Ελληνική λογοτεχνία
«Αλήθεια λέω» δοκίµασε να την πιέσει. «Υπάρχει κι άλλος κόσµος στο νησί, πέρα απ’ τον ξένο».
Αλλάζοντας φορά, η Καλυψώ έπιασε να ξετυλίγει το νήµα απ’ τον αριστερό καρπό και να το τυλίγει πίσω στο κουβάρι.
«Καλά θα κάνεις να κοιµάσαι περισσότερο» της πέταξε στο τέλος, χωρίς να την κοιτάζει.
«Και να µην ονειρεύεσαι τόσο. Τα πολλά όνειρα βλάπτουν. Κι ας µην ξεχνάµε πως µας βαραίνει και τις δυο µια κούραση αιώνων».
Έχουν περάσει αιώνες από τον απόπλου του Οδυσσέα, κι η Καλυψώ, πιστή στο όνοµά της, καλύπτει το νησί της µε την οµίχλη των πέπλων της, κρατώντας αθέατο τον κόσµο, αποµονώνοντας έτσι και τη Μελάνθη, την τελευταία δούλη που της έχει αποµείνει. Ώσπου µια µέρα φτάνει στο νησί ένας ξένος από τη σύγχρονη εποχή. Η άφιξή του θα γίνει αφορµή να ζωντανέψουν µνήµες από το παρελθόν, και να δοκιµαστεί η φιλοξενία αλλοτινών και τωρινών καιρών. Σιγά σιγά θ’ αρχίσει να βλέπει η Μελάνθη αυτά που δεν µπορεί να συγκαλύψει πια η Καλυψώ.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Με την πένα σπαθί: Κείμενα Ελληνίδων του 19ου αιώνα για τον αγώνα του 1821
Εκκλήσεις προς τις Φιλελληνίδες για ενίσχυση του Αγώνα, ποιήµατα εξυµνητικά της ανδρείας Ελλήνων και Ελληνίδων στις µεγάλες µάχες του ’21, το πρώτο ελληνικό θεατρικό µε θέµα την Επανάσταση και συγκεκριµένα την έξοδο του Μεσολογγίου, το πρώτο έµµετρο χρονικό της εξέγερσης στην Κρήτη, η συµµετοχή των γυναικών στην εξέγερση σε διάφορες περιοχές, η ανάδειξη αγωνιστριών, όπως η Γκούραινα, καθώς και ποιήµατα για τον εορτασµό της επετείου τα πρώτα χρόνια του ελεύθερου κράτους αποτελούν κάποιες από τις θεµατικές πολιτικών κειµένων, ποιηµάτων, θεατρικών ή πεζών των Ελληνίδων του 19ου αιώνα γύρω από το µείζον γεγονός του Αγώνα για την ελευθερία. Το παρόν ανθολόγιο είναι µια απόπειρα ανάδειξης του σχετικού µε την Επανάσταση του 1821 έργου των λησµονηµένων, κατά κύριο λόγο, αυτών γυναικών, στο οποίο πιστοποιείται η συλλογική τους συνείδηση. Στα κείµενα αυτά αποτυπώνεται ο γυναικείος ηρωισµός σε όλες του τις εκφάνσεις: µαχόµενος ηρωισµός, ηρωισµός γυναικών θυµάτων και ηρωισµός γυναικών που βοηθούν στα µετόπισθεν την προετοιµασία του Αγώνα. Την έκδοση συµπληρώνει η εργοβιογραφία των άγνωστων στις µέρες µας δηµιουργών, σε µια προσπάθεια να αναδειχθεί και η δική τους, αποσιωπηµένη, φωνή ως σηµαντική ψηφίδα στη λογιοσύνη του 19ου αιώνα.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
ΒΡΑΒΕΙΑ: PRIX DECEMBRE 2014 // PRIX DES PRIX 2014
«Ένας άνθρωπος πεθαίνει πραγματικά, έλεγε ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, μόνον όταν πεθάνει με τη σειρά του και ο τελευταίος άνθρωπος που τον έχει γνωρίσει. Αυτή είναι σήμερα η περίπτωση του Φρόυντ, αν και υπάρχουν ακόμη κάποια ελάχιστα άτομα που, στην παιδική τους ηλικία, είχε τύχει να τον πλησιάσουν. Ο Φρόυντ πέρασε τη ζωή του γράφοντας και, παρόλο που μια μέρα κατέστρεψε κείμενα και επιστολές για να περιπλέξει το έργο των μελλοντικών του βιογράφων, έτρεφε τόσο μεγάλο πάθος για το ίχνος, την αρχαιολογία και τη μνήμη, ώστε ό,τι έχει χαθεί δεν είναι τίποτα μπροστά σε αυτό που έχει διατηρηθεί. Όταν πρόκειται για ένα τέτοιο πεπρωμένο, ο ιστορικός βρίσκεται αντιμέτωπος με υπερπληθώρα αρχείων και, συνεπώς, με απειρία ερμηνειών».
