδευε την έκδοση του 1971, και έχει προστεθεί ένα νέο προλογικό σημείωμα του Δημήτρη Αντωνακάκη.
Το σύντομο αυτό κείμενο είναι κατά κάποιον τρόπο μια πνευματική παρακαταθήκη του Le Corbusier. Η σημασία της συνείδησης και της ηθικής στάσης του αρχιτέκτονα και του πολεοδόμου, το βάρος της παιδείας του, η ευθύνη του απέναντι στον «αδελφό μας άνθρωπο», η αρχιτεκτονική ως κοινωνική αποστολή που απαιτεί από τους υπηρέτες της αφιέρωση, δόσιμο, το αρχιτεκτόνημα ως ζωντανή δημιουργία, η κατοικία ως κάλυκας της ζωής και καταφύγιο του ανθρώπου, η εναρμόνιση του αρχιτεκτονήματος με το περιβάλλον του, ο Νόμος του Ήλιου, της τοπογραφίας και της κλίμακας, η ποιητική διάσταση του έργου, είναι μερικές από τις ιδέες που εξαίρονται με μια φορτισμένη γλώσσα στο μοναδικό αυτό «μανιφέστο», που διατηρεί ατόφιο τον κλασικό του χαρακτήρα και την επικαιρότητά του.
«Ονομάζουμε κομμουνισμό την πραγματική κίνηση που καταργεί τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων». Ξεκινώντας από αυτή τη φράση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, ο Κωστής Καρπόζηλος πραγματεύεται την ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού του 20ού αιώνα, εστιάζοντας στην «πραγματική κίνηση» των ανθρώπων του και ανιχνεύοντας τις πολλαπλές του γεωγραφίες. Το αποτέλεσμα είναι μια συναρπαστική αφήγηση όπου πρωταγωνιστούν ταξιδιώτες της επανάστασης, εκπατρισμένοι διανοούμενοι, πρόσφυγες και μετανάστες, άνθρωποι που διασχίζουν τα συμβολικά και κυριολεκτικά όρια του έθνους. Η οθωμανική και ελληνική Θεσσαλονίκη, η Κωνσταντινούπολη, οι προσφυγικές πόλεις της Ελλάδας, η Μόσχα και οι ελληνόφωνες κοινότητες της Μαύρης Θάλασσας του Μεσοπολέμου, τα χαρακώματα του ισπανικού εμφυλίου, το Παρίσι του Λαϊκού Μετώπου, η Μέση Ανατολή στα χρόνια του πολέμου, το Βουκουρέστι και η Τασκένδη των πολιτικών προσφύγων, οι καπιταλιστικές μητροπόλεις στα χρόνια της δικτατορίας συνθέτουν μια διεθνική ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού. Και το νήμα που τα ενώνει είναι η αδιάκοπη κίνηση εκείνων που ένιωθαν ότι οι ταξικοί περιορισμοί και το καθεστώς της εκμετάλλευσης δεν ήταν η αυτονόητη συνθήκη της ύπαρξης, οι ζωές της επαναστατικής περιπλάνησης που δεν χωρούσαν σε μια εθνική επικράτεια.
