Λέσχη Ανάγνωσης
Ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες Σααβέδρα, έχοντας περάσει μια ακραία περιπετειώδη ζωή με αδιανόητες ταπεινώσεις και εξευτελισμούς, έμελλε, στην ώριμη ηλικία των 58, να εκδώσει το κορυφαίο του συγγραφικό επίτευγμα, τον Δον Κιχώτη, το βιβλίο που σηματοδοτεί ουσιαστικά τη γέννηση του σύγχρονου μυθιστορήματος. Γεννημένος το 1547, από αριστοκρατική γενιά, χωρίς σημαντικούς οικονομικούς πόρους όμως, ως παιδί αγαπούσε την ποίηση, ενώ είχε την τύχη να μαθητεύσει δίπλα στον λόγιο ουμανιστή κληρικό Χουάν Λόπεθ ντε Όγιος.
Μεγαλώνοντας, η καλοσύνη του και οι ευγενικοί του τρόποι κέρδιζαν τον σεβασμό όλων. Το 1570 κατατάχθηκε στον ισπανικό στρατό της Ιταλίας, γεγονός που οδήγησε στη συμμετοχή του στο «πιο δοξασμένο γεγονός που είδανε ποτέ ή θα δούνε οι αιώνες», όπως έλεγε, την καθοριστικής σημασίας για τις χριστιανικές δυνάμεις νίκη επί του τουρκικού στόλου, τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου. Σε αυτήν λαβώθηκε άσχημα και κατέληξε με αχρηστευμένο το αριστερό του χέρι. Κατά την επιστροφή του στην Ισπανία πέντε χρόνια αργότερα, πιάστηκε όμηρος από κουρσάρους και κατέληξε σκλάβος στην κόλαση του Αλγερίου. Αποπειράθηκε να αποδράσει πέντε φορές και μόνο το 1580 επέστρεψε στην πατρίδα του χάρη σε καταβολή λύτρων.
Το 1585 έγραψε το ποιμενικό μυθιστόρημα Γαλάτεια και ακολούθησαν τριάντα θεατρικά έργα, χωρίς αξιοσημείωτη επιτυχία, μέχρι που το 1605 η έκδοση του πρώτου μέρους του δίτομου Η ζωή και το έργο του μεγαλόπνευστου ιδαλγού Δον Κιχώτη από τη Μάντσα απέσπασε ενθουσιώδη υποδοχή. Ως πιστός καθολικός ήθελε να σατιρίσει τα ιπποτικά βιβλία, μια μάστιγα της εποχής του που οι εκκλησιαστικοί κύκλοι προσπαθούσαν να αναχαιτίσουν. Αυτό όντως επετεύχθη χάρη στο Δον Κιχώτη. Ακολούθησαν άλλες πέντε εκδόσεις και το 1615 εξέδωσε το δεύτερο μέρος, επισφραγίζοντας τον θρίαμβο ενός βιβλίου που σήμερα θεωρείται από τα σημαντικότερα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ισάξιο εκείνων του Δάντη, του Γκαίτε και του Σαίξπηρ.
Πρόκειται για την ιστορία ενός αλλοπαρμένου αγρότη με ευγενική ψυχή, ο οποίος, έχοντας χάσει το μυαλό του από την παθιασμένη ανάγνωση ιπποτικών βιβλίων, πιστεύει ότι είναι ένας ιππότης, ο Δον Κιχώτης. Ξεκινάει ένα ταξίδι με το ψωραλέο του άλογο, τον Ροσινάντε, φορώντας μια ξεχαρβαλωμένη πανοπλία και συνοδευόμενος από τον απλοϊκό χωρικό Σάντσο Πάντσα και το γαϊδουράκι του, και μπλέκει συχνά σε κωμικοτραγικές περιπέτειες. Εκείνος, ψηλός και λιπόσαρκος, ο άλλος, κοντός και χοντρούλης, κωμική φιγούρα με λαϊκή σοφία επιβίωσης, γίνεται προστάτης άγγελός του, πιστός συνοδοιπόρος και ανιδιοτελής φίλος, που τον σώζει από κακοτοπιές και ατυχίες, στέκοντας γενναία στο ύψος των περιστάσεων όταν τον χλευάζουν και τον εξαπατούν. Γίνεται το συμπλήρωμά του, το αντίθετό του, αυτό που ήταν ο Σγαναρέλος για τον Δον Ζουάν, η ρεαλιστική εκδοχή του ποιητικού μεγαλείου του ιππότη που μάχεται και υπερασπίζεται υψηλά ιδανικά και ηθικές αξίες αλλοτινών καιρών. Έτσι, ο μεν παρωδεί τους στοχασμούς του δε, μπλέκοντας αριστοτεχνικά το ποταπό με το ιδεώδες.