Μετά από δεκαετίες απολογητικών σχολίων και βίαιων καταγγελιών, είναι εξαιρετικά δύσκολο να ξέρουμε ποιος ήταν πράγματι ο Σίγκμουντ Φρόυντ. Ωστόσο, από την εποχή της δημοσίευσης των τελευταίων συνθετικών έργων αναφοράς, καινούρια αρχεία ανοίχτηκαν στους ερευνητές, ενώ ο βασικός όγκος της αλληλογραφίας είναι στο εξής προσιτός. Ο ιδρυτής της ψυχανάλυσης είναι πρωτίστως ένας Βιεννέζος της μπελεπόκ, υπήκοος της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, κληρονόμος του γερμανικού και του εβραϊκού Διαφωτισμού. Όσο για την ψυχανάλυση, αυτή είναι καρπός ενός συλλογικού εγχειρήματος, ενός ρομαντικού πνευματικού κύκλου, στους κόλπους του οποίου ο Φρόυντ θα αφήσει να εκδηλωθεί ελεύθερα η έλξη του για το ανορθολογικό, τις αποκρυφιστικές επιστήμες, μεταμορφώνοντας ευχαρίστως τους φίλους του σε εχθρούς, Φάουστ και Μεφιστοφελής ταυτόχρονα. Στοχαστής της νεωτερικότητας αλλά συντηρητικός στις πολιτικές θέσεις του, δε θα πάψει να ενεργεί αντιφατικά ως προς το έργο του, πάντα στο όνομα της λογικής και του Διαφωτισμού. Τον βλέπουμε εδώ στην εποχή του, στην οικογένειά του, περιστοιχισμένο από τις συλλογές του, τις γυναίκες του, τα παιδιά του, τα σκυλιά του, τον βλέπουμε τέλος έρμαιο της απαισιοδοξίας μπροστά στην άνοδο των άκρων, κυριευμένο από ενδοιασμούς την ώρα της εξορίας στο Λονδίνο, όπου θα τελειώσει τη ζωή του. Τον βλέπουμε επίσης στην εποχή μας να τροφοδοτεί τα ερωτήματά μας με τις προσωπικές του αμφιβολίες, τις αποτυχίες του, τα πάθη του.
Ξένη λογοτεχνία
Το όµορφο παιδικό πρόσωπο της Τζοβάννα έχει αλλοιωθεί, σιγά σιγά µεταµορφώνεται σε µια άσχηµη, επιθετική έφηβη. Άραγε έτσι έχουν στ’ αλήθεια τα πράγµατα; Και σε ποιον καθρέφτη πρέπει να κοιταχτεί για να ξαναβρεί τον εαυτό της και να σωθεί; Μετά την ευτυχισµένη όψη των παιδικών της χρόνων, η Τζοβάννα αναζητά ένα νέο πρόσωπο, ακροβατώντας ανάµεσα σε δύο γειτονιές της Νάπολης στις οποίες κυλά το ίδιο αίµα, δυο γειτονιές που φοβούνται και απεχθάνονται η µία την άλλη: τη Νάπολη ψηλά στον λόφο, που φορά το εκλεπτυσµένο της προσωπείο, και τη Νάπολη χαµηλά, που παριστάνει την αχαλίνωτη, την αγοραία. Η Τζοβάννα παραπαίει από τα ψηλά στα χαµηλά, άλλοτε πέφτοντας µε ορµή κι άλλοτε σκαρφαλώνοντας σιγά σιγά, σαστισµένη µπροστά στο γεγονός πως, είτε πάνω είτε κάτω, η Νάπολη µοιάζει µια πόλη δίχως απαντήσεις, δίχως διαφυγή.