Γιατί οι διευθύνοντες σύµβουλοι αµείβονται 400 φορές περισσότερο από τις δασκάλες και τις νοσοκόµες; Είναι περισσότερο παραγωγικοί;
Πώς έχουµε ελεύθερη αγορά όταν 500 µόλις εταιρίες παράγουν πάνω από το µισό του παγκόσµιου προϊόντος;
Υπάρχει κέρδος χωρίς εκµετάλλευση; Μήπως το κέρδος του ενός γίνεται ευηµερία για όλους;
Είναι οι καπιταλιστές ευφυείς άνθρωποι; Είναι η «καινοτοµία» υπέρ των εργαζοµένων; Η ιδιοτέλεια ευνοεί την «ανάπτυξη»; Μας λείπουν «δεξιότητες»; Ή, µήπως, «αριστερότητες»;
Προσφέρουν τα Οικονοµικά έγκυρη γνώση; Είναι τα «επιστηµονικά» τους εργαλεία επαρκή; Γιατί ο Μαρξ δεν έγραψε Πολιτική Οικονοµία, αλλά την κριτική της;
Η εκµετάλλευση αφορά µόνο την παραγωγή; Η φορολογία και ο προσανατολισµός των δηµόσιων δαπανών δεν συνιστούν δευτερογενή εκµετάλλευση;
Πώς µοιράζεται το προϊόν στον κόσµο και την Ελλάδα; Γιατί µεγάλοι και «µεσαίοι» κατέχουν το 95% των περιουσιών και µένει µόνο το 5% για τους πολλούς «µικρούς»;
Είναι ο πληθωρισµός όσος λέγεται; Υπάρχει ένας ή πολλοί πληθωρισµοί; Αφού όλα δείχνουν πως ο πληθωρισµός οφείλεται κυρίως στα κέρδη, γιατί µας λένε: «Προς Θεού, όχι αυξήσεις στους µισθούς»;
Ρυπαίνουµε όλοι το ίδιο; Πώς οι «οικολογικές» πρακτικές των πλουσίων δολοφονούν τον πλανήτη; Ποια είναι η αγοραία τιµή της ανθρώπινης ζωής; Γιατί είµαστε τόσο άνισοι απέναντι στη ζωή και τον θάνατο;
Ζούµε στην Ανθρωπόκαινο ή στην «Κεφαλαιόκαινο»; Θα µας σώσει η αγορά από την κλιµατική κατάρρευση; Γίνεται χωρίς εκτεταµένο σχεδιασµό;
Μπορούµε να τα βάλουµε µε τον ταξικό ολοκληρωτισµό; Υπάρχει εργατική τάξη;
Είναι ο σοσιαλισµός ανέφικτος; Ή αποτελεί το µόνο που µας µένει;
Το βιβλίο πραγµατεύεται τα επίκαιρα αυτά ζητήµατα µε τη µορφή «47 απλοϊκών µαθηµάτων Πολιτικής Οικονοµίας».
Κοινωνιολογία
Όλη η κοινωνική και πολιτική δράση στις δυτικές τουλάχιστον κοινωνίες, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, αναπτύσσεται στο πλαίσιο ενός πολιτισμού που δυσκολευόμαστε σήμερα, λόγω της πολυπλοκότητάς του, να του προσδώσουμε τον κατάλληλο επιθετικό προσδιορισμό. Χωρίς να υποτιμάται η εστίαση μεγάλου μέρους της κριτικής του εν λόγω πολιτισμού στην ταύτισή του με τον καπιταλισμό και, ιδίως, με τη σύγχρονη εκδοχή του, τον νεοφιλελευθερισμό, ουσιαστικά με την εξέλιξη των κοινωνικών σχέσεων, το παρόν βιβλίο υποστηρίζει ότι έχει παραβλεφθεί η συνυπαιτιότητα της θεωρητικής σκέψης για την επικράτηση στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό της αρχής της λειτουργικότητας.
Περιπλέοντας σε επιλεγμένα κείμενα της δυτικής κοινωνικής οντολογίας, από τους Νέους Χρόνους κι ύστερα έως τη σημερινή εποχή της τεχνολογικής έκρηξης, η ανά χείρας συγγραφή επιχειρεί να αναδείξει την ευθύνη της σκέψης για την εγκαθίδρυση ενός νοήματος λειτουργικού τύπου. Παρότι σε όλα τα κείμενα το νόημα προβάλλει ως ενεργειακή δύναμη αναδυμένη από τη σύζευξη νου και κοινωνίας, εν τούτοις δεν αντιμετωπίζεται ως συστατικό στοιχείο των πραγμάτων του κόσμου, παρά ως προς την ικανότητά του να συγκροτεί μια λειτουργική/τεχνολογική τάξη διεπόμενη από την αρχή της χρηστικότητας. Αυτός ο θεωρητικός προσανατολισμός συνέβαλε εν πολλοίς στη μετατροπή του δυτικού πολιτισμού σ’ έναν «λειτουργικό» πολιτισμό, που δεν αναζητά την πνευματικότητα των αισθητηριακών φαινομένων και των κοινωνικών οντοτήτων παρά τους αναγκαίους παράγοντες για την εκπλήρωση της λειτουργικής τους επάρκειας.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Πολλά περιστατικά έχουν συμβεί στη ζωή μας, αλλά ελάχιστα έχουν παραμείνει στη μνήμη μας. Πολλούς ανθρώπους έχουμε συναντήσει, αλλά ελάχιστους θυμόμαστε.