Χρήστος Παρίδης
Ξένη λογοτεχνία
Το εμβληματικό μυθιστόρημα του Τζερόμ Ντέιβιντ Σάλιντζερ, έργο αναφοράς και αναγνωρισμένο αριστούργημα, εκδόθηκε το 1951, μεταφράστηκε σε όλο τον κόσμο, λατρεύτηκε από την κριτική και το αναγνωστικό κοινό.
Από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα ενηλικίωσης, με ήρωα τον Χόλντεν Κόλφιλντ, παγκόσμιο σύμβολο πια της εφηβικής επανάστασης, ο Φύλακας στη σίκαλη κυκλοφορεί σε καινούρια μετάφραση από την Αθηνά Δημητριάδου.
Αξεπέραστη ελεγεία της εκρηκτικής εφηβείας, ο Φύλακας στη σίκαλη συλλαμβάνει μοναδικά τη βαθιά ανάγκη του ανθρώπου να συνδεθεί με τους άλλους και το χαοτικό αίσθημα απώλειας της παιδικής ηλικίας.
Ο J. D. Salinger (1919-2010) γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Κέρδισε τη συγγραφική του φήμη με την έκδοση ενός και μόνο μυθιστορήματος, του The Catcher in the Rye (Ο φύλακας στη σίκαλη, 1951), του οποίου ο κεντρικός ήρωας, Holden Caulfield, συνόψιζε τη βίαιη έκφραση του άγχους της νέας γενιάς της εποχής. Η αίσθηση που προκάλεσε το βιβλίο και η ταύτισή του με τη γενιά των μπήτνικ, ανάγκασε τον Σάλιντζερ να εγκαταλείψει τη Ν. Υόρκη για ένα σπίτι στους μακρινούς λόφους του Cornish, New Hampshire. Προηγουμένως, είχε προλάβει να δημοσιεύσει και ορισμένα διηγήματά του, σε ένα από τα οποία -στο A Perfect Day for Bananafish (Τέλεια μέρα για μπανανόψαρα, περιοδικό New Yorker, 1949)-, εμφανίζεται για πρώτη φορά ο Seymour Glass, χαρακτήρας τον οποίο ξαναβρίσκουμε στα βιβλία Franny and Zooey (Φράνυ και Ζούι, 1961) και Raise High the Roof Beam, Carpenters/Seymour: An Introduction (Ψηλά σηκώστε τη στέγη, ξυλουργοί/Σίμορ: συστατικά στοιχεία, 1963), τα μόνα άλλα βιβλία που εξέδωσε ο Σάλιντζερ. Από 35, περίπου, διηγήματά του που δημοσιεύτηκαν σε διάφορα περιοδικά, επέτρεψε να εκδοθούν όσα, κατά τη γνώμη του, μπορούσαν να αντέξουν στο χρόνο, στον τόμο Nine Stories (Εννέα ιστορίες, 1953). Πέθανε τον Ιανουάριο του 2010 στο σπίτι του, στο Νιού Χαμπσάιρ, από φυσικά αίτια.
