Ξένη λογοτεχνία
Ένας νεαρός ερωτεύεται μια τυφλή που οι τοίχοι του σπιτιού της είναι καλυμμένοι με βωμολοχίες, κάτι που η ίδια αγνοεί. Μια οικογένεια δέχεται την επίσκεψη ενός οπλισμένου άντρα που ισχυρίζεται ότι είχε μεγαλώσει στο σπίτι της. Ένας στρατιώτης ανακαλύπτει έναν φριχτό αστερισμό. Δέντρα κινούνται “σαν καμηλοπαρδάλεις που ονειρεύονται”.
Στιγμιότυπα ενός κόσμου που παραπαίει, είκοσι ιστορίες που ανατρέπουν τις καθημερινές συμβάσεις.
“Ο ιδιοφυής Clemens Setz” (Frankfurter Allgemeine), γεννήθηκε στην Αυστρία το 1982 και είναι από τους πιο δυναμικούς και πολυβραβευμένους γερμανόφωνους συγγραφείς. Η επιτροπή που του απένειμε το βραβείο Kleist το 2020 τον χαρακτήρισε εξτρεμιστή της λογοτεχνίας με αναρχική φαντασία.
Ξένη λογοτεχνία
“Έχω μια σχεδόν νοσηρή μανία να συλλέγω ντοκουμέντα για διαφορετικές πτυχές της καθημερινής ζωής. Έτσι πολλές φορές προέκυψαν παράξενα ρεπορτάζ. Από το 1939 έως το 1945, συνήθιζα να ρωτάω κάθε λογής άνθρωπο -παιδιά, γέρους, εργάτες, χωρικούς, διανοούμενους- τι όνειρα έβλεπε. Αυτή η αδιάκριτη έρευνα, που δεν ήταν ψυχαναλυτική, σκοπό είχε να ανακαλύψει τι σκέφτονταν οι άνθρωποι του πολέμου και της Αντίστασης την ώρα που κοιμόντουσαν. Οι εικόνες που συνέλεξα συγκροτούν ένα άλλου είδους πολεμικό μυθιστόρημα”. (Εμίλ Ζιττυά)
Στη διάρκεια ενός πολέμου βλέπουμε στον ύπνο μας τον πόλεμο· ο Ζιττυά λέει ο ίδιος στον πρόλογό του ότι προσπάθησε να μάθει με ποιον τρόπο ο πόλεμος τρύπωνε στον ύπνο των ανθρώπων. Παρά ταύτα, απέφυγε εσκεμμένα οποιαδήποτε ερμηνεία, είτε ψυχολογική είτε κοινωνιολογική. Σημείωνε ό,τι του αφηγούνταν όσο πιο πιστά μπορούσε, ποντάροντας στην ευγλωττία της ακατέργαστης καταγραφής – που ήταν ήδη η καταγραφή μιας καταγραφής, η αφήγηση μιας αφήγησης. Το αποτέλεσμα είναι συναρπαστικό: Διαθέτει υψηλή υφολογική ομοιογένεια και συνάμα μεγάλη ποικιλία επιτονισμών και συναισθηματικών αποχρώσεων. […] Ερμηνεία δεν υπάρχει, αλλά κάθε όνειρο συνοδεύεται από μια σύντομη παρουσίαση του ονειρευόμενου, και οι λακωνικές “εικονογραφήσεις” δεν είναι ό,τι πια ευτελές έχει να προσφέρει αυτό το βιβλίο.
Πότε ακριβώς το έγραψε; Στην ορμή των γεγονότων, στη διάρκεια της Κατοχής; Ή αργότερα, βασιζόμενος στις σημειώσεις του; Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι κυκλοφόρησε το 1963, έναν χρόνο πριν από το θάνατό του.
