Η τεράστια επίδραση που άσκησε ο Θωμάς Ακυινάτης στην ευρωπαϊκή σκέψη δεν χρειάζεται επιχειρήματα και τεκμήρια. Εκείνο όμως που ασφαλώς χρειάζεται να τεκμηριωθεί είναι η επίδραση που άσκησε στη βυζαντινή σκέψη, η οποία υπήρξε εκτεταμένη και ουσιαστική, αντίθετα από ό,τι συνήθως νομίζεται.
Την τεκμηρίωση αυτή επιχειρεί το ερευνητικό πρόγραμμα «Thomas de Aquino Byzantinus» (Πανεπιστήμιο Πατρών και Κολλέγιο Royal Holloway του Πανεπιστημίου του Λονδίνου), που έχει ως αντικείμενό του την άρτια επιστημονική έκδοση και τη συστηματική μελέτη των βυζαντινών μεταφράσεων δεκαέξι τουλάχιστον πραγματειών του, καθώς και την πρόσληψη γενικότερα του έργου του από σπουδαίους Βυζαντινούς λογίους και θεολόγους (φιλοθωμικούς και αντιθωμικούς, πλατωνίζοντες και αριστοτελίζοντες, φιλοπαλαμικούς και αντιπαλαμικούς).
Η μελέτη του συνόλου της γραμματείας αυτής θα οδηγήσει στην επανεκτίμηση της πνευματικής ιστορίας του ύστερου Βυζαντίου, αλλά, ελπίζουμε, και σε αναθεώρηση της στάσης σημερινών Ορθοδόξων θεολόγων, οι οποίοι συχνά απορρίπτουν συλλήβδην τον Ακυινάτη, αντίθετα από τους Βυζαντινούς προγόνους τους, που τον μετέφραζαν και τον συζητούσαν.
Ξένη λογοτεχνία
Είμαι γυναίκα. Χαίρομαι που είμαι γυναίκα. Δεν παραπονιέμαι. Δεν λυπάμαι. Δεν μου λείπει κάτι. Αλλά ούτε και μου περισσεύει. Γι’ αυτά θέλω να μιλήσω. […] Στον κόσμο απ’ όπου προέρχομαι θεωρούσαμε αυτομάτως ότι οι υποσχέσεις της ζωής προορίζονται για τους άλλους. Η ματαίωση ήταν ο κανόνας.
Ξένη λογοτεχνία
Πώς μεγαλώνει ένα παιδί στο Ιράν στα δύσκολα χρόνια της ανατροπής του Σάχη, της ισλαμικής επανάστασης και του πολέμου του Ιράν – Ιράκ. Η Μαργιάν Σατραπί αφηγείται τα παιδικά της χρόνια και ταυτόχρονα μια ταραγμένη περίοδο της σύγχρονης ιστορίας της πανάρχαιης χώρας της μέσα από την καθημερινότητα και την ασυνήθιστη ιστορία της οικογένειάς της.
Η καταπίεση των ανθρώπων και ιδιαίτερα των γυναικών, η εντυπωσιακή αντίθεση δημοσίου και ιδιωτικού βίου, η πανανθρώπινη δίψα για ελευθερία, ειρήνη και δημοκρατία με τα μάτια μιας αξιολάτρευτης πιτσιρίκας, δοσμένα με χιούμορ, συγκίνηση και τρυφερότητα.
Ξένη λογοτεχνία
Εννέα γυναίκες από το Ιράν, από τρεις γενιές, μιλούν για άντρες, έρωτες και σεξ, γύρω από το σαμοβάρι.
Πίνοντας τσάι, μοιράζονται μυστικά και αγωνίες, διηγούνται ιστορίες για την αγάπη, την προδοσία, τις προκαταλήψεις.
Άλλοτε τρυφερές κι αστείες, άλλοτε πικρές και σκληρές, όπως οι ιστορίες των γυναικών σ’ όλο τον κόσμο.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Νίκος Γκάτσος: Δώστε μου μια Ταυτότητα να Θυμηθώ ποιος Είμαι, Ποίηση και Στιχουργική 1931-1991
Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζει κάποιος για τον σπουδαιότερο ποιητή στίχων της ελληνικής μουσικής, τον μυστηριώδη Νίκο Γκάτσο, θα μπορούσε να τα καταλάβει και μόνο από τους εμβληματικούς και ευαίσθητους στίχους του -στίχοι ρωμαλέοι, φιλοσοφικοί, λιτοί, μικρές ιστορίες που πραγματεύονται σχεδόν οτιδήποτε απασχολεί διαχρονικά τον παγκόσμιο Έλληνα.