Η αποκαλυπτική μαρτυρία του Γουλφ – προϊόν 18 μηνών εργασίας και 200 συνεντεύξεων από ανθρώπους του προεδρικού περιβάλλοντος, καθώς αναφέρει ο Νεοϋορκέζος συγγραφέας, κριτικός και δημοσιογράφος που χάρη στο βιβλίο αυτό έγινε διεθνώς διάσημος – προκάλεσε σωστό «σεισμό» στην Αμερική κι έκανε έξαλλο τον Τραμπ, ο οποίος προσπάθησε μάλιστα να εμποδίσει την έκδοσή του. Ξεκινώντας από την απροσδόκητη εκλογή του το ’16, ο Γουλφ – που είχε εξασφαλίσει άδεια να μπαινοβγαίνει ελεύθερα στον Λευκό Οίκο, αποκρύπτοντας τις προθέσεις του – καταγράφει απολαυστικά και με χιούμορ όσα είδε, άκουσε κι έζησε εκεί, ανατρέχοντας ταυτόχρονα σε όλο τον «αμαρτωλό» βίο και την πολιτεία του «φαινομένου» Ντόναλντ Τραμπ προτού ο εν λόγω μεγιστάνας και πρώην παρουσιαστής ριάλιτι διεκδικήσει την προεδρία. Τον οποίο χαρακτηρίζει ανοικτά παράφρονα, εμμονικό, μεγαλομανή και περιστοιχισμένο από έναν «στρατό καρχαριών» που δεν μπορούν να πιστέψουν πως είναι «βλάκας και ηλίθιος».
Λέσχη Ανάγνωσης
Η Σούλα Μπόζη επιστρέφει στην παραμυθένια Πόλη των παιδικών της χρόνων. Ανασυστήνοντας την ατμόσφαιρα μιας ολόκληρης εποχής, θυμάται γεύσεις, συνήθειες, μπαχάρια και μαγειρικές ευωδιές και προτείνει, για καθεμία από τις τέσσερις εποχές του χρόνου, ένα πλήρες πολίτικο μενού ανά εβδομάδα.
Βιβλία
Κλασική νουβέλα φαντασίας που βασίστηκε σε έναν εφιάλτη που είχε ο συγγραφέας της. Ο δόκτωρ Τζέκιλ βασανίζεται από την επίγνωση της αντιφατικής φύσης του, όπου δύο διαφορετικές προσωπικότητες, μία του καλού και μία του κακού, συνυπάρχουν και αγωνίζεται να βρει τρόπο να τις διαχωρίσει. Ανακαλύπτει ένα φάρμακο που τον μεταμορφώνει στον βάναυσο κύριο Χάιντ, απορροφώντας όλη την κακή πλευρά του, αλλά έχει απρόβλεπτες συνέπειες: ο κύριος Χάιντ αποκτά όλο και μεγαλύτερη αυτονομία και διαπράττει φρικιαστικά εγκλήματα, «αιχμαλωτίζοντας» σταδιακά τον δόκτορα Τζέκιλ.
Ελληνική λογοτεχνία
Στη Θεσσαλονίκη της Μεταπολίτευσης ένα αινιγματικό γοητευτικό πλάσμα περιφέρεται στα στενά του Βαρδάρη, ντυμένο με παλιομοδίτικα γυναικεία ρούχα. Το φωνάζουν «Παρτάλι» (η λέξη που χρησιμοποιούν οι Βορειοελλαδίτες για το πολυφορεμένο ρούχο αλλά και τον ξεπεσμένο, τον περιθωριακό) και κανείς δεν γνωρίζει τίποτα γι’ αυτόν. Ο μύθος γύρω από τη ζωή του αλλά και η εμφάνισή του ελκύει δύο φοιτητές της Φιλοσοφικής Σχολής, που σαγηνευμένοι εισβάλλουν ριψοκίνδυνα στη ζωή του ‒ στην πραγματικότητα, όμως, το Παρτάλι είναι εκείνο που εισβάλλει στη ζωή τους και την κατακτάει. Με υπαινικτικές αναφορές σε υπαρκτά πρόσωπα και μυστικά της διανοούμενης Θεσσαλονίκης, το Παρτάλι είναι ένα βιβλίο συγκινητικό και ανθρώπινο, μυστηριώδες και τολμηρό, με την παρενδυσία από ανάγκη ή από επιλογή ως βασικό μοτίβο.