Πριν δρασκελίσετε το κατώφλι αυτού του μοναδικού και ιδιότυπου βιβλίου, ορίστε, για το δρόμο, μια δεύτερη μαρτυρία ενός συγχρόνου του Εμίλ Ζιττυά: “Περπατούσε με βήμα σχολιαρόπαιδου και είχε το βλέμμα πειρατή. Τον κοίταζα από το πλάι, αυτό τον φανφάρα, αυτό το μονοκόμματο μπουλντόγκ, αυτή τη σγουρομάλλα καμήλα της ερήμου, αυτό τον πολύχρωμο παπαγάλο με το σακίδιο. Φορούσε στολή ναύτη. Η αναπνοή του μύριζε θάλασσα. Έγραφε πάνω σε βρόμικες σελίδες. Δεν ήταν άνθρωπος, αλλά δάσος χιλίων δέντρων”. (Εμμανουέλ Καρρέρ)
Ελληνική λογοτεχνία
“Καμιά φορά νιώθω φυλακισμένος μέσα μου. Το σώμα μου ένα κελί. Κοιτάω έξω από τα ανοίγματα των ματιών μου, όπως κοιτούν οι έγκλειστοι από τα καγκελόφραχτα παράθυρα για να δουν τον ουρανό. Κι από ‘κει μέσα βλέπω τα πόδια μου, τα χέρια μου, το σώμα μου. Όπως οι άλλοι βλέπουν τις άλλες πτέρυγες της φυλακής, το προαύλιο, το χώρο του επισκεπτηρίου, το νοσοκομείο, το κτήριο των διοικητικών υπηρεσιών, τον φράχτη…
Ανοίξτε μου να φύγω, ρε! Να σπάσω το τσόφλι, το περίβλημα, να βγω από μέσα, σαν τη χρυσαλλίδα που σκίζει το ξεραμένο σώμα της κάμπιας και ξαναγεννιέται, διαφορετική μεν, το ίδιο έντομο δε.
Είμαι μέσα μου – εγώ ο έγκλειστος, εγώ κι η φυλακή μου”.
Ένας αϋπνιακός λούζερ, βωμολόχος, μισογύνης και μισάνθρωπος, αφηγείται παραληρηματικές ιστορίες στον εαυτό του για να βγάλει τη νύχτα. Είναι ένα προϊόν της Κρίσης, είναι ακόμα μία απασφαλισμένη χειροβομβίδα, που περιμένει ένα ελάχιστο κάτι για να εκραγεί. Όμως, σαν γνήσιο τέκνο της βλάσφημης Γενιάς της Μεταπολίτευσης, ο Ηλίας Πανταζής ξέρει και να σαρκάζει: τους άλλους, αλλά κυρίως τον εαυτό του. Κι αυτή η χλεύη, αυτή η βγαλμένη γλώσσα προς τα όσια και τα ιερά, προς τα σοβαρά και τα θέσφατα, είναι η μόνη σανίδα σωτηρίας, που πάνω της γαντζώνεται η ανθρωπιά του
Ξένη λογοτεχνία
Τι είναι ο Καλιγούλας; Άγγελος που αναζητά το απόλυτο ή αιμοδιψές τέρας; Πριν από τον πόλεμο, ο Αλμπέρ Καμύ τον αντιλαμβανόταν ως έναν ήρωα του παραλόγου. Κατόπιν, η δική του εκδοχή για τον Ρωμαίο αυτοκράτορα θεωρήθηκε, μεταξύ άλλων, και μια αλληγορία για τον ναζισμό. Έκτοτε, εδώ και δεκαετίες, ο συγκεκριμένος χαρακτήρας κατατάσσεται στους πλέον πολύσημους και νευραλγικούς του σύγχρονου θεάτρου.
Στην Παρεξήγηση, η Μάρθα και η μητέρα της δολοφονούν τους πελάτες του πανδοχείου τους για να αρπάξουν τα χρήματά τους. Μια «σύγχρονη τραγωδία», όπου η δυστυχία δεν προέρχεται από μια τύφλωση, όπως στους αρχαίους Έλληνες δημιουργούς, αλλά από μια απεγνωσμένη επιθυμία για ευτυχία.