Ξένη λογοτεχνία
Στην “Πλεξούδα” διασταυρώνονται οι ζωές και η μοίρα τριών γυναικών που δε θα συναντηθούν ποτέ. Η πρώτη είναι η Σμίτα, η οποία ανήκει στην κάστα των Ανέγγιχτων, δηλαδή στο χαμηλότερο σκαλοπάτι της ινδικής κοινωνίας. Οι συνθήκες κάτω απ’ τις οποίες ζει είναι άθλιες, όπως και η δουλειά της στα αποχωρητήρια. Έχει όμως άλλα όνειρα για τη μικρή της κόρη κι αυτό θα την οδηγήσει στο να πάρει μια παράτολμη απόφαση. Η δεύτερη είναι η Τζούλια από το Παλέρμο. Είναι αποφασισμένη να βρει λύση ώστε να μη χαθεί η βιοτεχνία του πατέρα της, που μοιάζει να βρίσκεται σε αδιέξοδο λόγω της αλλαγής των συνθηκών. Η τρίτη είναι η Σάρα, εξαιρετικά επιτυχημένη δικηγόρος στο Μόντρεαλ, που βλέπει τον κόσμο της να κλυδωνίζεται, μαζί με την υγεία της, καθώς έρχεται αντιμέτωπη με τον κοινωνικό αποκλεισμό του εργασιακού της περιβάλλοντος όταν αποκαλύπτεται πως πάσχει από καρκίνο. Οι ιστορίες αυτών των τριών γυναικών, που καλούνται να παλέψουν ενάντια στη μοίρα τους, είναι άρρηκτα δεμένες με ένα παράξενο νήμα που κι οι ίδιες δε γνωρίζουν.
Ελληνική λογοτεχνία
Οκτώ και μισή, βράδυ, μήνας Ιούνιος. Έβραζαν στο Παγκράτι πενθώντας πάφαπούφα το δικαίωμα εις το εργάζεσθαι και το φιλείν. Σαλονάκι ευάερο, μα αέρας ούτε για φου. Ένα κλιματιστικό της ύστερης αρχαιότητος ανάδευε τον καπνό, παραιτημένο οιασδήποτε άλλης φιλοδοξίας. Μια βρύση κάπου στο βάθος – δεν ακουγόταν μα σίγουρα έσταζε. Ολόκληρο το Παγκράτι ήταν μια έκθεση χαλασμένων υδραυλικών εκείνο τον μήνα, λες κι οι βαλβίδες της περιοχής είχαν εγκαταλείψει ομοθυμαδόν την προσπάθεια. Έσταζαν και πλημμύριζαν χωρίς καμιάν εγκράτεια, και δεν είχε μπει ακόμα Ιούλιος. Καύσων ο αθηναϊκός – αχνίζαν τα τσιμέντα μέσα έξω, μα τα νερά νερά. Ξεχείλιζαν στα μωσαϊκά τα λεκανάκια των Επειγόντων – κανείς δεν ασχολούνταν με τη βλάβη. Όλο έλεγαν «αύριο», «να ηρεμήσω πρώτα», κάποιοι «τον άλλο μήνα φεύγουμε», «κανείς να το φροντίσει;». Η Έρση: «Mόνο τη νύχτα ακούγεται, σιγά».
Καλοκαίρι αυτό που πέρασε κι αυτό που θα ’ρθει. Αθήνα? η πόλη που στενεύει μέρα τη μέρα. Πέντε άνθρωποι καθηλωμένοι στους δρόμους της, στις μνήμες τους, σε όσα έγιναν και σε όσα δε θα γίνουν? σώματα που πέφτουν σωρηδόν στην άσφαλτο και το ένα μέσα στ’ άλλο. Ανάμεσά τους, μια γερασμένη χελώνα παρακολουθεί βουβή την ατελείωτη παρέλαση των ανθρώπων που έχουν ήδη εξαντληθεί, μα συνεχίζουν να πορεύονται για χάρη των άλλων. Ή χάρη ακριβώς σ’ εκείνους.