Λέσχη Ανάγνωσης
Θέατρο και Μεταμόρφωση, Προς μία νέα αισθητική του επιτελεστικού
Η πρωτότυπη προσέγγιση της αισθητικής εμπειρίας που επιχειρεί η Έρικα Φίσερ-Λίχτε διατρέχει ένα ευρύ σώμα παραστάσεων και σκηνικών εκφράσεων, αντλώντας παραδείγματα από ιστορικές παραστάσεις, ανάμεσα στις οποίες και ορισμένες από τις σημαντικότερες του αρχαίου δράματος. Πραγματεύεται, επίσης, εκδηλώσεις σύγχρονων περφόρμανς, εξετάζοντας διεξοδικά την καινοτόμο διάσταση των παραστατικών αυτών σκηνικών εκφράσεων, όχι μόνο διατυπώνοντας καίριες παρατηρήσεις αλλά και θεμελιώνοντας ένα ενδιαφέρον θεωρητικό πλαίσιο. Ξεκινά από τους ιστορικούς και εμβληματικούς σκηνοθέτες του παρελθόντος, τον Μέγιερχολντ, τον Κρέιγκ και τον Ράινχαρτ, και φτάνει μέχρι τον Γκροτόφσκι, περιλαμβάνει σημαντικούς δημιουργούς της γερμανόφωνης σκηνής, αναφέρεται στην παγκόσμια θεατρική σκηνή με τη συστηματική αντιμετώπιση έργων του Ρίτσαρντ Σέχνερ ή του Μπομπ Γουίλσον και του Γιαν Φαμπρ και αναλύει έργα του Τζον Κέιτζ και του Γιόζεφ Μπόις.
Λέσχη Ανάγνωσης
Η Τάρα, κόρη ενός φονταμενταλιστή Μορμόνου στα βουνά του Αϊντάχο που πιστεύει ότι έρχεται το τέλος του κόσμου, μπαίνει για πρώτη φορά σε τάξη σχολείου στα 17, αγνοώντας ότι έχουν γίνει δύο παγκόσμιοι πόλεμοι. Σύντομα ανακαλύπτει πως η μόρφωση είναι ο μόνος τρόπος για να ξεφύγει από το σπίτι της και ξεκινάει από το μηδέν, προετοιμάζεται για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο, διασχίζει ωκεανούς και ηπείρους και αποφοιτά από το Καίμπριτζ. Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν είκοσι χρόνια για συνειδητοποιήσει ότι το παρελθόν είναι «ένα φάντασμα», να αφήσει πίσω της τους γονείς της και να διεκδικήσει, μεταμορφωμένη, την ατομικότητά της.
Λέσχη Ανάγνωσης
Το Middlesex αφηγείται τη συνταρακτική ιστορία της Καλλιόπης Στεφανίδη και τριών γενεών της ελληνοαμερικανικής οικογένειας Στεφανίδη, ένα μεγάλο οικογενειακό μυστικό και την εκπληκτική ιστορία που μεταμορφώνει την Κάλι σε Καλ, έναν από τους πιο τολμηρούς και υπέροχους αφηγητές στη σύγχρονη μυθιστορία. Η Κάλι ξεκινά τη ζωή της σαν κορίτσι, στην εφηβεία της αποκαλύπτει τον ανδρισμό που κρύβει μέσα της και στα δεκατέσσερά της μια χειρουργική επέμβαση ξεκαθαρίζει τα πράγματα: η Κάλι είναι από δω και πέρα Καλ. Απέναντι στο κυρίαρχο δίπολο αρσενικό/θηλυκό και την υποχρέωση να διαλέξει ένα από τα δύο, ώστε να ζήσει με τρόπο κοινωνικά αποδεκτό, η Καλ αρθρώνει ένα άλλο, ολοδικό της αφήγημα πάνω στο φύλο της, ξεφεύγοντας από τις παγίδες του ετεροσεξισμού και αποδεχόμενη την ιδιαιτερότητά της, μια ιδιαιτερότητα ικανή να την κατατάξει στις αποκλίσεις από το φυσιολογικό, καταδικάζοντάς την να ζει ως τέρας ή παρίας.
Λέσχη Ανάγνωσης
Η μεταμόρφωση του Γκρέγκορ Σάμσα σε αποκρουστικό έντομο μεγάλου μεγέθους είναι μια εφιαλτική αλληγορία και ένα ψυχολογικό πείραμα του Κάφκα που σε αναγκάζει, παρόλο το υπόγειο χιούμορ της αφήγησης, να υποφέρεις μαζί με τον ήρωα όσο ξετυλίγονται οι αγωνίες, οι ενοχές και η αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου. Η συμβολική καταστροφή του ευαίσθητου όντος από μια παλιά πληγή και οι βιβλικές αναφορές έρχονται σε αντιπαράθεση με την πραγματικότητα που πρέπει να αντιμετωπίσει, την αληθινή μεταμόρφωση-θυσία, φορτωμένος όλα τα προβλήματα της οικογένειάς του, η οποία, από τον θάνατό του, αποκτά ενότητα και ταυτότητα.