Τον Φεβρουάριο του 1905, στη Μόσχα, μια ομάδα τρομοκρατών, οι οποίοι ανήκουν στο Σοσιαλεπαναστατικό Κόμμα, οργανώνει μια βομβιστική επίθεση εναντίον του Μεγάλου Δούκα Σεργκέι, θείου του Τσάρου. Οι ιδιάζουσες καταστάσεις που προηγήθηκαν και επακολούθησαν αποτελούν τον πυρήνα των Δικαίων.
Στην Κατάσταση πολιορκίας, μια απρόβλεπτη συμφορά αναστατώνει τους κατοίκους μια παραθαλάσσιας πόλης. Πώς αντιδρούν οι άνθρωποι όταν είναι φοβισμένοι; Σε αυτόν τον τόμο συγκεντρώνονται τα τέσσερα κορυφαία δείγματα της πρωτότυπης δραματουργικής τέχνης του νομπελίστα συγγραφέα.
Ξένη λογοτεχνία
Το 55% του ανά χείρας τόμου περιλαμβανόταν ήδη στη δεύτερη έκδοση των Παρεμβάσεων, που κυκλοφόρησε το 2009. Η τρίτη αυτή έκδοση περιέχει επομένως κατά 45% νέα κείμενα.
Αν και δεν επιθυμώ να είμαι «στρατευμένος καλλιτέχνης», επιδίωξα στα κείμενα αυτά να πείσω τους αναγνώστες μου για την εγκυρότητα των απόψεών μου, σπανίως σε πολιτικό επίπεδο, συνήθως σε διάφορα «κοινωνικά θέματα», πού και πού σε θέματα λογοτεχνίας.
Δεν θα υπάρξει τέταρτη έκδοση. Δεν υπόσχομαι με το χέρι στην καρδιά να σταματήσω να σκέφτομαι, αλλά τουλάχιστον να πάψω να γνωστοποιώ τις σκέψεις και τις απόψεις μου στο κοινό, εκτός από περίπτωση έκτακτης και σοβαρής ηθικής ανάγκης – αν, για παράδειγμα, περάσει καμιά νομοθεσία υπέρ της ευθανασίας (δεν νομίζω ότι θα παρουσιαστούν άλλες τέτοιες έκτακτες περιπτώσεις στον καιρό που μου απομένει να ζήσω).
Προσπάθησα να ταξινομήσω αυτές τις «παρεμβάσεις» με χρονολογική σειρά, στον βαθμό που θυμόμουν χρονολογίες. Η τουλάχιστον φαινομενική ύπαρξη του χρόνου ήταν ανέκαθεν για μένα μεγάλη πηγή ενόχλησης – τι να κάνουμε όμως που έτσι είθισται να βλέπουμε τα πράγματα. Γι’ αυτή τη φορά, λοιπόν, υποχωρώ.
Ξένη λογοτεχνία
Το 1524 οι φτωχοί ξεσηκώνονται στον Νότο της Γερμανίας. Η εξέγερση επεκτείνεται, σύντομα εξαπλώνεται στην Ελβετία και την Αλσατία. Μια μορφή ξεχωρίζει μέσα στο χάος: η μορφή ενός νεαρού θεολόγου, που μάχεται μεταξύ των εξεγερμένων. Ονομάζεται Τόμας Μύντσερ. Η τρομερή ζωή του είναι μυθιστορηματική. Αυτό σημαίνει ότι θα άξιζε να τη ζήσουμε· άρα και να την αφηγηθούμε.
Το ξέρουμε από τον καιρό του Ρουσσώ ότι η ανισότητα έχει μια πολύ παλιά και τρομερή ιστορία, που δεν έχει ακόμα τελειώσει. Ο “Πόλεμος των φτωχών” αφηγείται ένα σκληρό και όχι πολύ γνωστό επεισόδιο των μεγάλων λαϊκών εξεγέρσεων. Τον 16ο αιώνα το κίνημα της Μεταρρύθμισης των διαμαρτυρομένων ξεσηκώνεται ενάντια στην εξουσία και στα προνόμια. Γρήγορα, όμως, σημειώνει μια παύση, κάνει ένα βήμα πίσω, αστικοποιείται. Οι χωρικοί, ωστόσο, οι φτωχοί των πόλεων, στους οποίους εξακολουθούν να τάζουν την ισότητα στον ουρανό, αναρωτιούνται: «Και γιατί να μην έχουμε ισότητα τώρα, εδώ, στη γη;» Ακολουθεί μια μανιασμένη πάλη ανάμεσα στους ισχυρούς, στους συμβιβασμένους προτεστάντες, και τους άλλους, τους εξαθλιωμένους. Μερικοί θεολόγοι ηγούνται των δεύτερων.
