Ποίηση
κι όπως δεν ήταν το πριν γιορτή
δεν είναι και το τώρα απόγνωση
θα υποφέρουμε κι αυτήν την ειρήνη
ό,τι κόσμος ήταν
κόσμος παραμένει
Ο Νίκος Ερηνάκης, μετά από 9 χρόνια παρουσιάζει τη νέα του ποιητική συλλογή Ακόμα βαφτιζόμαστε. Αποτελείται από τέσσερις ενότητες, οι οποίες δεν διαχωρίζουν το βιβλίο σε μέρη αλλά δημιουργούν έναν ενιαίο δρόμο ανάγνωσης της ποιητικής του σύνθεσης. Έχουν τίτλους: «στο βασίλειο των αναγκών», «σε ανεπιθύμητες αποικίες», «στη μακρινή ακτή», «στη χώρα των ζώντων».
Φιλοσοφία
Δεν υπάρχει παρά ένα πρωταρχικό φιλοσοφικό ερώτημα, το οποίο είναι διττό: τι είμαστε και τι θα θέλαμε να γίνουμε, αλλά και ένα μετα-ερώτημα: γιατί θα θέλαμε, και πώς μπορούμε εν τέλει, να γίνουμε αυτό. Το διαχρονικό, ανοικτό παίγνιο ανάμεσα στο είναι και στο γίγνεσθαι αποτελεί την ουσία του ερωτήματος της αυθεντικότητας – όπως επίσης το τι εμπεριέχεις και τι σε εμπεριέχει αποτελεί την απαρχή της ιχνηλάτησης του ερωτήματος της αυθεντικότητας.
Το μεγάλο πρόταγμα της νεωτερικότητας δεν είναι άλλο από αυτό της ελευθερίας. Ωστόσο, ίσως η πραγμάτωσή της να μη βασίζεται αμιγώς σε μια θεώρηση κάποιας μορφής ορθολογικότητας ή/και ιστορικότητας, αλλά ο δρόμος προς αυτήν να διανοίγεται μέσα από μια ανανεωμένη θεώρηση της δημιουργικότητας και της αυθεντικότητας.
Η πλειονότητα των στοχαστών είτε ταυτίζουν την αυθεντικότητα με την αυτονομία είτε αντιλαμβάνονται τη μία ως μείζονα συνθήκη για την επίτευξη της άλλης, ωστόσο μια σαφέστερη διάκριση μεταξύ τους και μια αναθεώρηση της σχέσης τους -στα πεδία του πραγματικού (υλικού) και του υπερ-πραγματικού (ψηφιακού)- καθίσταται πλέον αναγκαία. Η αυθεντικότητα-ως-δημιουργικότητα -απελευθερωμένη από την ανάγκη κάποιου ενδότερου εαυτού και με πρωτότυπες πτυχές, όπως η συν-αυθεντικότητα και η ισο-αυθεντικότητα- ίσως να αποτελεί ένα κοινωνικο-πολιτικό, αισθητικο-καλλιτεχνικό και ηθικό ιδεώδες που μπορεί εν τέλει να προσφέρει μια δίοδο, πέρα από τα αδιέξοδα της ύστερης νεωτερικότητας, προς την απάντηση του ερωτήματος: τι καθιστά έναν προσωπικό και συλλογικό βίο καλό και πώς αυτός είναι δυνατό να διαχθεί;
«Η ποίηση του Παπανικολάου, είναι το πουλί που μας χτύπησε το τζαμί και δεν τον ανοίξαμε. Ενώ οι στίχοι του, φιλιά κλεφτά που δεν δόθηκαν και αστραπές, είναι. Αστραπές μιας βροχής η οποία, εντέλει αλλού, αλλού ήταν ταγμένη να πέσει.» (Απόσπασμα από τον πρόλογο του ποιητή Γιώργου Μαρκόπουλου)
«Φανατικός μιας ιδιόρυθμης, πλούσιας εικονοπλασίας, με στίχους σφριγηλούς όπου παραδόξως συνδυάζονται εξαιρετικά δύο φαινομενικά σνγκρουσιακοί κόσμοι, ο ρεαλισμός με τον ρομαντισμό. Ένας ουτοπικός συνδυασμός που η βαθύτερη αναφορά του αλλά και η κατάληξή του είναι η πίστη στην απόλυτη ματαιότητα των ανθρωπίνων, η παρακμή και ο θάνατος.» (Απόσπασμα από τον πρόλογο του συγγραφέα Θωμά Κοροβίνη)
Fiction/Μυστηρίου
Ένα βιβλιαράκι που γράφτηκε με πολύ κέφι και ουρανοκατέβατη έμπνευση. Με την χαρακτηριστική παιγνιώδη και χιουμορίζουσα γραφή του Νίκου Δ. Πλατή.