Ελληνική λογοτεχνία
Στην αρχή, ο Κάρολος πηγαίνει στην τρίτη δημοτικού, η Λίλη στην πρώτη? ο μπαμπάς τους δουλεύει στη σωληνουργία? είναι ο καλύτερος μπαμπάς που μπορεί να έχει κανείς? δεν παραπονιέται ποτέ για τα βάσανά του. Βάσανα έχει· βλέπει όμως πάντα την ηλιόλουστη πλευρά του δρόμου. Η μαμά τους είναι όμορφη (παρά το στραβό εκείνο δόντι), αλλά πίνει πολύ· ουίσκι, καμιά φορά τζιν? ακόμα, κάνει βόλτες στα μαγαζιά, μιλάει (ψιθυριστά) στο τηλέφωνο και νοσταλγεί την Αφρική, όπου ζούσε κάποτε μαζί με τον παππού και τη γιαγιά, τα σκυλιά τους και τα άλογά τους. Ο μπαμπάς αγαπάει τρελά τη μαμά, η μαμά αγαπάει τρελά τον Ευτύχη –που μόλις αποφυλακίστηκε– και ο Ευτύχης προσπαθεί να φτιάξει τη ζωή του, όπως λένε. Πρόκειται για μια γλυκιά οικογένεια που διαλύεται και ανασυγκροτείται? ζει σ’ ένα διαμέρισμα στην Αθήνα στα μέσα της δεκαετίας του 1960? η Αθήνα γλεντάει? ξενυχτάει στα αναψυκτήρια και στις βεγγέρες? στο μεταξύ, χτίζονται καινούριες πολυκατοικίες, καινούριες συνοικίες· σε ολόκληρη την πόλη αντηχούν κομπρεσέρ και μπουλντόζες. Είναι ένα τοπίο μαγικό, που αναβοσβήνει: Οι μεγάλοι έχουν ένα σωρό μυστικά και οι μικροί ένα σωρό απορίες – καθώς και μυστικά, άλλωστε. Ο Κάρολος κοιτάζει τον κόσμο – τον κόσμο κοιτάζει και η Λίλη, διαφορετικά όμως? έπειτα, ο κόσμος κλυδωνίζεται? η χώρα μεταμορφώνεται σε μια άλλη χώρα? ο Κάρολος κι η Λίλη μεγαλώνουν λίγο· όχι πολύ. Στο μεταξύ, η γιαγιά Νίνα χαρίζει στη Λίλη ένα τρανζιστοράκι, ο Πίπης βάζει γυαλιά μυωπίας, η Φώφη ερωτεύεται ένα φαντάρο, ο μπαμπάς του Πίπη εξορίζεται σ’ ένα ερημονήσι και η γιαγιά Ευλαλία τσακώνεται με τη Λίλη, γιατί η Λίλη πάει σ’ εκείνα τα βαφτίσια απρόσκλητη. Μέχρι να συμβούν αυτά, συμβαίνουν άλλα, πολλά: ακούγονται φιλιά, κλάματα, τραγούδια και γυαλικά που σπάνε? ο Αζναβούρ εμφανίζεται σ’ ένα κέντρο στο Καλαμάκι? δίνονται μερικές υποσχέσεις και μερικά χαστούκια. Το Αύριο, μια άλλη χώρα είναι η ιστορία του Κάρολου και της Λίλης, οι καλές και οι κακές μέρες μιας παιδικής ηλικίας? οι καλές και οι κακές μέρες μιας χώρας – και, ύστερα, μιας άλλης χώρας.
Το Αύριο, μια άλλη χώρα είναι το δεύτερο μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου, που πρωτοεκδόθηκε το 1997. Σε αυτό η Σώτη Τριανταφύλλου περιγράφει τη μοναδική χώρα που μπορεί κανείς να ονομάσει «πατρίδα» του: μια παιδική ηλικία γεμάτη μικρά και μεγάλα γεγονότα, εκπλήξεις και πικρίες. Η ιστορία εκτυλίσσεται στην κεντρική Αθήνα, λίγο πριν από το πραξικόπημα του 1967, και ήρωές της είναι τα μέλη μιας μεσοαστικής οικογένειας, το καθένα από τα οποία βλέπει τον κόσμο με τον δικό του τρόπο. Μολονότι δεν πρόκειται για αυτοβιογραφικό αφήγημα (κάθε άλλο), το Αύριο, μια άλλη χώρα αποτελεί τη μαρτυρία μιας ολόκληρης εποχής που πέρασε, αφήνοντας βαθιά ίχνη, και μιας κοινωνικής τάξης που έχασε την εύνοια των θεών.
Ελληνική λογοτεχνία
Ο ήρωας έχει στον νου του τον χάρτη με τα οπωροφόρα της Αθήνας, τα οποία ταχτικά επισκέπτεται. Στις πεζοπορίες του επιχειρεί να συνάψει με τους διαβάτες σχέσεις, αλλά συνήθως δεν γίνεται κατανοητός. Ο συγγραφέας τον ακολουθεί και πολλές φορές μπερδεύεται ο ένας στα πόδια του άλλου. Κοντολογίς, είναι ένα οδοιπορικό στην ζωή, στην λογοτεχνία και στην Αθήνα.