Ο Τόμας Μύντσερ είναι ένας από αυτούς· έχει σημαδέψει τις μνήμες με την αποφασιστικότητα και τον δυναμισμό του ύφους του. Ο “Πόλεμος των φτωχών” αφηγείται την ιστορία του. Την ιστορία μιας εξέγερσης διά του λόγου, την οποία αποτυπώνει με αμεσότητα η ευρηματική δύναμη της γραφής του Ερίκ Βυϊγιάρ.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Οι εκδόσεις Τύρφη παρουσιάζουν το ανθολόγιο Ναπολέοντα Λαπαθιώτη με τίτλο «Ξεδιάλεγμα» από τον Τάκη Σπετσιώτη. Στον τόμο ανθολογούνται «Ποιήμτα», «Στοχασμοί», «Αφηγήματα» και «Συνεντεύξεις» του ποιητή, μεταξύ των οποίων και ορισμένα αδημοσίευτα.
Σε μία εκτενή και τεκμηριωμένη βιβλιογραφικά εισαγωγή ο Τάκης Σπετσιώτης, με το δικό του ιδιόρρυθμο ύφος γραφής, παρουσιάζει σκέψεις και προβληματισμούς όσον αφορά το έργο του ποιητή, την προσωπικότητα, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο τον χειρίστηκε μέχρι τώρα η φιλολογία αλλά και η παραφιλολογία. Εδώ προκύπτει και μία κόσμια διαμαρτυρία σχετικά με το ζήτημα αυτό και γίνεται μια προσπάθεια αποκατάστασης της εικόνας του Ν. Λαπαθιώτη στο σύνολό της. Θα ήταν σφάλμα να κατακερματίσουμε το έργο και τον βίο του ποιητή κατά το δοκούν, να τον αποθεώσουμε ή να τον καταδικάσουμε όπως έγινε στο παρελθόν, άλλωστε το άστρο του Ν. Λαπαθιώτη, αυτόφωτο καθώς είναι, αποστρέφεται, αλλά και δεν χρειάζεται ωραιοποιήσεις ή καταδίκες, είναι πέρα και στέκεται σε απόσταση απλησίαστη από όλα αυτά.
Ο λεπταίσθητος ποιητής δεν ήταν απλά ένας ομοφυλόφιλος, ένας κομμουνιστής και χρήστης ουσιών, ούτε απλώς ένα παιδί της νύχτας. Όλα αυτά, που οπωσδήποτε παίζουν καθοριστική σημασία στον βίο και το έργο του, παραμένουν πράγματα κοινότοπα και άνευ ενδιαφέροντος, αν δεν αντιληφθούμε το πρόσωπο και την αισθητική που τα ενοποιεί και τα υπερβαίνει εξακολουθητικά.
Ο Ναπολέοντας Λαπαθιώτης ανήκει σε εκείνη την κατηγορία των παγκόσμιων διανοούμενων που μετέτρεψαν την ίδια την ζωή τους σε ένα έργο τέχνης και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Επομένως κάθε απόπειρα να ενταχτεί ο βίος και το έργο του ποιητή σε ρηχές και ενοχλητικές τυποποιήσεις ή ακόμα σε φιλολογικά, ιδεολογικά ή ερωτικά στρατόπεδα θα παραμένει πάντοτε ανεπιτυχής και λανθασμένη. Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης θα διαφεύγει πάντοτε και εξακολουθητικά προς τα εμπρός, αφήνοντας πίσω του όλους όσους θα προσπαθήσουν μέσα από σχολαστικές και φιλολογικές αυταρέσκειες να τον ακινητοποιήσουν στα καθ’ υμάς. Ατόν τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη θέλει να μας γνωρίσει ο Τάκης Σπετιώτης, καθ’ ύλην αρμόδιος για την οπτική αυτή, και αυτόν ακριβώς τον άνθρωπο στο σύνολο της λαμπρότητάς του προτείνουν με το «Ξεδιάλεγμα» και οι εκδόσεις Τύρφη.