Αποτελείται από 32 (κάπως μεταφυσικές) συναρπαστικές (κι ενίοτε ρεαλιστικές) μικρές ιστορίες∙ μια δε από αυτές διαδραματίζεται στο Χούνγκα, το Τόνγκα, το Τουγκατάπου, τη Νουκουαλόφη και τις νήσους Κόκος, αλλά και στην καρδιά της Αυστριακής Αυτοκρατορίας, τις ημέρες εκείνες που ο Κάρολος Δαρβίνος και ο μέγας βοτανολόγος Τζόζεφ Ντάλτον Χούκερ αλληλοδέρνονταν ανηλεώς: «Φημολογείτο, μάλιστα, πως ο Τζόζεφ πέρασε ένα βήμα μπροστά αυτή τους την αντιπαράθεση, όταν, ένα συννεφιασμένο και βροχερό απόγευμα του 1861, εκεί πίσω από την Κρατική Όπερα της Βιέννης, του έβαλε μια περιποιημένη τρικλοποδιά. Ο Κάρολος, όμως, αφού μετεωρίστηκε για κάνα δίλεπτο, κατάφερε και ισορρόπησε, αποσοβώντας έτσι το ενδεχόμενο να βρεθεί φαρδύς πλατύς στην παρακείμενη λιμνούλα με τα λασπόνερα. Εν συνεχεία, αντεπετέθη με ορμή, λογχίζοντας με την ομπρέλα του τον πρώην φίλο του στα παΐδια. […]»
Το …των εντόμων! είναι ένα μικρό βιβλίο, διαβάζεται όλο σε 12-14 λεπτά της ώρας. Μάλλον, όμως, τα αξίζει με το παραπάνω τα λεφτά του γιατί είναι από τα βιβλία εκείνα που αφήνει κανείς στο τραπεζάκι του καθιστικού του και τα ξεφυλλίζει και τα ξαναδιαβάζει μια στις τόσες (ξανά και ξανά).
Στα ατού του βιβλίου, το layout των σελίδων, αλλά και η καρτούν εικονογράφηση του Γιάννη Στύλου (Stilos).
Συμπληρωματικά στη διάσημη σειρά μουσικών βιβλίων «33 1/3» οι εκδόσεις Οξύ συνεχίζουν τη δημιουργία μιας σειράς από μουσικές μονογραφίες ελληνικών άλμπουμ που έγραψαν τη δική τους, σπουδαία, ιστορία. Σειρά έχει το βιβλίο του Γιώργου Αλλαμανή για το εμβληματικό «Φλου» του Παύλου Σιδηρόπουλου και του γκρουπ Σπυριδούλα, ενώ ήδη κυκλοφορούν τα βιβλία του Χριστόφορου Κάσδαγλη για «Το Βρώμικο Ψωμί» του Διονύση Σαββόπουλου και του Αλέξη Βάκη για τον «Μεγάλο Ερωτικό» του Μάνου Χατζιδάκι.
Αν και το Φλου ξεκίνησε ως καλλιτεχνικό συνοικέσιο ανάμεσα στον Παύλο Σιδηρόπουλο και το συγκρότημα Σπυριδούλα, αξιώθηκε δικαίως με τον καιρό να γίνει δίσκος αναφοράς στην ιστορία του ελληνικού ροκ – όχι ως best seller, αλλά ως δημοφιλές και επιδραστικό για τους νεότερους long seller. Το βιβλίο αυτό εξετάζει τη συνεργασία που κατέληξε στο δισκογραφικό γεγονός του Μαΐου του 1979, με ενδελεχή έρευνα στις πηγές και δύο πολύτιμους ξεναγούς: τον κιθαρίστα Βασίλη Σπυρόπουλο και τον μπασίστα Τόλη Μαστρόκαλο, οι οποίοι ανασύρουν μνήμες και συνειρμούς, διατυπώνοντας με νηφαλιότητα προσωπικές εκτιμήσεις, σε συνεντεύξεις που έγιναν ειδικά γι’ αυτή την έκδοση.