Κάποιες εμπειρίες παραμένουν ανεξίτηλες και άφθαρτες στον χρόνο, ενώ άλλες έχουν παντελώς διαγραφεί.
Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να έχουν πεθάνει, αλλά παραμένουν μέσα μας σαν να ήμασταν εχθές μαζί τους και κάποιους άλλους, που συναντήσαμε όντως εχθές, τους έχουμε ήδη ξεχάσει.
Η συναισθηματική μας μνήμη επιλέγει και κρατά ολόφρεσκα κάποια γεγονότα που βιώσαμε από όταν ήμασταν ακόμα παιδιά.
Γιατί άραγε; Ποιο είναι το κριτήριο επιλογής;
Μήπως έχουν διασωθεί μόνο τα χρήσιμα; Μήπως τελικά αυτός είναι ο σκοπός του σχολείου που λέγεται ζωή επί γης;
Μήπως πρέπει να ερευνήσουμε καλύτερα τα γεγονότα και τους ανθρώπους που η μνήμη μας επέλεξε να θυμόμαστε και να δούμε τι έχουμε να μάθουμε;
Μήπως αυτά τα γεγονότα και αυτές οι συναντήσεις μας είναι οι μεγάλοι μας Δάσκαλοι και τα μοναδικά προσωπικά μας μαθήματα, όσο χαρούμενα ή δύσκολα κι αν υπήρξαν;
Αυτά με απασχολούσαν πολλά χρόνια και για να τα ξεδιαλύνω έγραψα ένα βιβλίο, με τις ιστορίες και τις συναντήσεις που επέλεξε η μνήμη μου να συγκρατήσει, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου μέχρι σήμερα.
Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις, η Μελίνα Μερκούρη, ο Δημήτρης Χορν, αλλά και… η μητέρα του, η γιαγιά του και η ξαδέρφη του κάνουν το πέρασμά τους, μεταξύ άλλων, στις 38 μικρές, τυχερές αλλά καθόλου τυχαίες, ιστορίες του Θανάση Ευθυμιάδη. Αφηγήσεις έντονα συγκινητικές, γεμάτες καλοσύνη και ανθρωπιά.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Τι σημαίνει να είσαι έφηβο κορίτσι ή νεαρή γυναίκα αυτή την εποχή; Μια εποχή που φέρει το τραύμα της πανδημίας, την έκρηξη των κοινωνικών δικτύων και την αφύπνιση σε ζητήματα που ήταν πάντα εκεί – αλλά ήρθαν στο προσκήνιο με νέα ένταση. Ποιες είναι οι ανασφάλειες, οι φόβοι και οι ελπίδες ενός κοριτσιού τού σήμερα; Και πόσο αυτά πραγματικά έχουν αλλάξει σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες;
Οι Μικρές επικίνδυνες είναι 100 κορίτσια, 13-22 ετών, που μοιράστηκαν τις ιστορίες τους χωρίς φόβο, με ειλικρίνεια και γενναιότητα.
Μετά το Είμαι επικίνδυνη και τις αληθινές ιστορίες 100 γυναικών, το βιβλίο αυτό έρχεται σαν ένα ημερολόγιο γραμμένο από μια ολόκληρη γενιά – μια καλειδοσκοπική ματιά στην αλήθεια τού να μεγαλώνεις ως κορίτσι στη σύγχρονη Ελλάδα.