Και είναι τόσο μεγάλη η ευκολία με την οποία οι νέοι κυρίως άνθρωποι του καιρού μας προσεταιρίζονται ταυτότητες και ετερότητες, λες και το ζήτημα θα μπορούσε να είναι αυτό, με τρόπους που συνήθως άγονται και φέρονται από παγκόσμιες ή εντόπιες μόδες και συρμούς που ο φωτισμός αυτής ακριβώς της οπτικής, που αφορά το σχεδόν υπερβατικό σύνολο της μορφής του ποιητή, συνιστά την αντιπολίτευση και την προσφορά αυτού ακριβώς του βιβλίου.
Το «Ξεδιάλεγμα» του έργου του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη από τον Τάκη Σπετσιώτη φιλοδοξεί να αποκαταστήσει τη μορφή του ποιητή, καθώς αυτή έχει κατά κάποιον τρόπο διασυρθεί ακόμα και από τους υποστηρικτές του, και να την αποδώσει ατόφυα, λιτή, κομψή αξιέραστη, και εν τέλει περίλαμπρη και αισθαντική στο φως και το σκοτάδι που της αρμόζει.
Ξένη λογοτεχνία
Επιτέλους, η νύχτα με τύλιξε·
έπλεα πάνω της, ή, μάλλον μέσα της,
ή με μετέφερε μαζί της, όπως ο ποταμός μεταφέρει
μια βάρκα…
από το «Μεσάνυχτα»
Μπαίνεις στον κόσμο αυτού του μαγευτικού βιβλίου διαβαίνοντας μια από τις πολλές, ονειρικές του πύλες και κάθε φορά που μπαίνεις βρίσκεσαι στο ίδιο μέρος αν και τα πάντα εκεί μέσα έχουν αναδιαταχθεί. Γυναίκα. Άντρας. Παιδί. Φως και σκοτάδι. Χρόνος άχρονος. Είναι μια ιστορία περιπέτειας, μια συνάντηση με το άγνωστο, το ατρόμητο ταξίδι ενός ιππότη στο βασίλειο του θανάτου· μια ιστορία του κόσμου που γνώριζες από πάντα, του πρώτου σου αναγνωστικού, του πρώτου παιδικού σου βιβλίου, μόνο που κάθε γνώριμη όψη του ανασκευάζεται και τρεμοφέγγει, σαν το περίγραμμα ενός ονείρου. Είναι μια ιστορία ενιαία, με μέρη, ωστόσο, μεταβλητά, αφηγηματικό πλαίσιο αινιγματικό, τόνο σπαρακτικό. Μια εξομολογητική, βαθιά προσωπική και ταυτόχρονα καθολική διαπραγμάτευση της απώλειας και του πένθους σε όλες τις μορφές τους. Η ποιητική συλλογή Πιστή και ενάρετη νύχτα απέσπασε το National Book Award 2014.
Συμπεριλαμβάνεται ένθετη η ομιλία της Λουίζ Γκλικ κατά την τελετή απονομής του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας 2020.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν βρέθηκε στη Μόσχα για ένα δίμηνο, μεταξύ 1926 και 1927. Η καταγραφή του συγκεκριμένου ταξιδιού καταλαμβάνει περίοπτη θέση στα κείμενά του, εξαιτίας της ειλικρινούς και άτεγκτης πάλης που είχε ο Γερμανοεβραίος στοχαστής τόσο με τα κίνητρα όσο και με τη συνείδησή του. Φαίνεται ότι ο αρχικός λόγος εκείνου του ταξιδιού ήταν η Άσια Λάτσις, μια Λετονή που είχε αναδειχθεί σε σημαντική επιρροή για τον ίδιο, συναισθηματική και πνευματική.
