Βιβλία
To 1941, ο Αμερικανός δημοσιογράφος Βάριαν Φράι φτάνει στη Μασσαλία για μια φαινομενικά ακατόρθωτη αποστολή: να φυγαδεύσει, με ελάχιστα μέσα, Eβραίους καλλιτέχνες και συγγραφείς, την ώρα που οι στρατιές του Χίτλερ κατακτούν την Ευρώπη. Ανάμεσά τους ο Αντρέ Μπρετόν, ο Μαρκ Σαγκάλ, η Χάνα Άρεντ, ο Μαξ Ερνστ και ο Χάινριχ Μαν. Ο Φράι επί έναν χρόνο, με κίνδυνο της ζωής του, μπλεγμένος και σε τις προσωπικές του ιστορίες, εκδίδει πλαστά έγγραφα και δημιουργεί ένα κρυφό δίκτυο διάσωσης, παρακάμπτοντας τα εμπόδια των γαλλικών Αρχών αλλά και του προξενείου της χώρας του. Στην πορεία θα κληθεί να επιλέξει ανάμεσα στην ηθική αποστολή και την προσωπική του ευτυχία.
Ένα μυθιστόρημα βασισμένο σε μια άγνωστη αληθινή ιστορία, «γραμμένο εξαίσια και άψογα τεκμηριωμένο» (Publishers Weekly) από την Αμερικανίδα Τζούλι Όριντζερ (γενν. 1973).
Ποίηση
Δίγλωσση έκδοση (ελληνικά και γαλλικά) δύο ενοτήτων από το σκανδαλώδες αριστούργημα του Μπωντλαίρ. Οι «Παρισινοί πίνακες» και «Τα απαγορευμένα ποιήματα» περιλαμβάνουν ποιήματα με τολμηρό ερωτικό περιεχόμενο, και ανήκουν οργανικά στα Άνθη του κακού (1857), τη μία και μόνη συλλογή του Μπωντλαίρ.
Ξένη λογοτεχνία
Μπρούκλιν, δεκαετία του ’60: Mέσα σε μια καθημερινότητα που γίνεται ολοένα και πιο βίαιη, ο Ότο και η Σόφη Μπέντγουντ, ένα ζευγάρι μορφωμένων πλούσιων Αμερικανών, μόλις έχουν ανακαινίσει το σπίτι τους, έχουν αγοράσει ένα καινούργιο πολυτελές αυτοκίνητo και όλα στη ζωή τους φαίνεται να πηγαίνουν καλά. Το δάγκωμα, ωστόσο, μιας αδέσποτης γάτας και η υποψία ότι η γάτα είναι λυσσασμένη γίνονται αφορμή για να αποκαλυφθούν τα ρήγματα στον φαινομενικά επιτυχημένο γάμο τους και η αφετηρία για μια σειρά συγκρούσεων και ανατροπών.
«Ένα επιβλητικό ορόσημο του μεταπολεμικού ρεαλισμού… » (David Foster Wallace), «ανώτερο από οποιοδήποτε μυθιστόρημα συγχρόνων της Φοξ (1923-2017): του Τζον Απντάικ, του Φίλιπ Ροθ και του Σολ Μπέλοου» (από τον πρόλογο του Jonathan Franzen).
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Βρισκόμαστε στο 1967. Στους κύκλους των μουσικόφιλων αρχίζει να κυκλοφορεί πως στην ψυχεδελική σκηνή του Λονδίνου εμφανίστηκε μια νέα μπάντα – ένας απίθανος συνδυασμός μιας φολκ τραγουδίστριας, ενός μπλουζ μπασίστα, ενός τζαζ ντράμερ και ενός ηλεκτρικού κιθαρίστα. Άγνωστοι μεταξύ τους και με εντελώς διαφορετικές καταβολές, μαζί καταφέρνουν να κάνουν μαγικά.
ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΟΥΣ UTOPIA AVENUE.
Αυτή είναι η ιστορία του σύντομου, φλογερού ταξιδιού μιας μοναδικής μπάντας από τα καταγώγια του Σόχο μέχρι την εμπορική επιτυχία, και αποκεί στην αμερικάνικη γη της επαγγελίας, τη στιγμή ακριβώς που το Καλοκαίρι της Αγάπης έδινε τη θέση του σε κάτι σκοτεινότερο· μια ιστορία για τα όνειρα, τα ναρκωτικά, τη σεξουαλικότητα, την τρέλα και τον πόνο, και τις παγίδες της δόξας. Καταγράφοντας μια εποχή κατά την οποία ο νεανικός ιδεαλισμός ερχόταν σε σύγκρουση με την απαθή πραγματικότητα, το μαγευτικό αυτό μυθιστόρημα τιμά τη δύναμη που έχει η μουσική να γεφυρώνει τα χάσματα, να ορίζει μια εποχή και να συναρπάζει την ψυχή.