Κρίσεις για τον ποιητή γνωστές και άγνωστες, τα νεανικά λογοτεχνικά βήματα της πρώτης περιόδου, αθησαύριστα σημειώματα, ραδιοφωνικές εκπομπές και χρονικά δημιουργίας σημαντικών έργων είναι μόνο μερικά και ενδεικτικά στοιχεία που περιλαμβάνονται στο βιβλίο και τα οποία ανιχνεύουν και φωτίζουν -το καθένα από άλλη οπτική γωνία- τον άνθρωπο παράλληλα με το έργο του, συμπληρώνοντας το διαρκώς μισοτελειωμένο παζλ ενός κάθε άλλο παρά σιωπηλού «ευαίσθητου ληστή» των συναισθημάτων μας.
Μέσα στα πολλά κεφάλαια του βιβλίου θα συναντήσουμε την απάντηση για την εκδοτική ανακοπή που ακολούθησε τη μία και μοναδική Αμοργό· ακόμη, τη σάτιρα και την πολιτική διάσταση των στίχων του.
Ένα βιβλίο-αποτέλεσμα εικοσαετούς έρευνας, που στοχεύει, μέσα από μια αναθεωρημένη γραφή, να απευθυνθεί σε ένα ευρύ κοινό. Κυρίως, σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να αποκτήσει επαρκή και τεκμηριωμένη επιστημονικά εικόνα σχετικά με τον άνθρωπο για τον οποίο η Γλώσσα και η Πατρίδα στάθηκαν «η πρώτη του παρηγοριά και η στερνή του ελπίδα» -όπως εύστοχα είπε ο ίδιος στους τελευταίους στίχουςς του- και του οποίου το έργο είναι πιο επίκαιρο από ποτέ στα «ασυλλόγιστα χρόνια» που ζούμε.
Πώς οι άνθρωποι τοποθετούν, φαντάζονται και διαπραγματεύονται τη συγγένεια, τι καθιστά κάποια ή κάποιον συγγενή, πώς και με ποια υλικά δημιουργούνται οικογένειες; Η υιοθεσία αποτελεί τρόπο «ολοκλήρωσης» της οικογένειας, όταν τα παιδιά δεν «έρχονται» με τον «φυσικό» τρόπο. Πρόκειται για τόπο έντονων διαπραγματεύσεων, αμφισημιών και συγκρούσεων, προκειμένου να μετασχηματιστούν οι συγγενειακές σχέσεις, να μετακινηθούν τα παιδιά και να δημιουργηθούν οικογένειες μη βιογενετικά συνδεδεμένες.
Αυτή η εθνογραφική μελέτη για την υιοθεσία στη σύγχρονη Ελλάδα εστιάζει στους πολιτισμικούς, νομικούς και κοινωνικούς μηχανισμούς, μέσα από τους οποίους κάποια άτομα γίνονται γονείς παιδιού τη στιγμή που κάποια άλλα χάνουν τη γονεϊκή τους ιδιότητα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νέα συγγενειακά σενάρια.
Κοινωνιολογία
«Ο φεμινισμός», έγραφε η Μαρί Σίαρ το 1986, «είναι η ριζοσπαστική ιδέα ότι οι γυναίκες είναι άνθρωποι». Με άλλα λόγια, οι γυναίκες πρέπει να έχουν δύναμη, αυτενέργεια, ελευθερία, να ελέγχουν οι ίδιες το σώμα τους, να είναι ισότιμες με τους άνδρες. Όμως ακόμα και σήμερα, ύστερα από πολλές δεκαετίες αγώνων, οι γυναίκες εξακολουθούν να διαδηλώνουν, να διαμαρτύρονται, να γράφουν και να μιλούν διεκδικώντας τα αυτονόητα δικαιώματά τους. Για να κατανοήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό, πρέπει να κατανοήσουμε πρώτα πώς εμφανίστηκε το φεμινιστικό κίνημα και σε τι αποσκοπεί. Το βιβλίο της Ντέμπορα Κάμερον λειτουργεί ως ασφαλής οδηγός σε τούτη την αναζήτηση, κάνοντας μια συνοπτική αναδρομή στην ιστορία του φεμινιστικού κινήματος και εξετάζοντας με σαφήνεια τις ποικίλες πτυχές και βλέψεις του.
Η Κάμερον ξεδιαλύνει το κουβάρι των φεμινιστικών συζητήσεων κατανέμοντάς τις σε έξι θεματικές —ανδρική κυριαρχία, δικαιώματα, εργασία, κοινωνική κατασκευή της θηλυκότητας, σεξ και κουλτούρα— και εκθέτοντας τους βασικούς προβληματισμούς και τα κυριότερα επιχειρήματα με ενάργεια και αμεσότητα. Η παρουσίαση καλύπτει όλους τους ιστορικούς «φεμινισμούς», ξεκινώντας από τους αγώνες για τη γυναικεία ψήφο τον 19ο αιώνα και φτάνοντας μέχρι το λεγόμενο «τέταρτο κύμα». Στην εποχή του #metoo, του μισθολογικού χάσματος ανδρών και γυναικών, της διαδικτυακής παρενόχλησης και του ανησυχητικά μεγάλου αριθμού γυναικοκτονιών, ο φεμινισμός, ένα από τα σημαντικότερα διανοητικά, πολιτισμικά και πολιτικά κινήματα του σύγχρονου κόσμου, παραμένει επίκαιρος όσο ποτέ.
Ξένη λογοτεχνία
Επιλογή κειμένων από το πλούσιο δοκιμιακό έργο του Orwell. Τα κείμενα επικεντρώνονται κυρίως στη λογοτεχνία, την πολιτική και τη σχέση αυτών. Με το μοναδικό ύφος του συγγραφέα που τον ξεχώρισε από τους ομότεχνούς του κατανοούμε τη σκέψη και τις απόψεις του πάνω σε σημαντικά θέματα της εποχής του.
Η ιδέα ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο στην ιστορία, ότι όλα όσα συμβαίνουν είναι αποτέλεσμα μηχανορραφιών που εξυφαίνονται στο παρασκήνιο από κακόβουλες δυνάμεις, είναι παλιά όσο και η ίδια η ιστορία. Όμως οι θεωρίες συνωμοσίας, που πάνε χέρι-χέρι με την παράνοια, εξαπλώνονται όλο και περισσότερο στον 21ο αιώνα. Και πουθενά δεν είναι πιο εμφανείς απ’ ό,τι στις αναθεωρητικές εκδοχές της ιστορίας του Τρίτου Ράιχ. Θεωρίες από καιρό απαξιωμένες έχουν λάβει νέα πνοή χάρη σε υποτιθέμενα καινούργια τεκμήρια και προσεγγίσεις, στην πολλαπλασιαστική ισχύ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και στη μειωμένη επιρροή των παραδοσιακών πηγών έγκυρης γνώσης.
Ο Ρίτσαρντ ΈΒανς, ένας από τους κορυφαίους ιστορικούς του Τρίτου Ράιχ, εστιάζει εδώ σε πέντε από τις πιο πολυσυζητημένες και ανθεκτικές θεωρίες συνωμοσίας για τη ναζιστική περίοδο –συμπεριλαμβανομένων εκείνων που στήριξαν αρχικά την άνοδο του Χίτλερ– υποβάλλοντάς τες σε εξονυχιστικό έλεγχο: ότι οι Εβραίοι συνωμοτούσαν για να ανατρέψουν τον πολιτισμό, σύμφωνα με τα διαβόητα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών· ότι ο γερμανικός στρατός «χτυπήθηκε πισώπλατα» από σοσιαλιστές και Εβραίους το 1918· ότι οι ναζί έκαψαν το Ράιχσταγκ το 1933 για να πάρουν την εξουσία. ότι η μυστηριώδης πτήση του Ρούντολφ Ες στη Βρετανία το 1941 είχε εγκριθεί από τον Χίτλερ, για να διαπραγματευτεί όρους ειρήνης που απέκρυψε ο Τσώρτσιλ· και ότι ο Χίτλερ δραπέτευσε από το καταφύγιό του στο Βερολίνο το 1945 και κρύφτηκε στη Νότιο Αμερική.
Ξένη λογοτεχνία
Ελάχιστα μυθιστορήματα έφτασαν ποτέ να συμβολίσουν μια ολόκληρη εποχή. Και το πιο εντυπωσιακό από αυτά, είναι το πιο πολυσυζητημένο αμερικανικό βιβλίο του 20ού αιώνα. Από το 1939 που πρωτοεκδόθηκε, έχει κυκλοφορήσει σε εκατοντάδες εκατομμύρια αντίτυπα και έχει μεταφραστεί και ξαναμεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες.
Η εποχή είναι η δεκαετία του ’30, το μεγάλο κραχ, η αρχετυπική οικονομική κρίση που εντυπώθηκε με τρόμο στο συλλογικό φαντασιακό. Και ο λογοτέχνης που την περιέγραψε και την εξήγησε τόσο δυνατά και τόσο καθαρά, ώστε το έργο του θα μείνει για πάντα στην ιστορία, είναι ο Τζον Στάινμπεκ, με τα Σταφύλια της οργής.
Η ιστορία μιας από τις χιλιάδες οικογένειες του αμερικανικού Νότου που έχασαν τα πάντα, εν μέσω της μεγάλης ύφεσης, όταν καταστράφηκαν οι σοδειές τους από την παρατεταμένη ξηρασία και από τους θυελλώδεις ανέμους. Με τα λιγοστά υπάρχοντά τους φορτωμένα σε ένα σαραβαλιασμένο φορτηγάκι ταξιδεύουν προς τη Γη της Επαγγελίας, την Καλιφόρνια, ελπίζοντας να βρουν δουλειά και ψωμί. Μα ακόμα και όταν φτάνουν στον προορισμό τους, δεν αργούν να αντιληφθούν ότι τα πράγματα δεν ήταν όπως είχαν ελπίσει.
Τα Σταφύλια της οργής είναι ένας ύμνος στον άνθρωπο και στην ανθρωπιά, στη δύναμη της οικογένειας, στη μάχη για τον επιούσιο, στις μικρές πράξεις καλοσύνης των ανθρώπων.
Ίσως πιο πολύ από κάθε άλλο βιβλίο, τούτο δω αποδεικνύει πως η μεγάλη λογοτεχνία δεν είναι ανάγκη να ‘ναι ένας ερμητικός γρίφος, μα μπορεί με συγκλονιστικά άμεσες λέξεις και εικόνες να δονήσει την ψυχή κάθε ανθρώπου.
Κοινωνιολογία
Ο συγγραφέας συνεχίζει την έρευνα των ξεχασμένων πειραϊκών μνημονικών τόπων, καταθέτοντας ένα πλήθος νέων τεκμηρίων. Παράλληλα, δίνει τον πρώτο λόγο στα υποκείμενα που έζησαν και διαμόρφωσαν το ιστορικό παρελθόν.
Μέσα από συναρπαστικές βιωματικές αφηγήσεις, το βιβλίο χαρτογραφεί την ανθρωπογεωγραφία του κοινωνικού περιθωρίου του περασμένου αιώνα με τις διαδρομές των γυναικών και των ανδρών που το πλαισίωσαν.
Οι μαρτυρίες τους αποτελούν πολύτιμες πηγές συλλογικής μνήμης για το περιβάλλον της μαγκιάς, τις πτυχές της ερωτικής εργασίας, την ταξική της διαστρωμάτωση, τις έμφυλες σχέσεις και τις πολιτισμικές εκφάνσεις μίας εποχής που ανασύρεται από τη λήθη.
Ξένη λογοτεχνία
Για πρώτη φορά στα ελληνικά ολόκληρο το μνημειώδες έργο του κορυφαίου Ιταλού λογοτέχνη.
Με φόντο τη Φεράρα και με επίκεντρο την εβραϊκή κοινότητά της, στην οποία ανήκε, ο μεγάλος συγγραφέας φτιάχνει ένα πανόραμα της Ιταλίας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το μυθιστόρημα αποτελείται από τα ακόλουθα έξι αυτοτελή κείμενα: Εντός των τειχών, Τα χρυσά γυαλιά, Ο κήπος των Φίντζι-Κοντίνι, Πίσω από την πόρτα, Ο ερωδιός και Η μυρουδιά του κομμένου χόρτου. Το πρώτο και το τελευταίο από αυτά περιέχουν περισσότερα διηγήματα και προσωπικές μαρτυρίες και εξομολογήσεις. Τα άλλα τέσσερα είναι μυθιστορήματα. Καθένα από αυτά μπορεί να διαβαστεί και χωριστά, αλλά συνδέονται μέσα από γεγονότα και αξέχαστους χαρακτήρες, όπως ο σεβαστός γιατρός του οποίου η ομοφυλοφιλία γίνεται ανεκτή όσο παραμένει κρυφή, ένας επιζών από τα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου που οι εορτασμοί των γειτόνων για την επιστροφή του σταδιακά καταλήγουν στον εξοστρακισμό, ο Εβραίος αριστοκράτης που χάνει όλα του τα προνόμια, η δασκάλα που εξαιτίας της κομμουνιστικής ιδεολογίας της μπαίνει στο στόχαστρο ακόμα και των δικών της.