100 αληθινές ιστορίες από 100 γενναία κορίτσια.
Ίσως σε κάποιες σελίδες αναγνωρίσεις τον εαυτό σου, όσων χρόνων κι αν είσαι. Ίσως νιώσεις ανακούφιση. Ίσως εμπνευστείς ώστε να ζεις και να μοιράζεσαι πάντα την αλήθεια σου. Και να μη φοβάσαι να γίνεις επικίνδυνη.
ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΜΕΤΡΟ ΤΗΣ ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΤΣΑΛΙΚΟΓΛΟΥ (συγγραφέας και καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο):
… Η σημασία αυτού του ξεχωριστού εγχειρήματος έγκειται, μεταξύ άλλων, στο στοιχείο της έκπληξης που μας προσφέρει. Καλούμαστε να ξεχάσουμε όλα όσα πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε a priori για τα νέα —σήμερα— κορίτσια.
… Έχετε ακούσει παράπονα γονιών για τις έφηβες κόρες τους; «Eγωκεντρικές», «στην κοσμάρα τους», «εθισμένες στο διαδίκτυο», «κενές», «δίχως ενδιαφέροντα», «το νου τους στη διασκέδαση», «δεν μπορώ να τις καταλάβω», «τι θα κάνουν στη ζωή τους;», «χαμένη γενιά». Αξίζει οι γονείς να διαβάσουν αυτό το βιβλίο. Θα εκπλαγούν.
… Μια αναπάντεχη ξενάγηση. Στους ανελέητους φόβους, στη δυσφορία, στην άδολη χαρά, στις επιθυμίες, στις ελπίδες, στις ρητές και άρρητες απελπισίες τους, στην αφέλεια, στη συμπόνια τους, αλλά και στην εκάστοτε αναλγησία τους, στα «φοβάμαι ότι» τους, στα σκοτάδια που κάποια από αυτά τα κορίτσια μάς αφήνουν να μαντέψουμε,
υπονομεύοντας τον όποιο εφησυχασμό μας:
«Κάποιες φορές χαρακώνομαι», «Αυτοτραυματίζομαι», «Κάποιες φορές δεν αντέχω».
… Επικίνδυνες; Nαι! Tο δίχως άλλο.
… Η βίβλος της νέας γενιάς έχει το χρώμα της ελπίδας. Ποιο είναι ακριβώς αυτό το χρώμα;
… Τα κορίτσια το γνωρίζουν. Είναι επικίνδυνα.
Εκεί που είναι το «αυτό» να είμαι «εγώ», λένε.
Μια ιδέα και πρωτοβουλία της Women Act σε συνεργασία με την αθηΝΕΑ, με την υποστήριξη του Women on Top
Ψυχολογία
«Όλοι είναι πρίγκιπες και πριγκίπισσες και στην πραγματική ζωή».
«Αυτό πώς γίνεται;»
«Όλοι οι άνθρωποι έχουν ένα βασίλειο που τους περιμένει να το κυβερνήσουν».
«Και ποιο είναι αυτό;»
«Ο εαυτός τους, μικρή μου. Ο εαυτός τους, που είναι το πιο μεγάλο βασίλειο που θα μπορούσαν να κυβερνήσουν ποτέ».
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα κορίτσι και μια γιαγιά που τους άρεσε να διαβάζουν τα παραμύθια του πρωινού. Το κορίτσι ήταν η εγγονή της γιαγιάς, που κάποτε κι αυτή ήταν κορίτσι και ήταν η εγγονή μιας γιαγιάς.
Γεμάτη με απίστευτη λαχτάρα για ζωή,
H εγγονή της σταχτοπούτας μάς καλεί να ανακαλύψουμε βαθύτερες έννοιες και αλήθειες μέσα από ένα κλασικό παραμύθι που διαβάζεται από γιαγιάδες σε εγγονές ανά τους αιώνες.