Μπορούμε στ’ αλήθεια να αλλάξουμε τον κόσμο ή ο κόσμος αλλάζει εμάς;
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Η εμβληματική αυτοβιογραφία της Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, την οποία η συγγραφέας δεν είδε ποτέ δημοσιευμένη, καθώς την έκδοσή της ανέλαβε χρόνια μετά τον θάνατό της ο γιος της, πλαισιωμένη από εισαγωγή και σχόλια της Κατερίνας Σχινά.
Ελληνική λογοτεχνία
«Δεν μπορείς να πεθάνεις αν δεν γράψεις αυτήν την ιστορία».
«Για να την γράψω πρέπει κάποιος να πεθάνει πρώτα».
Έρχονταν κι έφευγαν οι εποχές, οι μέρες καταπίνανε τις μέρες, κι η Λεύκα παράδερνε μες στην σιωπή και στους δισταγμούς της. Όλο ένοιωθε να την φυσάει το αεράκι της ευφορίας, να παρακινείται συθέμελα να γράψει επιτέλους την «ιστορία φάντασμα», όλο μαζεύονταν τα σύννεφα πάνω από το κεφάλι της, κι έλεγες τώρα θ’ ανοίξουν οι κρουνοί και να πώς ξεκινούν οι καταιγίδες. Πέφτανε τότε μερικές ωραίες στάλες, το ρίγος την συνέπαιρνε, κι ύστερα πάλι όλα χάνονταν, κρύβονταν κατά πού δεν ξέρουμε. Και πόσο ακόμα να περιμένει ν’ αποδημήσει ένας άνθρωπος για να λάβει το λάκτισμα, την ευλογία!… Πώς αντέχω και δεν απελπίζομαι; αναρωτιόταν, την ώρα που μέσα της βαθειά εφτά φορές είχε αλλάξει δέρμα απ’ την απελπισία. Κι εκεί ήταν το ζήτημα: οι φοβερότερες στιγμές και σκέψεις, οι πιο ανείπωτες, δύνανται άραγε να γραφούν σ’ ένα χαρτί ή μήτε στον αιώνα τον άπαντα; Δύναται να «κρυφτεί» η ίδια μέσα σ’ αυτά που έγραφε ή μόνο να κρυφτεί απ’ αυτά; Κι αν δεν υπήρχε διαφορά;
Μια μαγική αναζήτηση για τα άρρητα της γραφής, μέσα στα μυστικότερα μονοπάτια της μυθοπλασίας· γιατί τα καλύτερα είναι αυτά που δεν γράφονται και το πιο σημαντικό ποτέ δεν το λέμε.
Ξένη λογοτεχνία
Η συλλογή διηγημάτων Οδηγίες για οικιακές βοηθούς (πρώτη έκδοση στα ελληνικά 2018) σύστησε στο διεθνές κοινό, δέκα χρόνια μετά τον θάνατό της, μια σπουδαία συγγραφέα που είχε αδίκως περιπέσει στη λήθη. Το “Βράδυ στον Παράδεισο”, η δεύτερη συλλογή της Λουσία Μπερλίν, επιβεβαιώνει τη θέση της στο πάνθεον των αμερικανικών γραμμάτων, ισάξια ενός Ρέιμοντ Κάρβερ και μιας Άλις Μονρό.
Τα είκοσι δύο διηγήματα του βιβλίου παρασύρουν τον αναγνώστη σ’ ένα ταξίδι στα μέρη όπου έζησε η συγγραφέας, στο Τέξας, στη Χιλή, στη Νέα Υόρκη, στο Μεξικό, του συστήνουν τους πιο ετερόκλιτους ανθρώπινους τύπους, από μουσικούς και ζωγράφους μέχρι εμπόρους ναρκωτικών και από ανήσυχους εφήβους μέχρι θρύλους του θεάματος, όπως ο Τζον Χιούστον, η Άβα Γκάρντνερ και η Λιζ Τέιλορ. Όπου κι αν βρίσκεται, ό,τι κι αν περιγράφει, η Μπερλίν καταγράφει τη μοναξιά των ανθρώπων, αποκαλύπτει την ομορφιά πίσω από την ασχήμια και πάντα διακρίνει την ελπίδα μέσα στο σκοτάδι.
