Ξένη λογοτεχνία
Χερστ 07769: αυτό γράφει μόνο, ως αποστολέας, στους φακέλους των επιστολών που στέλνει στην Άνγκελα Μέρκελ, ο καθαριστής τοίχων που ζει σε μια μικρή πόλη της Θουριγγίας, λέγοντας ότι η υπόθεση είναι εμπιστευτική, ενώ σε περίπτωση απάντησης ο ταχυδρόμος έτσι κι αλλιώς θα τον βρει με βάση το επίθετό του και τον ταχυδρομικό κώδικα. Το μεγαλόπνοο έργο του Λάσλο Κρασναχορκάι διαδραματίζεται στη Γερμανία των ημερών μας, και μάλιστα στο μελαγχολικό ανατολικό τμήμα της, το οποίο αποτελεί ταυτόχρονα την πηγή των έργων του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ και την όλο και λιγότερο μυστική βάση των νεοναζιστικών κινημάτων.
Στην γκρίζα καθημερινότητα, συμβαίνουν όλο και περισσότερα ανεξήγητα και τρομακτικά γεγονότα: στην αρχή, αλλόκοτα γκράφιτι στους τόπους προσκυνήματος του Μπαχ, κάτοικοι που εξαφανίζονται, αργότερα ένα πικνίκ που παραλίγο να αποβεί μοιραίο, και τελικά, έπειτα από μια έκρηξη, είναι πλέον αναπόφευκτες οι περαιτέρω καταστροφές: στη Θουριγγία αρχίζει το κυνηγητό.
Ύστερα από τα μικρότερα σε έκταση έργα του Κρασναχορκάι των τελευταίων ετών, τα οποία θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε με σονάτες, η επική μορφή και η δυναμική του Χερστ 07769 αποτελούν ένα πραγματικό κοντσέρτο. Όπως και στα Βρανδεμβούργια Κοντσέρτα, που αναφέρονται και στο βιβλίο, το όλον του έργου συντίθεται από φωνές διαφορετικών μουσικών οργάνων, παρουσιάζοντας με συγκλονιστικό τρόπο την πολιτική και οικολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο πλανήτης μας.
Μπορούμε άραγε, σε έναν άδικο κόσμο, να απολαμβάνουμε χωρίς να γινόμαστε συνεργοί στην αδικία; Μήπως οι κάθε λογής ηδονές μας -ερωτικές, γευστικές, εορταστικές-, διαμορφωμένες σε μεγάλο βαθμό από τον σύγχρονο καπιταλισμό, έρχονται σε αντίθεση με τις νέες πολιτικές διεκδικήσεις -άρνηση της πατριαρχικής βίας, προστασία του έμβιου κόσμου, υγειονομική ασφάλεια- που προβάλλουν στον ορίζοντα;
Αντί να ενδίδει στον ασκητισμό, το παρόν βιβλίο μάς καλεί να ανακαλύψουμε εκ νέου την πολιτικά ανατρεπτική διάσταση της ηδονής. Η Αριστερά δεν έχει κανέναν λόγο να εγκαταλείψει τη χαρά της ζωής στην αντιδραστική σκέψη”, που έρχεται να αντιταχθεί στην “ηθικολογία των προοδευτικών”. Η ηδονή είναι ένα συναίσθημα που μας επιτρέπει να αποφύγουμε την καταστροφή, υπό τον όρο ότι τη μοιραζόμαστε.
Σε αυτό το δοκίμιο, ο Μικαέλ Φεσέλ προτείνει να επανασυνδεθούμε με τις παραδόσεις εκείνες που συναρθρώνουν ηδονή και χειραφέτηση. Δείχνει ότι οι ελπιδοφόρες πολιτικές εμπειρίες είναι αυτές από τις οποίες απουσιάζουν ο τρόμος και η ντροπή.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Τα ταξίδια ως εμπειρία και ως καταναλωτικό προϊόν έχουν προκαλέσει τα τελευταία χρόνια έντονες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις σχετικά με τη δυναμική της αύξησής τους, την ποικιλία, τη διεθνοποίηση, την εμπλοκή της τεχνολογίας σε αυτά, το κόστος, την ανθεκτικότητα, τη γεωγραφική επέκταση, την εξειδίκευση αλλά και την κοινωνική τους σημασία.