Ο Γιώργος Ι. Αλλαμανής είναι ειδησεογράφος, ραδιο-επιτηδευματίας και συγγραφέας. Τα τελευταία χρόνια οδηγεί στις ατελείωτες στροφές του Πάρνωνα μονολογώντας για βιβλία που θέλει να γράψει. (www.facebook.com/yorgos.i.allamanis).
Στο πλαίσιο της διεθνώς αγαπημένης σειράς βιβλίων «33 1/3», η οποία κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Οξύ σε συνεργασία με το Avopolis.gr, παρουσιάζονται δίσκοι-ορόσημα της παγκόσμιας μουσικής.
Τη σειρά επιμελείται ο δημοσιογράφος και μουσικός παραγωγός Μάκης Μηλάτος.
Επιστήμες
Η Τεχνητή Νοημοσύνη συνδέεται με την προσδοκία της εκτόξευσης των ανθρωπίνων δυνατοτήτων, και φέρεται να κατέχει τα κλειδιά για την εκθετική πρόοδο και ευημερία της κοινωνίας. Ο «παροξυσμός αισιοδοξίας» για την Τεχνητή Νοημοσύνη συνοδεύεται όμως και από έντονους προβληματισμούς για τους όρους, τα όρια και τις επιπτώσεις της ανάθεσης ανθρωπίνων δραστηριοτήτων σε τέτοια συστήματα. Oι επιφυλάξεις ενισχύονται από την αδιαφάνεια και την αδυναμία κατανόησης αυτών των συστημάτων που χαρακτηρίζονται από αυτονομία. Οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις επιτείνονται, εξαιτίας της μεγάλης ασυμμετρίας ισχύος μεταξύ εκείνων που αναπτύσσουν και εφαρμόζουν αλγοριθμικά συστήματα και των χρηστών ή όσων υφίστανται τα αποτελέσματα αυτών των συστημάτων.
Τα ηθικά και νομικά ζητήματα που εγείρονται από την αυξανόμενη χρήση συστημάτων ΤΝ, ακόμη και αν δεν είναι όλα καινοφανή, είναι πολλά και πολύπλοκα. Στα κείμενα που φιλοξενούνται στο παρόν βιβλίο οι συγγραφείς επιχειρούν να διερευνήσουν ορισμένα θεμελιακά ερωτήματα: Ο Σπύρος Τάσσης διερευνά το ζήτημα των ηθικών κανόνων, που (πρέπει να) διέπουν την τεχνολογία, και παραθέτει έναν «οδικό χάρτη ηθικών αρχών». Η Ηλιάνα Κωστή παρουσιάζει τις προκαταλήψεις φύλου που μπορεί να ενσωματώνει και να αναπαράγει μια αλγοριθμική διαδικασία. Ο Απόστολος Βόρρας αναδεικνύει ίσως το μείζον πρόβλημα της ΤΝ, την έλλειψη διαφάνειας, τον κίνδυνο να εξελιχθεί το «μαύρο κουτί» σε κουτί της Πανδώρας. Ο Βασίλης Καρκατζούνης θέτει το ερώτημα αν «Μπορούν οι μηχανές να σκεφτούν “σύμφωνα με τον νόμο”», με άλλα λόγια αν μπορούν συστήματα ΤΝ να συμμετέχουν στην έκδοση δικαστικών αποφάσεων και στην απονομή της δικαιοσύνης. Αντίστοιχο είναι το θέμα που πραγματεύεται η Λίλιαν Μήτρου: είναι νόμιμη, εφικτή και αποδεκτή η διοίκηση (διά) των αλγορίθμων;
Το βιβλίο είναι γραμμένο από νομικούς που δεσμεύονται πρωτίστως από την πεποίθηση για την αξία της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, αλλά ταυτόχρονα αγαπούν και ισχυρίζονται ότι κατανοούν την τεχνολογία. Υπό αυτό το πρίσμα, επιχειρείται εδώ να διερευνηθούν τα ζητήματα που εγείρονται με την ανάπτυξη της ΤΝ και να δοθούν κάποιες απαντήσεις, εξ ορισμού προσωρινές.