Κάποιοι από τους ήρωές της παλεύουν με τη φήμη, άλλοι με τη μονοτονία μιας αβάσταχτης, πληκτικής καθημερινότητας, άλλοι με τις στερήσεις μιας μποέμικης ζωής. Στη ρίζα τους αυτοβιογραφικά, τα διηγήματά της μεταπλάθουν με φαντασία και τρυφερότητα μια ζωή που σημαδεύτηκε από συνεχείς μετακινήσεις, απανωτές συναισθηματικές ανατροπές και υπαρξιακές αναζητήσεις. Το λεπτό της χιούμορ γίνεται ένα όχημα υπέρβασης κάθε δοκιμασίας, μια ανασκαφική σκαπάνη που φέρνει στην επιφάνεια τα μικρά θαύματα κάθε ζωής, τα οποία η κομψή της πένα μετατρέπει σε λογοτεχνικά διαμάντια.
Ελληνική λογοτεχνία
Μια µετακόµιση στη δυτική πλαγιά του Λυκαβηττού. Ένα ξαφνικό πέρασµα από το καλοκαίρι στον χειµώνα. Περιπέτειες της ψυχής. Στο σκιερό πίσω κηπάκι, πετάει χαµηλά κι ένα καινούριο είδος πουλιού που εµφανίστηκε µετά τις πυρκαγιές. Μερικοί φοβούνται πως διαβάζει τις σκέψεις. Άλλοι ότι τρέφεται µε ψηφιακά ψίχουλα ψυχών. Τα απόβραδα ένας ευτραφής κύριος φωνάζει: «Βοήθεια, νυχτώνει!».
Ο Ερµής σίγουρα αφαιρέθηκε, ξέχασε αφύλαχτη µια τρύπα στην άσφαλτο – ένα πέρασµα που ενώνει τον πάνω κόσµο µε τον κάτω. Από εκεί µπαινοβγαίνουν η κυρία Τασία –µια µοδίστρα πεθαµένη εδώ και χρόνια– κι ο άσπρος γάτος της ο Γουλιέλµος ΚαταΒάθος. Αυτοί οι δύο, που ισχυρίζονται ότι έχουν ανοίξει Γραφείο Ευρέσεως Φαντασµάτων, στην αρχή µοιάζουν µε κλασικό ντουέτο κατεργαραίων.
Τελικά όµως πρόκειται για µεγάλους καταφερτζήδες που θα στήσουν, για χάρη της ηρωίδας µας, το δείπνο της Εκάτης στο πίσω κηπάκι µε τα φλύαρα φυτά. Πόσα από αυτά θα χωρέσουν άραγε σε ένα τόσο µικρό βιβλίο… Τώρα που στους καιρούς µας η συγγραφέας είναι κι αυτή αδύναµη σαν την ελπίδα.
Ξένη λογοτεχνία
Γερμανία 1945: Σε μια επαρχιακή πόλη υπό σοβιετική διοίκηση και στο κατεστραμμένο Βερολίνο, ένας συγγραφέας και η γυναίκα του, κυριευμένοι από φόβο και ενοχές, προσπαθούν απελπισμένα να επιβιώσουν. Το πιο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Χανς Φάλαντα και μια συγκινητική μαρτυρία για τη ζωή στη Γερμανία τους πρώτους μήνες μετά την πτώση του Τρίτου Ράιχ.
Ελληνική λογοτεχνία
Το δικαιώμα εισόδου σε όλες τις λέσχες των ψυχικά προικισμένων η Ζ.Ζ. το απέκτησε με αυτό το πρώτο της βιβλίο, που ήδη έχει ηλικία δέκα ετών. Τα διηγήματα είναι εννέα – όσες και οι Μούσες. Γυναίκα από σύμπτωση και συγγραφέας από απόλυτη κλίση, η κεντρική φιγούρα έχει τόση ανάγκη να γευτεί το τερπνό δηλητήριο του εγώ της, ώστε τολμά να υψώνει τη λογοτεχνία της σαν σπάνια κύλικα.
Οι ιστορίες αυτής της συλλογής έχουν κάτι από την απόκρυφη γοητεία των νευμάτων της ιέρειας και την αινιγματική επίδραση των φίλτρων.