Αν σε όλα τα παραπάνω προστεθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, τότε τα ταξίδια μπορούν να εκπλήξουν, να συμβάλουν θετικά στη διάθεση και την ψυχολογία των ταξιδιωτών και να γίνουν μια ανεξίτηλα αποτυπωμένη εμπειρία μνήμης και νοσταλγίας.
Στις μέρες μας θεωρούνται αναφαίρετο κοινωνικό δικαίωμα και είναι το πλέον διαδεδομένο και παγκοσμιοποιημένο πολιτισμικό αγαθό των σύγχρονων κοινωνιών.
Ένα βιβλίο λοιπόν για τα ταξίδια της ζωής μας είναι από μόνο του ένα «ταξίδι».
Όπως επισημαίνει ο συγγραφέας στον πρόλογό του, «δεν πρόκειται για δοκίμιο, ούτε για βιβλίο ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, αλλά ούτε και για κάποιου είδους λεξικό. Είναι μια υβριδική μορφή συγγραφής ώστε να αποτυπωθεί ο κόσμος των ταξιδιών με μια σειρά από κείμενα-ψηφίδες και αφηγήσεις που σχηματίζουν αυτό το υπέροχο, πλούσιο και πολύχρωμο παζλ των ταξιδιωτικών μας εμπειριών».
Στον παρόντα τόμο περιλαμβάνονται δύο μελέτες που αφορούν στο έργο, στις ιδέες και στον λόγο του Γιάννη Τσαρούχη για την τέχνη, καθώς και στην ευρύτερη παρουσία του στη δημόσια σφαίρα κατά τη διάρκεια της ζωής του. Και οι δύο εστιάζουν ιδιαίτερα στις μορφές λογοκρισίας έργων του με ομοερωτικά θέματα. Η πρώτη στην κατασταλτική παρέμβαση της Αστυνομίας, ενώ η δεύτερη στην έμμεση αποσιώπηση αυτής της θεματικής από την κριτική υποδοχή και από τις τεχνοϊστορικές ερμηνείες της ζωγραφικής του, καθώς και στην όλη δημόσια διαχείριση του θέματος της ομοφυλοφιλίας από τον ίδιο.
Επιχειρείται επίσης μια κριτική ερμηνεία των ιδεολογικών του αναζητήσεων, της βιοθεωρίας του και των ιδεών του για την τέχνη και την ηθική, καθώς και των στρατηγικών αυτοβιογραφίας/αυτοερμηνείας και ανάδειξής του στο καλλιτεχνικό πεδίο.