Η ιστορία της Σταχτοπούτας αποτελεί ένα μοναδικό ταξίδι αυτογνωσίας για κορίτσια κάθε ηλικίας, κάθε εποχής…
«Η αλήθεια μας είναι τελικά τα συναισθήματά μας, αυτό που νιώθουμε ο ένας για τον άλλον».
«Με τη δύναμη της σκέψης μπορείς να φτιάξεις κόσμους αμέτρητους. Και να περάσεις όλη σου τη ζωή εκεί μέσα. Ό,τι σκέφτεσαι αυτό γίνεσαι. Αν σκέφτεσαι δράκους, θα ζεις μαζί με τους δράκους.
Αν σκέφτεσαι λιβάδια, θα ζεις στα λιβάδια. Είμαστε ό,τι νιώθουμε κι ό,τι σκεφτόμαστε».
«Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται με όμορφες καρδιές αλλά στη συνέχεια της ζωής τους το ξεχνάνε κι αφήνουν τις καρδιές τους να μαυρίζουν από άσχημες σκέψεις και συναισθήματα.
Έτσι σιγά σιγά η καρδιά τους πετρώνει και δεν ακτινοβολεί πια ομορφιά».
Ψυχολογία
– Αν έχεις αναρωτηθεί γιατί σε ανεβάζει η μελαγχολική μουσική…
– Αν σε εμπνέουν οι βροχερές μέρες…
– Αν συγκινείσαι όταν κοιτάζεις παλιές φωτογραφίες…
Τότε μάλλον βιώνεις μια γλυκόπικρη κατάσταση. Μια γλυκιά μελαγχολία.
Τι είναι η μελαγχολία; Μια ροπή προς τη νοσταλγία και τη θλίψη. Μια βαθιά επίγνωση του χρόνου που περνάει. Μια χαρμολύπη για την ομορφιά του κόσμου. Είναι όταν αναγνωρίζεις πως το φως και το σκοτάδι, η γέννηση και ο θάνατος, το πικρό και το γλυκό, θα είναι για πάντα δεμένα με ένα αόρατο νήμα.
Στο βιβλίο Αγκάλιασε τη μελαγχολία σου η Susan Cain υποστηρίζει πως η μελαγχολία μπορεί να αποτελέσει μια ήρεμη και καθοριστική δύναμη μέσα από μια συναρπαστική αφήγηση που συνυφαίνει την ψυχολογία και την πνευματικότητα με το προσωπικό βίωμα και τη σύγχρονη κουλτούρα.
Επίσης, μας δείχνει πώς να υπερβούμε τον προσωπικό και συλλογικό μας πόνο, είτε πρόκειται για απώλεια ή χωρισμό, είτε για εθισμό ή ασθένεια. Αν δεν αναγνωρίσουμε πρώτα τον δικό μας πόνο, γράφει, τότε νομοτελειακά θα πληγώνουμε τους γύρω μας. Αν όμως συνειδητοποιήσουμε ότι όλοι οι άνθρωποι βιώνουν -ή θα βιώσουν- την απώλεια και τον πόνο, μπορούμε να στραφούμε ο ένας προς τον άλλον και να χτίσουμε πιο ουσιαστικές σχέσεις.
Σε μια εποχή με έντονη μοναξιά και στρες, η Cain μας φέρνει κοντά με έναν απροσδόκητο τρόπο. Και μας καλεί να αγκαλιάσουμε τη μελαγχολία μας ώστε να τη μετατρέψουμε σε δημιουργικότητα, ομορφιά και αγάπη.
Ιστορία
Η συνεργασία με τον κατακτητή χαρακτήρισε την καθημερινότητα σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη. Πολιτικοί, στρατιωτικοί, επιχειρηματίες, δήμαρχοι, δικαστές, ιερείς, δημοσιογράφοι, συνεργάστηκαν στενά με τις αρχές κατοχής, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Η αρχικά διαφαινόμενη νίκη της Γερμανίας στον πόλεμο, ο αντικομμουνισμός, η απόκτηση γρήγορου και εύκολου πλούτου, η ιδεολογική ταύτιση με την εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία και τη φασιστική Ιταλία, η ανάγκη επιβίωσης, ήταν μερικοί από αυτούς.