Φιλοσοφία
Μαθήματα για τη ρωσική λογοτεχνία: Γκόγκολ, Γκόρκι, Ντοστογέφσκι, Τολστόι, Τουργκένιεφ, Τσέχοφ
«Κάποτε υπολόγισα ότι η γνωστή και αναγνωρισμένη παγκοσμίως ρωσική λογοτεχνική παραγωγή, ποίηση και πεζογραφία, από τις αρχές του 19ου αιώνα και έπειτα, δεν ξεπερνά τις 23.000 τυπωμένες σελίδες κανονικού μεγέθους. Από την άλλη, η γαλλική ή η αγγλική, λόγου χάριν, λογοτεχνία έχει πίσω της ήδη μια ιστορία αρκετών αιώνων και ουκ ολίγων αριστουργημάτων. Καταλήγω, λοιπόν, στο πρώτο από τα συμπεράσματά μου: Με εξαίρεση ένα μεσαιωνικό μείζον έργο, η ρωσική λογοτεχνία μπορεί πολύ εύκολα να χωρέσει στα στενά όρια ενός περίπου αιώνα – ή έστω λίγο περισσότερο, αν συνυπολογίσουμε και κάποια πιο πρόσφατα έργα μιας κάποιας αξίας.
Εν ολίγοις, ένας αιώνας, ο 19ος, υπήρξε αρκετός προκειμένου σε μια χώρα δίχως αυτοφυή λογοτεχνική παράδοση να “παραχθεί” λογοτεχνία υψηλής ποιότητας, με παγκόσμια ακτινοβολία, ικανή να συγκριθεί –σε όλα τα πεδία, με εξαίρεση τον όγκο της– με εκείνη της Γαλλίας ή της Αγγλίας, οι ρίζες των οποίων βρίσκονται πολλούς αιώνες πίσω. Αυτή η αξιοθαύμαστη άνθηση θα ήταν αδύνατη αν η Ρωσία δεν είχε σημειώσει ανάλογη πρόοδο, και μάλιστα ταχύρρυθμη, και σε άλλα πεδία της πνευματικής ζωής – τόσο ώστε να μην υπολείπεται ως προς την πρόοδο αυτή των μεγάλων χωρών της Δύσης. Έχω επίγνωση ότι αυτή η αλματώδης πολιτισμική και πνευματική πρόοδος που σημειώθηκε στη Ρωσία του 19ου αιώνα είναι ελάχιστα γνωστή στη Δύση». B. N.
Λέσχη Ανάγνωσης
Με αφορμή ένα σεμινάριο με θέμα την Οδύσσεια, ο Ντάνιελ Μέντελσον παρασύρει τον 81χρονο πατέρα του Τζέι σε μια κρουαζιέρα στη Μεσόγειο, στα ίχνη των θρυλικών ταξιδιών του Οδυσσέα. Αποδεικνύεται μια περιπέτεια βαθιά συναισθηματική όσο και πνευματική, που του δίνει την «τελευταία ευκαιρία» να γνωρίσει τη μεγάλη λογοτεχνία που παραμέλησε στα νιάτα του – αλλά, πάνω απ’ όλα, να καταλάβει καλύτερα τον γιο του. Το διπλό αυτό ταξίδι επιτρέπει και στον Ντάνιελ να έρθει πιο κοντά στην αλήθεια του εαυτού του και να κατανοήσει, επιτέλους, τον τόσο δύσκολο πατέρα του. Καθώς ο Μέντελσον οδηγεί το χρονικό του προς τη σπαρακτική του κορύφωση, διαχρονικά θέματα, όπως η εξαπάτηση και η αναγνώριση, ο γάμος και τα παιδιά, οι χαρές του ταξιδιού και το νόημα της πατρίδας μπλέκονται στην αφήγηση με τα γεγονότα και τις αξίες της ίδιας της Οδύσσειας.
Διαβάστε ακόμη: