Ξένη λογοτεχνία
O Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει φτάσει στο τέλος του. Η απέραντη Ρωσία ελευθερώνει τους αιχμαλώτους της, που συγκεντρώνονται (κάθε μέρα και περισσότεροι) στην ανατολική μεθόριο της Ευρώπης. Ο συγγραφέας μας οδηγεί σε μια απ’αυτές τις μικρές πόλεις, που τόσο καλά γνωρίζει, της οποίας το όνομα ο αναγνώστης δεν μαθαίνει. Ο Γκάμπριελ Ντάν, στρατιώτης του αυστριακού στρατού, επιστρέφει από κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Σιβηρία: γοητευμένος από το πελώριο Hotel Savoy, πιάνει εκεί δωμάτιο. Ο ιδιοκτήτης του απουσιάζει. Ο νέος άντρας γρήγορα πείθεται πως έχει ανακαλύψει μέσα στους ορόφους του ξενοδοχείου έναν καινούργιο κόσμο. Είναι μάλλον τα πολλά χρόνια του πολέμου και της αιχμαλωσίας που τον έχουν φέρει στο σημείο να βλέπει τα πάντα αλλιώτικα.
Μαζί του ανακαλύπτουμε κι εμείς τη συναρπαστική κρυφή ζωή του ξενοδοχείου, γνωρίζουμε πλάσματα παράξενα, αλλόκοτα, συγκινητικά ή τρομακτικά. Οι πελάτες του είναι άνθρωποι ταραγμένοι, ανήμποροι να βρουν την ηρεμία που λαχταρούν κι έχουν ανάγκη, ονειρεύονται μόνο την ανακούφιση από τις αφόρητες εντάσεις της ζωής τους. Και μαζί με τους ντόπιους περιμένουν κάποιον πλούσιο από την Αμερική, γεννημένο σ’αυτήν την πόλη. Οι φήμες λένε πως δεν θ’ αργήσει να έρθει και να δώσει λύση σε όλα τα προβλήματα. Η κατάσταση εκτονώνεται με τη βία και το χάος.
Το Hotel Savoy, όπου η πολυτέλεια και η χλιδή των πρώτων ορόφων έρχεται σε έντονη αντίθεση με τη μιζέρια των τελευταίων, είναι ένα ολοφάνερο σύμβολο: «Το Hotel Savoy, με τα εφτά του πατώματα, τον χρυσό του θυρεό και τον πορτιέρη με τη στολή, φαντάζει στα μάτια μου πιο ευρωπαϊκό απ’ όλα τ’ άλλα ξενοδοχεία της Ανατολής. […] Σαν τον κόσμο ήταν αυτό το Hotel Savoy: απ’ έξω έλαμπε, άστραφτε μεγαλόπρεπο με τα εφτά του πατώματα, αλλά στα ψηλά του κρυβόταν η φτώχεια, αυτοί που ζούσαν στους πάνω ορόφους ήταν στην πραγματικότητα χαμηλά, πολύ χαμηλά, θαμμένοι σε αέρινους τάφους· κι οι τάφοι ήταν σε στρώματα πάνω από τα άνετα δωμάτια των καλοφαγωμένων ενοίκων, που κάθονταν κάτω, ήσυχοι και βολεμένοι, δίχως να ενοχλούνται από τα φέρετρα τα στοιβαγμένα στα τελευταία πατώματα.»
Ξένη λογοτεχνία
Πριν πολλά χρόνια ζούσε στο Τσούχνοβο ένας άντρας ονόματι Μέντελ Σίνγκερ. Ήταν ευλαβικός, θεοσεβούμενος και συνηθισμένος, ένας Εβραίος σαν όλους…»
Έτσι ξεκινά ο Ροτ το μυθιστόρημά του για την απώλεια της πίστης και τα βάσανα του ανθρώπου. Ο σύγχρονος Ιώβ δοκιμάζεται στα γκέτο της τσαρικής Ρωσίας και ύστερα στους ανελέητους δρόμους της Νέας Υόρκης. Ο Μέντελ Σίνγκερ χάνει την οικογένειά του, αρρωσταίνει βαριά και πέφτει θύμα σκληρής μεταχείρισης. Χρειάζεται ένα θαύμα…
– Δεν θέλω να κάψω ένα μόνο σπίτι, δεν θέλω να κάψω έναν μόνον άνθρωπο. Θα τα χάσετε, αν σας πω τί είχα κατά νου να κάψω. Θα τα χάσετε και θα πείτε: τρελάθηκε κι ο Μέντελ, σαν την κόρη του. Αλλά σας βεβαιώνω: δεν είμαι τρελός. Τρελός ήμουν. Πάνω από εξήντα χρόνια ήμουν τρελός, σήμερα δεν είμαι.
– Πες μας, λοιπόν, τι θέλεις να κάψεις!
– Τον Θεό! Θέλω να κάψω τον Θεό!
Ξένη λογοτεχνία
Η κρύπτη των Καπουτσίνων, το μυθιστόρημα που συμπληρώνει το αριστούργημα του Γιόζεφ Ροτ Το Εμβατήριο του Ραντέτσκυ, είναι μια μελαγχολική, συγκινητική ελεγεία για τον χαμένο κόσμο της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Εξιστορεί την ανέμελη ζωή ενός μέλους τρίτης γενιάς της περίφημης οικογένειας Τρόττα στα χρόνια πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο, την ενθουσιώδη στράτευση και την άδοξη σύλληψή του και εξορία στην Σιβηρία, την απόδρασή του, την απώλεια των ψευδαισθήσεων για τα στρατιωτικά ιδεώδη, την επιστροφή του και την αποστράτευσή του. Σε μια μεταπολεμική Βιέννη που μαστίζεται από οικονομική κρίση, όπου οι παλιές οικογένειες έχουν χάσει όλα τα προνόμιά τους, ο Τρόττα προσπαθεί να αναβιώσει έναν προβληματικό γάμο και να συμβιβαστεί με τη σκληρή και περίπλοκη κοινωνική πραγματικότητα της Βιέννης, καθώς εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια της ναζιστικής ωμότητας που καταφθάνει απειλητικά.
Το τέλος είναι μια γυμνή αυτοπροσωπογραφία του Γιόζεφ Ροτ. Δεν είναι το πρόσωπο ενός μυθιστορηματικού ήρωα σε κάποια φανταστική κατάσταση. Είναι το συναίσθημα στο οποίο ο Ροτ δίνει φωνή in propria persona σε όλα τα γραπτά του εκείνης της εποχής: η ατμόσφαιρα της οριστικής κατάρρευσης και της απελπισίας, όπως βιώνεται κι εκφράζεται στα κείμενά του του 1935 με 1938.
Ξένη λογοτεχνία
Το Εμβατήριο του Ραντέτσκυ θεωρείται το αριστούργημα του Γιόζεφ Ροτ και συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα γερμανικά μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Παρακολουθεί τις τύχες τριών γενεών της οικογένειας Τρόττα, που εργάζονται στην υπηρεσία του στέμματος: ο πρώτος Τρόττα είναι ένας απλός Σλοβένος στρατιώτης που ανέρχεται κοινωνικά στην κατώτερη αριστοκρατία, χάρη σε μια ηρωική πράξη στο ομιχλώδες πεδίο της μάχης του Σολφερίνο, όπου σώζει τη ζωή του αυτοκράτορα της Αυστρίας· ο δεύτερος είναι ένας ανώτερος κρατικός υπάλληλος· ο τρίτος είναι αξιωματικός του στρατού, που βλέπει τη ζωή του να περιπίπτει στην αφάνεια, μαζί με την αίγλη των Αψβούργων, και τελικά πεθαίνει στον πόλεμο, χωρίς να αφήσει πίσω στους απογόνους.
Η πορεία των Τρόττα αντανακλά την πορεία της ιδίας της αυτοκρατορίας. Το ιδανικό της ανιδιοτελούς προσφοράς, που είναι κυρίαρχο στον μεσαίο από τους Τρόττα, κλονίζεται στον γιο του, όχι επειδή η αυτοκρατορία έχει αντικειμενικά πάρει στραβό δρόμο, αλλά επειδή υπάρχει μια αλλαγή στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα που καθιστά αναπότρεπτη την εγκατάλειψη του παλιού ιδεαλισμού (και αυτή ακριβώς η αλλαγή στην ατμόσφαιρα αποτελεί το σημείο εκκίνησης για την ανατομή της παλιάς Αυστρίας στο βιβλίο του Robert Musil Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες). Μέσα σε τρεις γενιές, η αυτοκρατορική εύνοια θα μεταμορφωθεί σε μια ανίατη κατάρα… Ένα μεγαλειώδες ρέκβιεμ για την παρακμή της αυστροουγγρικής μοναρχίας.
Αποκαλείται «η εποχή των επαναστάσεων» και η κορύφωσή της ήρθε στις δεκαετίες πριν και μετά το 1800. Όμως διήρκεσε έναν ολόκληρο αιώνα: από την Αμερικανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας το 1776 ως τις μεγάλες εθνικές «ενοποιήσεις» της Γερμανίας και της Ιταλίας τη δεκαετία του 1860. Η Ελληνική Επανάσταση, που ξέσπασε την άνοιξη του 1821, βρίσκεται ακριβώς στο μέσον αυτής της μακράς «εποχής των επαναστάσεων» – και, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, αποτέλεσε το σημείο καμπής της.
Οι ιστορικοί άργησαν να αναγνωρίσουν τον καίριο ρόλο που έπαιξε η ελληνική εξέγερση και η διεθνής αναγνώριση της Ελλάδας ως κυρίαρχου, ανεξάρτητου κράτους εννέα χρόνια αργότερα, το 1830, σε αυτή τη διαδικασία, η οποία αναδιαμόρφωσε το γεωπολιτικό σκηνικό της ευρωπαϊκής ηπείρου ή, μάλλον, για την ακρίβεια, μεγάλου μέρους του κόσμου. Αυτό το βιβλίο φιλοδοξεί να εξηγήσει όσα συνέβησαν στη διάρκεια αυτών των εννέα ετών, με τις ευρύτατες –και σίγουρα απρόβλεπτες– συνέπειές τους, καθώς και τους λόγους για τους οποίους η πλήρης σημασία αυτών των γεγονότων αρχίζει να εκτιμάται μόλις σήμερα, διακόσια χρόνια αργότερα.
Φιλοσοφία
Το μανιφέστο του αρσενικού λεσβιασμού – Σχέδιο και φιλοσοφία της απόδρασης από τη φαλλική απάτη
Όσο ο Φαλλός και η φαλλική απόλαυση βρίσκονται στο κέντρο της ψυχοσεξουαλικής μας διαμόρφωσης, έχουμε μόνο τη συνεχή αναπαραγωγή και επανάληψη του ίδιου – δε μπορούμε να βγούμε από την Ιστορία (His-Story). Χρειάζεται επειγόντως να αποδράσουμε σε ένα Άλλο ψυχοσεξουαλικό μοντέλο οργάνωσης του φύλου και της επιθυμίας μας που να βασίζεται στο Πραγματικό – δηλαδή όχι στον Φαλλό.
O Φαλλός είναι μια απάτη. Το Πραγματικό που ψάχνουμε έχει έμφυλη σφραγίδα και όνομα· είναι το Θηλυκό, και είναι ήδη εδώ: Η θηλυκοποίηση είναι ο δρόμος του και η φανέρωσή του.
Κοινωνιολογία
Εκατό χιλιάδες χρόνια πριν τουλάχιστον έξι “ανθρώπινα” είδη κατοικούσαν στη γη. Σήμερα υπάρχει μόνο ένα: ο Homo Sapiens, δηλαδή εμείς. Πώς τα κατάφερε το είδος μας στη μάχη για την κυριαρχία; Πώς βρέθηκαν οι τροφοσυλλέκτες πρόγονοί μας να στήνουν πόλεις και βασίλεια; Πώς φτάσαμε να πιστεύουμε σε θεούς, σε έθνη και σε ανθρώπινα δικαιώματα; Να εμπιστευόμαστε χρήματα, νόμους και βιβλία; Να υποδουλωνόμαστε σε γραφειοκρατίες, χρονοδιαγράμματα και καταναλωτικά μοντέλα; Και πώς θα είναι ο κόσμος μας στις χιλιετίες που θα έρθουν;
Ο καθηγητής Γιουβάλ Νώε Χαράρι διατρέχει όλη την ανθρώπινη ιστορία, από τους πρώτους ανθρώπους που περπάτησαν στη γη μέχρι τις ριζοσπαστικές -και ενίοτε καταστροφικές- καινοτομίες της Γνωστικής, της Αγροτικής και της Επιστημονικής Επανάστασης. Αντλώντας από ένα τεράστιο φάσμα επιστημών (βιολογία και γενετική, παλαιοντολογία και ιστορία, ανθρωπολογία, κοινωνιολογία και οικονομικά), προσφέρει πρωτότυπες και συχνά διασκεδαστικές απαντήσεις στα πιο κρίσιμα ερωτήματα. ολμηρό, πολυδιάστατο, προκλητικό, το “Σάπιενς” θέτει υπό αμφισβήτηση όλα όσα νομίζαμε ότι ξέρουμε για την ανθρώπινη κατάσταση: τις πεποιθήσεις μας, τις πράξεις μας, τη δύναμή μας… και το ίδιο μας το μέλλον.
Η φωτιά μας έδωσε δύναμη. Το κουτσομπολιό μας βοήθησε να συνεργαστούμε. Η γεωργία μάς άνοιξε την όρεξη για περισσότερα. Η μυθολογία διατήρησε το νόμο και την τάξη. Το χρήμα μάς έδωσε κάτι που μπορούμε να εμπιστευτούμε. Οι αντιφάσεις δημιούργησαν τον πολιτισμό. Η επιστήμη μάς έκανε θανάσιμα επικίνδυνους. Αυτός είναι ο συναρπαστικός απολογισμός της εκπληκτικής μας ιστορίας – από ασήμαντοι πίθηκοι, άρχοντες του κόσμου.
Ο σιδηρόδρομος, σύμβολο του εκσυγχρονισμού, της διεθνοποίησης της οικονομίας και της διάδοσης αγαθών και ιδεών κατακτά τα Βαλκάνια. Με την έναρξη λειτουργίας της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης-Μοναστηρίου, το 1894, ενώνονται σημαντικά οικονομικά, στρατηγικά και εμπορικά κέντρα της βαλκανικής ενδοχώρας με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Οι σιδηροδρομικοί σταθμοί της κάθε πόλης, υποδείγματα αισθητικής και αρχιτεκτονικής, αποτελούσαν ζωντανά κύτταρα της πόλης και σημεία κοινωνικής αναφοράς του πληθυσμού. Ο κάθε σταθμός γίνεται ο τόπος συνάντησης: περιηγητές, ταξιδευτές, πράκτορες, κατάσκοποι στρατιωτικοί, αξιωματούχοι συναντώνται στην αποβάθρα τους.
Ο Γιώργος Λιόλιος συνδυάζοντας την ιστορική έρευνα με τη λογοτεχνική αφήγηση, εμβαθύνει στη διαδρομή της υποφωτισμένης γραμμής Θεσσαλονίκης-Μοναστηρίου. Χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα τη σιδηροδρομική ιστορία της Βέροιας, το βιβλίο δεν είναι μόνο μια ιστορική αφήγηση μιας πόλης και του σταθμού της, αλλά και ένα πολιτισμικό δοκίμιο της διαχρονικής σημασίας του σιδηρόδρομου.
Οι ηγέτες συχνά είναι επιρρεπείς στη διαφθορά και στους ανέντιμους συμβιβασμούς· το πλήθος συμπεριφέρεται συχνά με ανοησία και αγνωμοσύνη, άγεται και φέρεται από τους δημαγωγούς και αργεί να αντιληφθεί τα πραγματικά συμφέροντά του. Υπάρχουν περίοδοι, κάποτε μακρόχρονες, στις οποίες φαίνεται να θριαμβεύουν τα ωμότερα κίνητρα των πιο φαύλων ανθρώπων.
Ο Σαίξπηρ όμως πίστευε ότι οι τύραννοι και οι υποτακτικοί τους είναι καταδικασμένοι να αποτύχουν: θα τους γκρεμίσει η ίδια η κακία τους και η ανθρωπιά της λαϊκής ψυχής, που μπορεί να κατασταλεί αλλά όχι να εξουδετερωθεί εντελώς. Θεωρούσε πως ο καλύτερος τρόπος για να ξανακερδηθεί η συλλογική αξιοπρέπεια είναι να αναλάβουν πολιτική δράση οι απλοί πολίτες.
Ποτέ του δεν ξέχασε ο Σαίξπηρ όσους κράτησαν το στόμα τους πεισματικά κλειστό όταν τους ζητούσαν να ζητωκραυγάσουν τον τύραννο· ποτέ του δεν ξέχασε τον υπηρέτη που θέλησε να εμποδίσει τον βασανισμό ενός κρατουμένου, όταν ο βασανιστής ήταν ο ίδιος ο αφέντης του· ποτέ του δεν ξέχασε τον πεινασμένο πολίτη που απαίτησε οικονομική δικαιοσύνη. «Τί είναι η πόλη αν όχι ο λαός της;».
Ξένη λογοτεχνία
Ο Στίνγκο, ένας άγουρος εικοσάχρονος του αμερικανικού Νότου, μας πηγαίνει πίσω στο καλοκαίρι του 1947, στην πανσιόν ενός χλοερού προάστιου του Μπρούκλυν. Εκεί γνωρίζει τον Νέηθαν, έναν φλογερό Εβραίο διανοούμενο, και τη Σόφι, όμορφη και εύθραυστη Πολωνή καθολική.
Ο Στίνγκο παρασύρεται προς τα ενδότερα της παθιασμένης και ολέθριας σχέσης τους εν είδει μάρτυρα, έμπιστου φίλου και ικέτη. Εντέλει, οδηγείται στον σκοτεινό πυρήνα του παρελθόντος της Σόφι: στις αναμνήσεις από την προπολεμική Πολωνία, το στρατόπεδο συγκέντρωσης και – στην ουσία του φοβερού μυστικού της – στην επιλογή της.
Κοινωνιολογία
Ανακαλύψτε την κρυφή, ανείπωτη ιστορία του αγοραίου έρωτα, μιας θεμελίωδους πτυχής των ανθρώπινων κοινωνιών από τις απαρχές του πολιτισμού, που παραμένει ωστόσο παρεξηγημένη, αποσιωπημένη και διαστρεβλωμένη. Η Κέιτ Λίστερ αφηγείται με συναρπαστικό, πνευματώδη και προκλητικό τρόπο την εξέλιξη και ιστορία του αγοραίου έρωτα, μέσα από τα μάτια και τις μαρτυρίες των ίδιων των εργατριών και εργατών του, σε ένα παγκόσμιο πολιτισμικό πανόραμα, από τη Βαβυλώνα, την Αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη έως την ηδονιστική κουλτούρα της αυτοκρατορικής Κίνας και Ιαπωνίας, τα ένδοξα πορνεία της Μπελ Επόκ και τα μπορντέλα των στρατιωτών των δύο Παγκοσμίων Πολέμων.
Το εμπεριστατωμένο κείμενο συνοδεύεται από μια πλούσια συλλογή ανέκδοτων φωτογραφιών, έργων τέχνης αλλά και ασυνήθιστων αντικειμένων, προσφέροντας έτσι για πρώτη φορά με πληρότητα μια μοναδική ματιά στις ζωές των εργαζόμενων του αγοραίου έρωτα, ανατρέποντας στερεότυπα και προσκαλώντας τους αναγνώστες να αναθεωρήσουν όσα νομίζουν πως γνώριζαν για το «αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου».
Ξένη λογοτεχνία
«Κοντό σαν το σχοινί του δήμιου και σχεδόν εξίσου καθηλωτικό… Δοκίμιο μεγάλης βαρύτητας και απήχησης. Ποτέ ο Styron δεν μεταχειρίστηκε τόσο αποτελεσματικά τόσο λιγοστά λόγια.» Newsweek
Το 1985 ο William Styron έφτασε στα όρια της αυτοκτονίας, θύμα της κατάθλιψης, της ασθένειας που οδήγησε στον θάνατο τον Πρίμο Λέβι, τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ, τη Σύλβια Πλαθ, τη Βιρτζίνια Γουλφ, τον Τζακ Λόντον. Σχεδόν από θαύμα, κατόρθωσε να ξαναβρεί την ψυxική του υγεία και να καταγράψει το οδοιπορικό του ως πάσχοντος σε ένα κείμενο που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1989 στο Vanity Fair. Τον αμέσως επόμενο χρόνο εκδόθηκε αυτοτελώς σε βιβλίο που εκθειάστηκε από τους κριτικούς και γνώρισε ενθουσιώδη υποδοχή από το κοινό.