Ιστορία
Σε αυτό το σύντομο και πυκνό δοκίμιο, ένας σπουδαίος ιστορικός μας αφηγείται την ιστορία των σιδηροδρόμων και αναδεικνύει τη σημασία τους στον νεότερο πολιτισμό, που δεν περιορίζεται βέβαια στη διευκόλυνση των μετακινήσεων και των μεταφορών. “Κανένας άλλος τεχνολογικός σχεδιασμός ή κοινωνικός θεσμός δεν αντιπροσωπεύει τη νεωτερικότητα όσο ο σιδηρόδρομος”, γράφει χαρακτηριστικά ο Τόνυ Τζαντ. Τα τρένα, πέρα από την προφανή συμβολή τους στην οικονομική δραστηριότητα, μεταμορφώνουν τις πόλεις, αλλάζουν την κοινωνία και τη ζωή των ανθρώπων, τη σχέση τους με τον χώρο, τον χρόνο, τον εαυτό τους και τους άλλους.
Η σύγχρονη πόλη γεννήθηκε από τη μετακίνηση με το τρένο. Τα τρένα κατακτούν τον χώρο, μεταβάλλουν το ίδιο το τοπίο, το επινοούν εκ νέου. Αυτή η κατάκτηση του χώρου οδηγεί αναπόδραστα και στην αναδιοργάνωση του χρόνου. Οι πελώριοι νέοι σιδηροδρομικοί σταθμοί, ως μνημειώδεις πύλες εισόδου στις σύγχρονες πόλεις, προκαλούν βαθιές αλλαγές στην κοινωνική οργάνωση του δημόσιου χώρου. Περικαλλή έργα σπουδαίων αρχιτεκτόνων, οι σταθμοί αυτοί φανερώνουν με μόνη την ύπαρξή τους ότι τα τρένα δεν ήταν προορισμένα μόνο για μεταφορές και αναγκαίες μετακινήσεις, αλλά συνδέονταν εξαρχής με το ταξίδι ως ψυχαγωγία, ως περιπέτεια, εντέλει ως την αρχέτυπη εμπειρία του σύγχρονου κόσμου.
Η κατακτητική εμπειρία των σιδηροδρόμων θα ανακοπεί κατά τη δεκαετία του 1950. Το τρένο έχει πια ισχυρούς ανταγωνιστές το αυτοκίνητο και το αεροπλάνο και θα πέσει θύμα του εξαστισμού, τον οποίο το ίδιο είχε διευκολύνει. Εκεί όμως που το μέλλον των τρένων προμηνυόταν ζοφερό, τα πράγματα, μετά το 1990, άρχισαν να γίνονται ξανά ελπιδοφόρα. Αυτή η απροσδόκητη αναβίωση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα σημαντικά περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα του σύγχρονου τρένου. Όπως σημειώνει στο επίμετρο του βιβλίου ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, το κείμενο του Τζαντ, εκτός από ακριβές ιστορικό μελέτημα, είναι και πολιτικό δοκίμιο: “Η υπεράσπιση των τρένων είναι ουσιαστικά υπεράσπιση του δημόσιου έναντι του ιδιωτικού, της κοινωνίας των πολιτών έναντι των αγορών, της σοσιαλδημοκρατίας έναντι του νεοφιλελευθερισμού”. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Τζαντ: “Αν χάσουμε τους σιδηροδρόμους δεν θα έχουμε χάσει απλώς ένα πολύτιμο πρακτικό εφόδιο… Θα έχουμε αποδεχθεί ότι λησμονήσαμε πώς να ζούμε συλλογικά”.