Στην Ελλάδα, αν και έχουν περάσει 80 ολόκληρα χρόνια από το τέλος της κατοχής, το ζήτημα της συνεργασίας με τον κατακτητή εξακολουθεί να αποτελεί θέμα-ταμπού. Αυτό είναι αποτέλεσμα της πολιτικής λήθης που ακολούθησαν όλες οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις, στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν τις πολιτικές συνέπειες του πρωτόγνωρου, σε ένταση και έκταση, συλλογικού τραύματος που προκάλεσε στην ελληνική κοινωνία η συνεργασία. Η συνεργασία με τον κατακτητή υπήρξε η αφετηρία του νέου διχασμού, ο οποίος, με τη συμβολή και άλλων παραγόντων, οδήγησε στις εμφύλιες συγκρούσεις της κατοχής, των Δεκεμβριανών και τελικά στον εμφύλιο πόλεμο της δεκαετίας του 1940.
Στο βιβλίο αυτό παρακολουθούμε την πολιτική, οικονομική και ένοπλη συνεργασία με τον κατακτητή, όπως εκδηλώθηκε στον νομό Αττικής. Μέσα από τη μελέτη αρχείων που για πρώτη φορά δημοσιοποιούνται, περιγράφεται η δράση αυτών που συνεργάστηκαν, εξετάζονται οι λόγοι και οι μηχανισμοί ανάπτυξης του φαινομένου της συνεργασίας καθώς και οι πολιτικές και οικονομικές συνθήκες που ευνόησαν την εμφάνισή τους.
Οι πολιτικές που ακολούθησαν οι τρεις ελληνικές κατοχικές κυβερνήσεις, ο ρόλος εμπόρων, βιομηχάνων, πολιτικών μηχανικών και άλλων στις οικονομικές συναλλαγές με τους κατακτητές, η δράση της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, των Ταγμάτων Ασφαλείας, των Ελλήνων πρακτόρων των Es-Es και άλλων, που συγκρότησαν το ένοπλο σκέλος της συνεργασίας, και η δικαστική τους αντιμετώπιση μετά το τέλος της κατοχής, βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της μελέτης.
Είδε άραγε ο Συνέσιος το 399 μία πόλη σε παρακμή; Ήταν μοναχοί οι μαυροφορεμένοι άνδρες που συνόδευαν τον επιδρομέα Αλάριχο το 396; Ήταν οι χριστιανοί που απομάκρυναν τον 5ο αιώνα το άγαλμα της Αθηνάς από τον Παρθενώνα; Οι ίδιοι, επίσης, κατέστρεψαν το ιερό του Ασκληπιού κάτω από την Ακρόπολη; Τελικά, έκλεισε το 529 η Νεοπλατωνική Ακαδημία;
Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα για τα οποία συγκεντρώνονται απαντήσεις στην προκείμενη μελέτη. Αλλά το βιβλίο αυτό δεν μιλά τόσο για έναν κόσμο που τελειώνει, όσο για έναν νέο που ξεκινά. Με μία αναθεωρητική ματιά και με όχημα τα χριστιανικά γλυπτά των αρχαίων ναών που μετατράπηκαν σε εκκλησίες, ο συγγραφέας μάς εισάγει σε μια εποχή δυναμικών αλλαγών για την Αθήνα και την Νότια Ελλάδα, η οποία ξεκινά τον 8ο αιώνα και καταλήγει στην επίσκεψη του Βασιλείου Β’ στον ναό της Θεοτόκου στην Ακρόπολη. Και, όπως ορίζει η ιστορική νομοτέλεια του Βυζαντίου, σε αυτήν την νέα εποχή το κλασικό παρελθόν αναγεννάται.