Ξένη λογοτεχνία
Η ΑΝΝΑ ΚΑΡΕΝΙΝΑ τοποθετείται στην καρδιά του δράματος της ζωής του Τολστόι, στην πιο κρίσιμη στιγμή της πολυετούς εσωτερικής διαμάχης του (κατά τη γνώμη μας από τότε που έπιασε την πένα), μιας διαμάχης ανάμεσα στον καλλιτέχνη και τον ηθικολόγο, τον ποιητή και τον προφήτη, τον άνθρωπο της γης -άξιο να γεύεται όλες τις χαρές της ζωής με τη μεγαλύτερη ένταση- και τον ασκητή που τείνει προς μια ολοένα και πιο ολοκληρωτική λιτότητα, έως την ύστατη φυγή και το θάνατο στον μικρό σταθμό του Αστάποβο. Οι δύο αυτές αντίθετες δυνάμεις συνυπάρχουν μέσα του και κυριαρχούν με τη σειρά τους, παίρνοντας η μία τη σκυτάλη από την άλλη: Εκείνος άλλοτε δίνεται στη μία, άλλοτε στην άλλη, και δεν βρίσκει ισορροπία παρά μονάχα στη σωματική άσκηση: κυνήγι, εργασίες στα χωράφια, τα οποία, εξουθενώνοντάς τον, κάνουν να πάψουν προς στιγμήν αυτές οι δύο αγωνιώδεις φωνές. Έτσι, όταν γράφει την Άννα Καρένινα, είναι βαθιά διχασμένος: από τη μια εύχεται να τελειώσει το συντομότερο το έργο ώστε να βρει χρόνο για τα επιτακτικά ερωτήματα που τον ταλανίζουν, ιδίως το θρησκευτικό ερώτημα: Ποιός είναι ο Θεός; Μπορεί άραγε να πιστεύει ακόμη σ’ Εκείνον; Από την άλλη όμως, ο καλλιτέχνης ωθείται από μια σχεδόν ακατανόητη δύναμη να τελειοποιήσει το έργο, να το κάνει όσο πιο άψογο γίνεται. Τα συναισθήματα που τρέφει για τη δουλειά του είναι αντιφατικά: Άλλοτε την αγαπά, άλλοτε την απεχθάνεται. Η πλέον θεαματική κρίση ξεσπά τη στιγμή περίπου όπου έχει φτάσει στη μέση του μυθιστορήματος. Συγγραφέας παγκοσμίου φήμης, που φαινομενικά δεν του λείπει απολύτως τίποτε, αμφιταλαντεύεται για το έργο και τη ζωή του, καταλαμβάνεται από ένα είδος ιλίγγου μπροστά στο αιώνιο ερώτημα “προς τί;” και σκέφτεται την αυτοκτονία. […]
ΟΔΥΝΗΡΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ
Πόσο θα μπορέσω ακόμη;
Ξανά τα ίδια έρχονται και ξαναέρχονται.
Παγωμένα μέλη, παγωμένη καρδιά, παγωμένη ανάσα.
Ξέρω τι κάνω ή δεν ξέρω;
Ευτυχισμένος τη μια στιγμή, δυστυχής την άλλη.
Τίποτα δεν γίνεται και όμως γίνονται πολλά.
Τα μάτια και το κεφάλι βάρυναν, θάμπωσαν.
Ό,τι κι αν συμβαίνει απέξω δεν με αφορά.
Μια αλλαγή σε όλη την ατμόσφαιρα.
Βαθιές, επώδυνες ανάσες, οι άνθρωποι περιττοί.
Βυθισμένος ολοκληρωτικά μέσα στο κορμί μου.
Σκοτεινιασμένος έως τα βάθη περιμένω να ανέλθω.
Ελληνική λογοτεχνία
Ανοιγοκλείνω τα μάτια ή δεν τα ανοιγοκλείνω; Νιώθω σίγουρα μια σύσπαση στο μάτι, ένα «τικ» χτυπάει επαναλαμβανόμενα στο βλέφαρο. Στο αριστερό μάτι, και ίσως είναι απλή διαταραχή του κυκλοφορικού. Πιθανώς ασήμαντη διαταραχή. Πιθανώς όχι ακριβώς ανεξήγητο ανοιγοκλείσιμο. Είμαι ακόμη σε κακή κατάσταση, είμαι κουρασμένος, εξαντλημένος, σε απόγνωση, νεκρός. Ξυπνάω; Γιατί; Είμαι τέτοιο ράκος που πρέπει αμέσως να ξανακοιμηθώ να μη βλέπω καθόλου γύρω μου. Με απασχολούσε άραγε κάτι προχθές; Πριν απ’ όλα αυτά είχα ζωή; Πριν συμβεί ό,τι συνέβη, γινόταν κάτι που αξίζει να θυμηθώ; Περιμένω κάτι από το παρελθόν; Περιμένω δηλαδή να θυμηθώ κάτι που ξεχνάω; Έχω παρελθόν; Πού χάθηκε ό,τι γινόταν πριν; Και μήπως λίγο πριν, θυμόμουν κάτι για πιο πριν; Μήπως κι από πριν δεν είχα ξεχάσει το πριν, αν υπήρχε κάτι εκεί; Τώρα ξυπνάω από λήθαργο. Κι όμως δεν μπορώ να βγω ακριβώς έξω από το λήθαργο, δεν θυμάμαι τι ήταν πριν από αυτόν, δεν θυμάμαι την αρχή του, μήπως δεν είναι λήθαργος λοιπόν αλλά κανονική κατάσταση.
Fiction/Μυστηρίου
Η Γη δέχεται την εισβολή μιας απόκοσμης ακτινοβολίας που μεταλλάσσει τα ψυχικά δάκρυα σε τοξικά. Όποιος κλαίει από έντονη χαρά ή λύπη χάνει τα μάτια του. Κλονίζονται όλες οι θεμελιώδεις αρχές και τελικά καταρρέουν, ενώ όσοι άνθρωποι απομένουν αντιμετωπίζουν τις μνήμες ως πιθανή απειλή και ζουν απομονωμένοι.
Η Άλις Γουόντερ, ένα κορίτσι που γεννήθηκε μετά την ακτινοβολία, ταξιδεύει με ανυπομονησία για τη Φυλακή – το ασφαλέστερο μέρος στη Νέα Εποχή. Οφείλει όμως να κάνει πρώτα μια στάση για την κηδεία μιας άγνωστης γυναίκας, της μαμάς της. Στο τρένο συναντάει έναν μυστηριώδη άντρα, τον Άλμπερτ, ο οποίος της αποκαλύπτει πως γνώριζε τη μητέρα της από παιδί και της προτείνει να μοιραστεί μια παλιά, κοινή ανάμνησή τους. Η Άλις, αν και απαγορεύεται αυστηρά από τον νόμο, υποκύπτει στον πειρασμό και δέχεται. Πριν το καταλάβει, ένας άλλος, καλύτερος, κόσμος φανερώνεται μπροστά στα μάτια της. Μένει έκθαμβη, αλλά πολύ σύντομα συνειδητοποιεί πως κινδυνεύει…
Ένα αλληγορικό μυθιστόρημα για τη μνήμη και την υποταγή.
Μια ιστορία για το πώς θα ήταν η ζωή δίχως αναμνήσεις.
Ξένη λογοτεχνία
ΤΟ ΚΛΑΣΙΚΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΑΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Αυτό το πολυφωνικό λογοτεχνικό έργο, του οποίου οι χαρακτήρες ανταποκρίνονται στο κάλεσμα της περιπέτειας και των ιδανικών τους, εκτυλίσσεται στη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου, μέσα από την αλληλογραφία τους, μέσα από ημερολογιακές καταγραφές τους, μέσα από διαλόγους δουλεμένους στην εντέλεια και με υψηλή φιλοσοφική πρόζα. Παρακολουθούμε τον Λιουίς, νεαρό στρατιώτη στο μέτωπο των Δημοκρατικών· την αναρχική σύντροφό του Τρίνι που έχει μείνει στη Βαρκελώνη με το παιδί τους· τον Σολεράς, που γοητεύει όσους τον συναντούν· και τον Κρουέλς, νεαρό ιεροσπουδαστή, στον οποίο οι συμπολεμιστές του εμπιστεύονται τις εσωτερικές μάχες τους. Οι πρωταγωνιστές της “Αβέβαιης δόξας” –εθελοντές μαχητές ή μη, στο μέτωπο της Αραγώνας– ζουν μια κατάσταση που τους ξεπερνά και τους μεταμορφώνει σε πιόνια ενός παιχνιδιού που δεν γνωρίζουν. Οι δοκιμασίες, οι αμφιβολίες, οι ηρωισμοί, οι θυσίες τους ενσαρκώνουν «την αβέβαιη δόξα μιας απριλιάτικης μέρας», τη φράση του Σαίξπηρ που δίνει στο βιβλίο τον τίτλο του.
Ο Ζοάν Σάλες, πολεμιστής του Ισπανικού Εμφυλίου, αποστάζει τις εμπειρίες του σε μια διαχρονική ιστορία ματαιωμένου έρωτα, χαμένης νιότης και συντριβής των ψευδαισθήσεων.
Η “Αβέβαιη δόξα” είναι έργο πολυπρισματικό, υπαρξιακό, ένα σπάνιο μαργαριτάρι που έζησε πολλαπλές ζωές, υπέστη τις χειρουργικές περικοπές που του επέβαλε η λογοκρισία του Φράνκο, γνώρισε διάφορες εκδόσεις, και ως κείμενο το επεξεργαζόταν ο συγγραφέας του μέχρι το θάνατό του, το 1983.
Ένα συγκλονιστικό έπος, που έχει προκαλέσει συγκρίσεις με το έργο του Ντοστογέφσκι και του Σταντάλ.
*
«Οι αγγλόφωνοι αναγνώστες έχουν μάθει για τον αγώνα των Ισπανών Δημοκρατικών μέσα από τα μάτια του Όργουελ ή του Χέμινγκουεϋ. Ο Ζοάν Σάλες δημιούργησε ένα ξεχωριστό κωμικοτραγικό όραμα της ζωής στον εμφύλιο πόλεμο. Το μυθιστόρημά του μας υπενθυμίζει ότι πολλοί Καθολικοί πολέμησαν κατά του Φράνκο, υπέρ της Δημοκρατίας και υπέρ της Αυτόνομης Καταλανικής Κυβέρνησης, και ότι ελάχιστα πράγματα ήταν τόσο βέβαια όσο οι βεβαιότητες των ιδεολόγων».
–PETER BUSH, ο Άγγλος μεταφραστής του βιβλίου
«Υπέροχο ανάγνωσμα· οι ζωντανές εικόνες του φυσικού κόσμου και της καθημερινής ζωής, που δίνουν στη μυθοπλασία πραγματική υπόσταση, διανθίζονται με αιχμηρές συζητήσεις, σπαρταριστές φιλοσοφικές ατάκες και πινελιές –συνήθως σκοτεινού– χιούμορ. Η “Αβέβαιη δόξα” είναι ένα μεγαλειώδες μυθιστόρημα που εκφράζει την απογοήτευση μιας γενιάς που πολέμησε έναν δίκαιο πόλεμο κατά του φασισμού, αλλά έχασε τον ιδεαλισμό και τη νιότη της».
– MICHAEL EAUDE, Literary Review
«Ένα στανταλιανό έπος … Σπουδαίο ανθρώπινο μυθιστόρημα».
– JONATHAN GIBBS, Independent
«Ο Ζοάν Σάλες βασίστηκε στην εμπειρία του ως μαχητή στον Ισπανικό Εμφύλιο πόλεμο όταν άρχισε να γράφει το βιβλίο Αβέβαιη δόξα το 1948 στη Βαρκελώνη, έπειτα από εννέα χρόνια εξορίας στην Αιτή, στη Δομινικανή Δημοκρατία και στο Μεξικό. Το μυθιστόρημα εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1956 με το nihil obstat του Αρχιεπισκόπου της Βαρκελώνης. Αυτό συνέβη αφού η λογοκρισία του Φράνκο είχε επιβάλει πλήρη απαγόρευση της έκδοσης, με την αιτιολογία ότι «εκφράζει αιρετικές ιδέες, συχνά με αηδιαστική, άσεμνη γλώσσα». Ο Σάλες συνέχισε να αναπτύσσει το μυθιστόρημα, και το οριστικό κείμενο –ένα πολύ μεγαλύτερο και πιο σύνθετο μυθιστόρημα– αποτέλεσε την τέταρτη έκδοση που κυκλοφόρησε το 1971».
– PETER BUSH, ο Άγγλος μεταφραστής του βιβλίου
«Ένα διαχρονικό κλασικό βιβλίο για τις χαμένες ψευδαισθήσεις, τα χαμένα ιδανικά, τη χαμένη νιότη».
– Economist, Books of the Year
«Το “Catch-22” με στοιχεία από τον κωμικό συγχρονισμό του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ. Ένα αριστούργημα που θα σαγηνεύσει με το πάθος, το χιούμορ και τις πολύ ανθρώπινες εκρήξεις θυμού του».
– EILEEN BATTERSBY, Irish Times
Ξένη λογοτεχνία
Βραβείο Costa 2021
Δυο νέοι γνωρίζονται σε μια πολύβουη λονδρέζικη παμπ. Και οι δύο είναι Μαύροι, Βρετανοί, και οι δύο πήγαν με υποτροφία σε ιδιωτικά σχολεία στα οποία δεν ταίριαξαν, και οι δύο είναι τώρα καλλιτέχνες –φωτογράφος εκείνος, χορεύτρια εκείνη–, και οι δύο προσπαθούν να αφήσουν το ίχνος τους σε μια πόλη που πότε τους τιμά και πότε τους απορρίπτει. Διστακτικά, τρυφερά, ερωτεύονται. Μα δυο άνθρωποι, ακόμα κι αν φαίνονται προορισμένοι να είναι μαζί, μπορεί να χωριστούν από τον φόβο και τη βία.
Μια οδυνηρά όμορφη ιστορία αγάπης αλλά και μια έντονη ματιά στη φυλή και την αρρενωπότητα. Με γραφή τρυφερή και οικεία μας κάνει να αναρωτηθούμε για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος σε έναν κόσμο που σε βλέπει μόνο ως μαύρο σώμα, να είσαι ευάλωτος όταν σε σέβονται μονάχα για τη δύναμή σου, να βρίσκεις την ασφάλεια στον έρωτα, μόνο και μόνο για να τον χάσεις. Με υπέροχη εκφραστική ένταση ο Caleb Azumah Nelson σε αυτό το πρώτο του μυθιστόρημα μας παραδίδει ένα σπαρακτικό πορτρέτο του έρωτα με όλα του τα πυρετώδη κύματα και την παρηγορητική του ομορφιά.
ΕΓΡΑΨΕ Ο ΤΥΠΟΣ
Λυρικό… αυτό το συναισθηματικά πλούσιο πρώτο μυθιστόρημα αφηγείται τη γέννηση ενός έρωτα με φόντο τη μαύρη κουλτούρα, τη χαρά και τον πόνο… Το Open Water ζει στο εδώ και το τώρα.
Entertainment Weekly
Μια άψογη ερωτική ιστορία που όμοιά της δεν έχει γραφτεί… ουσιώδης και πανέμορφη.
The Face
Ένα αριστοτεχνικό μυθιστόρημα, γεμάτο ένταση.
Guardian
Μια καθηλωτική ιστορία αγάπης, γραμμένο σε λυρική και προωθητική πρόζα.
Kirkus Reviews
Αριστούργημα. Απεικονίζει μοναδικά την οικειότητα και την εγγύτητα μεταξύ δύο ανθρώπων. Ένα βιβλίο για τα μαύρα σώματα και τη δύναμη, την ευθραυστότητα και τον φόβο. Γεμάτο μουσικές και ήχους, συνεπαίρνει τον αναγνώστη.
Evening Standard
Μόνο οι μεγάλοι καλλιτέχνες μπορούν να φτιάξουν μυθιστορήματα από το νερό. Οικογένεια, θλίψη, μαύρη ταυτότητα, Frank Ocean, χιπ-χοπ, χορός, ενηλικίωση, χωρισμός, Λονδίνο, καταπίεση. Για τον Caleb Azumah Nelson, όλα είναι νερό… Σε αυτό το αξέχαστο ντεμπούτο όλα τα ρεύματα συνδέονται… Η ποιητική ευφυΐα του Azumah Nelson, η ικανότητά του να εξισορροπεί το γενικό και το ειδικό, το ατμοσφαιρικό και το θολό αποτελεί αξιοσημείωτο επίτευγμα.
New York Times