«Δεν υπάρχει βιβλικός ή θεολογικός, κανονικός ή λειτουργικός, πατερικός ή ποιμαντικός λόγος που να δικαιολογεί την καθυστέρηση ή την παρεμπόδιση της πλήρους αποκατάστασης του παραδοσιακού θεσμού των διακονισσών από τη σύγχρονη Εκκλησία».
Οι μελέτες του ανά χείρας τόμου εξετάζουν από επιστημονική και εκκλησιαστική προοπτική τον θεσμό των διακονισσών της Εκκλησίας του Χριστού, τόσο κατά τους πρώτους όσο και κατά τους επόμενους αιώνες, καθώς και τις σύγχρονες αντιδράσεις και επιφυλάξεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών και άλλων χριστιανικών παραδόσεων.
Στο βιβλίο παρουσιάζονται σύγχρονες ιστορικές μελέτες από ιστορικούς διεθνούς κύρους, οι οποίες φέρνουν στην επιφάνεια αρχαιολογικά ευρήματα που δίνουν στοιχεία σχετικά με την παρουσία γυναικών στην Αγία Τράπεζα και τον ρόλο τους στη λατρεία. Τα θεολογικά κείμενα επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στη διακονική φύση της χριστιανικής μαρτυρίας και της ιεροσύνης, η οποία παραθεωρήθηκε από αιώνες πατριαρχικής νοοτροπίας και θεσμικού κληρικαλισμού και τονίζουν ότι η Εκκλησία είναι ένα μυστήριο Ευχαριστίας και όχι μια πυραμίδα εξουσίας.
Κοινωνιολογία
Ένα βιβλίο για τις Πρωτοπορίες, τους μόδιστρους, τις υποκουλτούρες, τα κινήματα και τις μόδες του δρόμου που διαμόρφωσαν την ενδυματολογική αισθητική του 20ού αιώνα.
Ξένη λογοτεχνία
Η Τάσι είναι φοιτήτρια σ’ ένα πανεπιστήμιο των Μεσοδυτικών Πολιτειών. Μεγαλωμένη στη μικρή φάρμα της οικογένειάς της, η Τάσι ανακαλύπτει με ενθουσιασμό τη ζωή της πόλης και ρίχνεται με κέφι στη δίνη των καινούργιων εμπειριών: το κάμπους του πανεπιστημίου, το σινεμά, τις ατέλειωτες συζητήσεις με φίλους, τον έρωτα… Η Τάσι είναι είκοσι χρονών και διψάει να μάθει -να μάθει τα πάντα.
Παράλληλα με τις σπουδές της πιάνει δουλειά ως μπέιμπι σίτερ σε μια ιδιότυπη οικογένεια που προσπαθεί να υιοθετήσει ένα κοριτσάκι, τη Μαίρη-Έμμα, που είναι μιγάδα. Αλλά αυτή η άλλη Αμερική που τόσο γοητεύει την Τάσι βρίσκεται σε πλήρη κρίση. Λίγο μετά την 11η Σεπτεμβρίου αρχίζει ο πόλεμος του Αφγανιστάν. Ο ειδυλλιακός πίνακας θολώνει. Το ζευγάρι κρύβει σκοτεινές και ανομολόγητες πλευρές, ενώ το χρώμα του δέρματος του παιδιού φέρνει τη Μαίρη-Έμμα και την Τάσι αντιμέτωπες με τον καθημερινό ρατσισμό.
Η “Πόρτα στη σκάλα” είναι ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα που καταπιάνεται με σημαντικά θέματα -την οικογένεια, τα φυλετικά ζητήματα, τον πόλεμο, αλλά πάνω απ’ όλα με τη ρευστή φύση της ανθρώπινης ύπαρξης. Με την ιδιαιτέρως ζωντανή αφήγησή της και τη θαυμαστή χρήση της γλώσσας, η Λόρι Μουρ μας ξεναγεί εκεί όπου δεν υπάρχουν ούτε βεβαιότητες ούτε σιγουριά, εκεί όπου οι συνθήκες αναδεικνύουν την εύθραυστη φύση των πραγμάτων και την αδιανόητη πολλαπλότητα της ζωής.