Ελληνική λογοτεχνία
Αν πάρεις δέκα σκυλιά και πας και τ’ αφήσεις σ’ έναν αγριότοπο, σε μια ερημιά απ’ όπου δεν περνάει ψυχή ζώσα, τα σκυλιά αυτά μέσα σε λίγες εβδομάδες θα ξαναγίνουν λύκοι…
Με την ανεξιχνίαστη περιστροφή που θα ακολουθούσε ένα ηλιοτρόπιο της νύχτας, η τέχνη της Ζ.Ζ. –επαληθευμένη χαρμόσυνα σε αυτό το τρίτο της βιβλίο, που είναι και το πρώτο της μυθιστόρημα– αποδεικνύει ότι μπορεί κανείς να γράφει σαν να προσπαθεί να λύσει τα μάγια του κόσμου ή σαν να ξορκίζει τη λύση τους.
Το διάχυτο θέμα αυτών των ιστοριών: πώς γεύεται κανείς το μέλι πάνω στο τσεκούρι, είναι και η απάντηση στη συναρπαστική αδυναμία της αφηγήτριας: ανίκανη να αντέξει το μαράζι της σιωπής, γιατρεύει τη σιωπή της με τη λογοτεχνία.
Ο αναγνώστης έχει τη σπάνια τύχη να μπει σε έναν εραλδικό κόσμο, όπου οι άνθρωποι υπάρχουν σαν διαλυμένα είδωλα, τα οποία εμπλέκονται στο αφηγηματικό υφάδι με τον αινιγματικό τρόπο που μια μουσική φράση παρεισφρέει αναπάντεχα σε ένα ζωγραφικό πίνακα.
Ελληνική λογοτεχνία
Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους: Ο θάνατος ήρθε τελευταίος
Oι είκοσι έξι ιστορίες (έντιτλα κεφάλαια) του μυθιστορήματος της Zυράννας Zατέλη Mε το παράξενο όνομα Pαμάνθις Eρέβους εξελίσσονται στα τέλη του ’50, κάπου στη βόρεια Eλλάδα, με αναδρομές που φτάνουν στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Παρακολουθούμε το ιστορικό πέντε αδελφών (τεσσάρων γυναικών και ενός άντρα) που, μέσα σε μια δωδεκαετία, θα πεθάνουν και οι πέντε στις καλύτερες ηλικίες τους (πρόωροι κι αδυσώπητοι θάνατοι, μυστηριώδεις όσο και «φυσικοί»), αφήνοντας πίσω τους ένα μόνο γόνο: το δεκατριάχρονο αγόρι μιας από τις αδελφές, ένα πλάσμα προικισμένο «με μυστικά χαρίσματα και βάσανα», που –πριν αφανιστεί κι αυτό από το χτύπημα ενός κεραυνού– θ’ αφήσει μια καταλυτική, κυριολεκτικά αλησμόνητη σφραγίδα στο όλο κλίμα του βιβλίου.
Ωστόσο, χίλιες δυο ακόμη ιστορίες γεννιούνται και υφαίνονται πίσω και γύρω απ’ αυτό το κεντρικό μοτίβο και οι αναδρομές στο χρόνο είναι πολύ βαθύτερες –και κυκλικότερες– από ένα «φλας μπακ» στα περασμένα. Eίναι η κατάδυση στην ίδια την ανθρώπινη κατάσταση, στην πολυπλοκότητα της αλήθειας, της πραγματικότητας και του ονείρου – στους φόβους και στις ηδονές της ύπαρξής μας, στις αγάπες μας και στους νεκρούς μας. Nα τονίσουμε επίσης ότι τα παιδιά, τα ζώα, τα φυσικά φαινόμενα, όσο και κάποια παγανιστικά κατάλοιπα (όπως για παράδειγμα οι πυροβασίες που τελούνται ακόμη σε κάποια μέρη της βόρειας Eλλάδας) αποκτούν στο μυθιστόρημά της την αξία και τη βαρύτητα μιας αρχετυπικής θέασης του κόσμου.
Eξάλλου η βασική, η ουσιαστική «πλοκή» του έργου της Zυράννας Zατέλη είναι οι αδιάκοπες διαπλοκές της ίδιας της συγγραφής, είναι τα άπειρα δούναι λαβείν ανάμεσα στην περιπέτεια της ανθρώπινης ψυχής –στους μυστικότερους μάλιστα σπασμούς της– και στην ενσυνείδητη περιπέτεια του ανθρώπου να αρθρώσει τη μοίρα του σε λόγο – με άλλα λόγια, ανάμεσα στο ανείπωτο καθαυτό και στη λογοτεχνία ως μια πράξη μύησης και αυτολυτρωμού. Έχουν ονομάσει τη Zυράννα Zατέλη «σοφιστικέ Zεχραζάντ», κάτι που της πάει αρκετά, μα όχι ως το σημείο να μην ηχεί κι αυτό –στην περίπτωσή της– ως μια συμβατική απόδοση.