Γενικά
Η ιστορία της Μπέµπας και του Βλάση Ταντή, που διατηρούν ένα µαγαζί µε γυαλικά. Εκείνη θεληµατική και ανήσυχη µε τους άλλους άντρες. Εκείνος καταθλιπτικός κι αιώνια ερωτευµένος µε τη γυναίκα του. Τους πλαισιώνουν ο Βάσος και ο Σπύρος, δύο φίλοι κωµικοτραγικοί.
Μια ιστορία χαµένων ιδεολογιών και ξοφληµένων ονείρων στη µεταπολεµική Ελλάδα. Βιβλίο-σταθµός στην πορεία του συγγραφέα. Μένει πάντα κλασικό στη συνείδηση των αναγνωστών.
Δοκίμιο
«Στον Καναδά, όταν πηγαίνεις για κολύµπι στα δάση, τα νερά είναι τροµερά παγωµένα. Το ξεκίνηµα ενός βιβλίου λοιπόν είναι κάτι αντίστοιχο. Αναρωτιέσαι: Να µπω µέσα; Όχι; Μήπως; Όχι; Ο µόνος τρόπος να το κάνεις είναι να πάρεις φόρα και να βουτήξεις ουρλιάζοντας. Παίρνω φόρα και βουτάω στην ιστορία µου ουρλιάζοντας, γιατί διαφορετικά δε θα φτάσω ποτέ εκεί».
Η Μάργκαρετ Άτγουντ συζητά µε τον Χάρη Βλαβιανό για το πώς γράφει, αλλά και για την αρχαία ελληνική µυθολογία ως πηγή έµπνευσης, τη διάκριση δηµοκρατίας και τυραννίας, την πολιτική την εποχή της εικόνας, το ενδεχόµενο να επανεκλεγεί ο Τραµπ στις ΗΠΑ. Μιλά, µεταξύ άλλων, για τη γραφή ως πράξη αισιοδοξίας, τα βιβλία που τη διαµόρφωσαν και τη «βιβλιοθήκη του µέλλοντος», τον σύγχρονο φεµινισµό και το αν κινδυνεύει η λογοτεχνία από την τεχνητή νοηµοσύνη.
H φωτογραφία του εξωφύλλου είναι του Νίκου Κοκκαλιά.
Ελληνική λογοτεχνία
Ο Αβίρ ετοιµάζεται να υποδεχθεί τον Αντώνη —τον αγαπηµένο του φίλο από την Ελλάδα, τον άνθρωπό του— στο Ελσίνκι, στον τόπο όπου έχει βρει πια καταφύγιο και έχει δηµιουργήσει οικογένεια µε τη συµπατριώτισσά του Εβίν. Οι δύσκολες διαδροµές του από το Ιράκ στην Ελλάδα και από εκεί στη Φινλανδία, οι περιπέτειες και οι δυσκολίες, οι αλήθειες και τα ψέµατα έχουν καθορίσει τη ζωή και την τύχη του. Θα είναι όµως το Ελσίνκι ο τόπος που ονειρεύτηκε;
Ιστορίες ανθρώπων που διατρέχουν χώρες και σύνορα σε ένα µυθιστόρηµα περιπλάνησης, σε ένα βιβλίο για τον ανήσυχο και ρευστό κόσµο του εικοστού πρώτου αιώνα, για τη διαφορετικότητα, τη συντροφικότητα και την αγάπη, για την έννοια της οικογένειας και της πατρίδας.
Βιογραφία - Μαρτυρίες
Ο Ρόντρικ Μπήτον επανεξετάζει τη ζωή και το έργο του Λόρδου Μπάιρον µέσα από τη µακρά διαδροµή της σχέσης του µε την Ελλάδα. Αρχίζοντας από τα νεανικά ταξίδια του ποιητή την περίοδο 1809-1811, ο συγγραφέας παρακολουθεί τα χρόνια της φήµης του στο Λονδίνο και της αυτοεξορίας του στην Ιταλία, που κορυφώθηκαν µε την απόφασή του να αφοσιωθεί στον αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας. Στη συνέχεια διερευνά τη δραµατική αυτοµεταµόρφωση του Μπάιρον από ροµαντικό εξεγερµένο σε έναν «νέο δηµόσιο άνδρα», ο οποίος υποτάσσεται για πρώτη φορά σε µια συγκεκριµένη πολιτική υπόθεση, προκειµένου να βάλει τα θεµέλια, στη διάρκεια των «εκατό ηµερών» του στο Μεσολόγγι, ενός νέου είδους πολιτικής στην Ευρώπη – αυτής του έθνους-κράτους όπως το γνωρίζουµε σήµερα.