Θα μπορούσαν τα πράγματα να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά; Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Άλλωστε η Ιστορία δεν γράφεται με αν. Σίγουρα το ΠΑΣΟΚ έκανε πολλά και σοβαρά λάθη. Αποδείχθηκε ανέτοιμο και ανεπαρκές για το μέγεθος των προκλήσεων με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπο. Ακόμα πιο ανέτοιμα όμως αποδείχθηκαν τα υπόλοιπα κόμματα, όπως και η ελληνική κοινωνία. Έτσι, η άποψη ότι το ΠΑΣΟΚ θυσιάστηκε για τη χώρα έχει ίσως βάση. Κατά κάποιον τρόπο έχει δικαιωθεί ηθικά. Στην πολιτική ωστόσο εκτός από την ηθική των προθέσεων υπάρχει και η ηθική των αποτελεσμάτων. Κι εκεί το ΠΑΣΟΚ έχασε τελείως το παιχνίδι.
2007-2011 Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΟΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
Από το Μνημόνιο στην κατάρρευση και το pasokification που έκανε τον γύρο του κόσμου.
Γιατί την πλήρωσε μόνο το ΠΑΣΟΚ και όχι η ΝΔ ή ο ΣΥΡΙΖΑ με τα δικά τους μνημόνια; Θυσιάστηκε για να σώσει τη χώρα; Πόσο κόστισε ο εσωτερικός εμφύλιος των κορυφαίων στελεχών; Ποιοι πλήρωσαν ακριβά το «λεφτά υπάρχουν»; Κηπουροί και πρίγκιπες ή οργανωτικό χάος; Ποιοι χρειάστηκαν οικονομικό φροντιστήριο; Ανέτοιμη Ελλάδα σε μια ανέτοιμη Ευρώπη; Πώς παίξαμε το παιχνίδι της Μέρκελ και του Σόιμπλε; Ποιοι πριμοδότησαν και ποιοι ήταν τα θύματα της βίας και του λαϊκισμού; Θα μπορούσαν τα πράγματα να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά;
Η αναζήτηση απαντήσεων είναι το αντικείμενο του βιβλίου.
Ελληνική λογοτεχνία
Πάντως τότε, μπορεί σε τίποτε άλλο να μην τον παίρναμε στα σοβαρά, αφού αυτό μας έβγαινε αυθορμήτως να πράττουμε ως άμυνα έναντι της γενικότερης πλοιαρχικής συμπεριφοράς του μέσα στο σπίτι, μπορεί επίσης με τις βιβλιοθήκες του, παρά τις εντολές και τις συνεχείς παραινέσεις του, να μην ασχολήθηκε ουσιαστικά ποτέ κανείς μας πλην της αδελφής μου, της Ιωάννας, η οποία τις είχε πάρει ράφι προς ράφι και διάβαζε τα πάντα, ένα προς ένα από μικρή· τις γνώσεις του όμως περί βιβλίων και συγγραφέων, αν και μας ήταν παντελώς άχρηστες και αδιάφορες αφού δεν μας ενδιέφερε διόλου το αντικείμενο, δεν είχαμε λόγο να τις αμφισβητήσουμε.
Έτσι, εκείνο το απόγευμα δεν μπορούσε και δεν ήθελε φυσικά κανείς μας να αντιπαρατεθεί στα όσα υποστήριζε για την ποιότητα της γραφής μου. Ιδίως εγώ, που όσο τον άκουγα ένιωθα πως κρυφοφτερούγιζε μέσα μου, έτοιμη να απογειωθεί ξανά, η ισοπεδωμένη μου αυτοπεποίθηση, μετά το ερωτικό στραπάτσο που είχα βιώσει για πρώτη φορά στη ζωή μου λίγες ώρες πρωτύτερα και με είχε οδηγήσει σε μια πρωτόγνωρη αίσθηση πλήρους αυτοακύρωσης.
Τον Ζαχαρία Μελιτάκη τον έριξε στη συγγραφή ένας ύπουλος συνδυασμός πατρικής χειραγώγησης και ερωτικής απογοήτευσης. Τα απόνερα της Σοφίας τον πήραν και τον σήκωσαν. Βρήκε όμως σωσίβιο να πιαστεί στα δέντρα της Αθήνας.