Το ημερολόγιο του Μπένγιαμιν είναι, αφενός, η αποτύπωση μιας δύσκολης ερωτικής σχέσης όπου το αντικείμενο του πόθου είναι άπιαστο και μάλλον άπονο. Αφετέρου, είναι η ιστορία ενός αποτυχημένου ειδυλλίου με την Επανάσταση. Διότι ο Μπένγιαμιν μετέβη στη Ρωσία όχι μόνο για να αποκτήσει μια εικόνα της σοβιετικής κοινωνίας από πρώτο χέρι, αλλά και για να λάβει μια τελική απόφαση σχετικά με το αν θα γινόταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Όμως το Ημερολόγιο Μόσχας συνιστά κάτι παραπάνω από μια μαρτυρία για την ιδεολογική αμφιθυμία, τη διλημματική συνθήκη που βιώνει ένας διανοούμενος. Η αισθητική του αξία είναι επίσης μεγάλη. Γιατί ο Mπένγιαμιν αποδεικνύεται εδώ ένας από τους πιο διεισδυτικούς φυσιογνωμιστές της Μόσχας κατά τον εικοστό αιώνα, φιλοτεχνώντας ένα αλησμόνητο χειμερινό πορτρέτο της πόλης.
Πολιτική
O ΡΑΪΝΧΑΡΤ ΧΕΝ (1904-2000) αποτελεί το αρχέτυπο του διανοούμενου τεχνοκράτη στην υπηρεσία του Τρίτου Ράιχ. Ο νομικός αυτός ήταν γνωστός για τις ριζοσπαστικές του θέσεις, καθώς υποστήριζε τη σταδιακή κατάργηση του Κράτους και την αντικατάστασή του από μία «κοινότητα» η οποία καθοριζόταν από τη φυλή και τον «ζωτικό χώρο» της. Ως ανώτερος γραφειοκράτης των Ες Ες –με τη λήξη του πολέμου κατέχει το βαθμό του Oberführer (στρατηγού)– συμβάλλει στην ανάπτυξη της ναζιστικής θεωρίας μελετώντας την προσαρμογή των θεσμών για το επερχόμενο Μεγάλο Ράιχ : Ποιές δομές και ποιές μεταρρυθμίσεις θα ήταν απαραίτητες ;
Μετά τον πόλεμο, ως πολίτης πλέον, ιδρύει στο Μπαντ Χάρτσμπουργκ μια σχολή διοίκησης επιχειρήσεων από την οποία, τις επόμενες δεκαετίες, θα περάσει η οικονομική και διοικητική ελίτ της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας : περίπου 600.000 στελέχη των μεγαλύτερων γερμανικών εταιρειών, δίχως να συμψηφίσουμε τους 100.000 που παρακολούθησαν προγράμματα εξ αποστάσεως, διδάχθηκαν, χάρη στα σεμινάριά του και τα εγχειρίδια που εξέδιδε τακτικά, πώς να διοικούν το «ανθρώπινο δυναμικό» ή πιο συγκεκριμένα την ιεραρχική οργάνωση στόχων, για την επίτευξη των οποίων ήταν ελεύθερος ο παραγωγός να επιλέγει τα μέσα. Την ίδια πολιτική, δηλαδή, που ακολούθησε το Τρίτο Ράιχ για να επανοπλιστεί, να οδηγήσει στη λιμοκτονία τους σλαβικούς πληθυσμούς των ανατολικών χωρών και να εξολοθρεύσει τους Εβραίους.
Με την πάροδο της δεκαετίας του 1980, άλλες μέθοδοι ήρθαν στο προσκήνιο (όπως η λιγότερο ιεραρχική ιαπωνική, για παράδειγμα ). Όμως ο ναζισμός έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των θεωριών διοίκησης και ήταν μία από τις βάσεις του σύγχρονου μάνατζμεντ.
Κοινωνιολογία
Ποια είναι η ιστορία της μεσαίας τάξης στη Δύση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; Ποια η σχέση της με την κατανάλωση, τον ατομικισμό και τη χειραφέτηση; Με ποιον τρόπο φτάσαμε στην πανθομολογούμενη πλέον υπαρξιακή της κρίση; Ποια η ιστορική πορεία των μεσαίων στρωμάτων στην Ελλάδα από τη δεκαετία του ’60 και μετά; Μέσα από ποιες εμπειρίες συνάφθηκε το κοινωνικό συμβόλαιο της μεταπολιτευτικής μεσαίας τάξης; Πώς γίνεται η ελληνική οικογένεια να είναι ταυτόχρονα ο βιότοπος και η καταδίκη της; Υπάρχει ακόμα κάποια ταυτότητα μεσαίων στρωμάτων στη χώρα μας ή πλέον έχουν διασπαστεί σε αντίπαλες μικρο-κοινότητες ανθρώπων οι οποίοι με δυσκολία συνυπάρχουν σήμερα στους τόπους της κοινωνικής και συναισθηματικής ερήμωσης; Η κρίση της πανδημίας θα επικυρώσει τις ανισότητες που διέπουν τις σχέσεις των μελών της παλιάς μεσαίας τάξης στην Ελλάδα ή μήπως θα αποδειχτεί ευκαιρία για μια νέα κοινωνική και πολιτισμική σύγκλιση;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θέτει και πασχίζει να απαντήσει αυτό το βιβλίο.
Ποίηση
Η Βισουάβα Σιμπόρσκα, κορυφαία δημιουργός της μεταπολεμικής Ευρώπης, η ποιήτρια «της εμπειρίας και της σοφίας», όπως το έθεσε ένας σημαντικός κριτικός της Πολωνίας, δεν αποδέχτηκε ποτέ το ρόλο της «εφήμερης αυθεντίας». Όποτε μάλιστα την καλούσαν να σχολιάσει τους στίχους της, συνήθιζε να αποκρίνεται ως εξής: «Αυτή είναι πολύ καλή ερώτηση, ελάτε παρακαλώ την άνοιξη, γιατί χρειάζομαι λίγο χρόνο να τη σκεφτώ», ή «Πολύ καλή ερώτηση, μήπως για απάντηση να γράψω ένα ποίημα;».
Ακόμη και στην ομιλία της για την αποδοχή του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας προέκρινε ένα ταπεινό «δεν ξέρω», μια φράση σεμνή αλλά τόσο ουσιαστική για την ίδια, καθώς εκεί ριζώνει το λεπταίσθητο, ειρωνικό της ύφος, σε μια ακαταπόνητη απορία που κινεί την ατέρμονη αναζήτηση μες στην αβέβαιη πλάση και την περίπλοκη πραγματικότητά της.
Κεντρικός πυλώνας στο απαράμιλλο έργο της Βισουάβα Σιμπόρσκα είναι ο στοχασμός πάνω στο σύνθετο νόημα της μοίρας μας. Είχε εξάλλου το χάρισμα να αναδεικνύει τις πιο αθέατες πτυχές των δήθεν ασήμαντων πραγμάτων της καθημερινότητας. Διαβάζουμε την ποίησή της και μας συνοδεύει σχεδόν ασταμάτητα το αίσθημα της κατάπληξης που, κατά τα λοιπά, αποτελεί και βασικό κίνητρο της δικής της «ποιητικής φιλοσοφίας». Η κατάπληξη αυτή αφορά στο μακρόκοσμο όσο και στο μικρόκοσμο, αφορά στον άνθρωπο, που μπορεί να είναι τόσο τραγικός όσο και κωμικός, αφορά στην καθεμία ύπαρξη, στα ζώα, στα φυτά, στα άψυχα αντικείμενα. Τα πάντα χωρούν στην ποίησή της.